Wordt nieuwbouw onbetaalbaar? “Overheid moet zich borg stellen voor bouwers met te weinig spaargeld”

Embuild Vlaanderen, de spreekbuis van de bouwsector, analyseerde het aantal vergunningsaanvragen. “We kunnen op die manier zes maanden in de toekomst kijken en een beeld krijgen van de investeringsintenties.” Dat toekomstbeeld oogt eerder somber. In de eerste drie kwartalen van dit jaar werden in Vlaanderen 35.110 bouwvergunningen aangevraagd voor nieuwbouwwoningen of tien procent minder dan vorig jaar. In vergelijking met 2019 is het aantal bouwaanvragen in de eerste drie kwartalen zelfs met een kwart gedaald. In Limburg staat de teller na de eerste negen maanden van het jaar op 5.305. Dat is het laagste aantal sinds 2018, het eerste jaar waarvan de cijfers beschikbaar zijn. “Er heerst ongerustheid in de sector”, zegt Marc Dillen, directeur-generaal van Embuild Vlaanderen. “Er is dringend nood aan ondersteuning van de woningbouw.”

De woningmarkt staat onder druk door de hoge prijzen en de stijgende rentevoeten. Volgens de rentebarometer van Immotheker-Finotheker is de gemiddelde rentevoet meer dan dubbel zo hoog als twee jaar geleden. “Voor krediet zonder verplichtingen, waarbij je keuzevrijheid hebt in brandverzekering en schuldsaldoverzekering, piekt de rentevoet naar 4 procent”, zegt zaakvoerder John Romain. “Uit cijfers van de Nationale Bank blijkt dat het aantal aangevraagde hypothecaire leningen voor nieuwbouw tussen januari en juli van dit jaar de helft lager is dan in 2022. In vergelijking met 2021 is de daling zelfs 59 procent. Ook het geleende bedrag stijgt niet langer, dat betekent dat de consument op zijn limieten botst.”

De mediaanprijs voor een huis in Vlaanderen bedraagt intussen 295.000 euro. “Naast de hogere maandelijkse hypotheeklast, moeten de kandidaat-bouwers meer eigen middelen voorleggen”, zegt Marc Dillen. “Als de bank tot 20 procent eigen middelen vraagt, moet een gezin 59.000 euro sparen om een lening af te sluiten. Die horde kunnen heel veel mensen niet nemen.”

Om zo’n bedrag bij elkaar te sparen, blijven twintigers en dertigers steeds langer bij hun ouders wonen. “In 2007 was de gemiddelde leeftijd van een koppel dat een eerste woning koopt in onze dossiers nog 31,2 jaar, intussen is dat al 35,2 jaar”, vertelt John Romain. “Voor singles is de gemiddelde leeftijd gestegen van 34,1 naar 36,8 jaar.” In vergelijking met een jaar geleden is er wel een merkwaardige daling. “Door de hogere rentevoeten verlengen jongeren de looptijd van hun lening tot 25 of 30 jaar om hun leencapaciteit te verhogen. Veertigers kunnen dat niet en vallen uit de boot voor een krediet.”

Om de bouwers en de sector een duwtje in de rug te geven lanceert Embuild een opvallend voorstel. “Een ‘waarborg eigen middelen’ is een oplossing voor Vlamingen met voldoende inkomen, maar te weinig spaargeld. Wij stellen voor dat de Vlaamse overheid zich borg stelt voor de helft van de eigen middelen bij een krediet, zodat de bouwers toch een lening krijgen. Het risico voor de overheid is klein, omdat het aantal wanbetalingen bij hypothecaire kredieten erg laag is.”

“Wij stellen voor dat de Vlaamse overheid zich borg stelt voor de helft van de eigen middelen bij een krediet, zodat de bouwers toch een lening krijgen”

Marc Dillen

Directeur-generaal van Embuild Vlaanderen

Volgens de bouwsector is het belangrijk dat het aandeel eigenaars op de woningmarkt boven 70 procent blijft: “De huurmarkt dreigt verstoord te raken. Als de hogere inkomens zich geen eigen woning kunnen permitteren, dan verdringen ze de lagere inkomens op de huurmarkt.”

Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele gelooft ook in de voordelen van zo veel mogelijk Vlamingen met een eigen woning. “Ik ben op de hoogte van het voorstel van Embuild en ik heb afgesproken dat ik met hen hierover zal overleggen. Er zijn wel risico’s, want het kan niet de bedoeling zijn dat leners ervan uitgaan dat de overheid toch wel zal tussenkomen.”