Al drie jaar was zijn asielaanvraag afgewezen, maar Abdesalem Lassoued bleef al die tijd ongestoord in ons land en pleegde maandagavond een aanslag. De dodelijke raid was dinsdag aanleiding voor forse kritiek op het Belgische asielbeleid. Niet alleen door de oppositie, maar ook binnen de federale meerderheid.

Het probleem? De vele duizenden uitgeprocedeerde asielzoekers die van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) wel een bevel krijgen om het grondgebied te verlaten (BVG), maar waarmee vervolgens weinig gebeurt. Vaak raakt het bevel niet eens tot bij de betrokkenen, omdat hun adres niet bekend is en ze al ondergedoken zijn. Maar ook wanneer het bevel wel persoonlijk wordt overhandigd, leidt het vaak tot niets. De betrokkenen krijgen standaard 30 dagen de tijd om het land te verlaten, maar als ze dat niet doen, lopen ze meestal niet tegen de lamp. Er wordt immers niet systematisch gecontroleerd of het BGV ook wordt nageleefd. “Dat bevel is vaak gewoon een vodje papier, en op het terrein weten ze dat ook,” zegt Kamerlid Tim Vandenput (Open Vld).

LEES OOK. Waarom lopen uitgeprocedeerde asielzoekers toch nog jaren in ons land rond? “Niemand controleert of ze België verlaten” 

Felle kritiek dus op het eigen terugkeerbeleid. Uit cijfers van DVZ blijkt ook dat de terugkeercijfers sinds de coronacrisis niet meer op hetzelfde niveau zitten. Vóór 2019 waren er tussen de 3.000 en de 5.000 vrijwillige terugkeerders. Nu zijn het er nog iets meer dan 2.000. Idem voor de gedwongen terugkeer. Vóór 2019 tussen de 3.500 en de 4.500. Vorig jaar waren het er 2.918. Dit jaar staat de teller wel al op 2.338.

Te weinig plaatsen

Premier De Croo maakte gisterenavond op de openbare omroep duidelijk het roer volledig te willen omgooien. Indien uitgeprocedeerden door onwil van de landen van herkomst niet kunnen worden uitgewezen, dan moeten ze maar in gesloten centra worden opgesloten, vindt hij. “Het beleid is niet straf genoeg. Ik hoop dat iedereen nu gaat begrijpen dat je de asielcrisis niet enkel oplost door meer plaatsen te creëren. Dat kan enkel als je ook een stevig terugkeerbeleid voert. Ofwel brengen we de mensen onder begeleiding terug naar hun land, ofwel moeten we ze vastzetten,” aldus de eerste minister.

LEES OOK. Melding van radicalisering, uitwijzingsbrief en politieverhoor: hoe ons land zeker drie kansen had om aanslag te voorkomen

Momenteel zitten de gesloten centra gemiddeld maar voor driekwart vol, maar voor het plan van De Croo zijn er toch te weinig plaatsen. Dat beseft ook de premier. “Nu zijn er niet genoeg plaatsen, maar we moeten dat doen,” klonk het. Maar De Croo wil ook dat alle EU-lidstaten druk zetten op landen zoals Tunesië of Marokko, die bijzonder moeilijk doen om onderdanen terug te nemen. Zij krijgen best wat hulp uit Europa en daar moet iets tegenover staan, is de boodschap. De Croo wil hier een prioriteit van maken wanneer België vanaf 1 januari voorzitter is van de Europese Raad.

Net zoals staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole De Moor wil. De CD&V’ster wil daarnaast ook verder werk maken van haar aanklampend beleid: elke uitgeprocedeerde moet op termijn worden begeleid en verplicht worden om mee te werken. Alleen moet het parlement daarvoor nog het licht op groen zetten. Een nog fundamentelere vraag is of de groenen en socialisten in de federale regering de plannen van De Croo en De Moor wel zien zitten. Dat zij akkoord gaan met het opsluiten van alle uitgeprocedeerden die niet terug kunnen naar hun land is zo goed als uitgesloten.