Pro-Israël of pro-Palestijnen? Waarom het conflict zoveel extreme standpunten uitlokt

Het conflict tussen Israël en de Palestijnse gebieden leidt tot veel discussie, zowel in het binnen- als buitenland. De zaak houdt niet alleen veel politici bezig, ook bij de bevolking leeft het onderwerp. Welk sociaal mediaplatform je de laatste weken ook opende, overal werd je geconfronteerd met de meest uiteenlopende visies en opinies. 

Op die platformen lijkt vaak niet veel ruimte voor nuance: ofwel ben je pro-Israël, ofwel heb je sympathie voor de Palestijnse zaak. Maar is het wel zo eenvoudig? Volgens minister van Ontwikkelingssamenwerking Caroline Gennez (Vooruit) is er maar één kant om te kiezen op dit moment "en dat is de kant van de slachtoffers", vindt ze.

Vooral de traditionele politieke opdeling tussen links en rechts lijkt een grote invloed uit te oefenen op de mening van mensen over het conflict. Mensen die zich identificeren met linkse partijen, lijken vaker sympathieën te hebben voor de Palestijnse zaak, terwijl rechtsere kiezers vooral steun lijken uit te spreken voor Israël. "Maar het is complexer dan dat", vertelt politicoloog Carl Devos in "De ochtend".

"Het is een oud conflict en ook het debat over aan welke zijde je moet staan is oud", vertelt hij. "Het is heel begrijpelijk dat na de aanslagen van Hamas er een emotionele reactie komt en de daden van de terroristische organisatie veroordeeld worden. Als je dat doet, word je al snel in het kamp van Israël geduwd. Toch merk je nu ook discussie aan de overkant: dat de acties van Hamas het gevolg zijn van de jarenlange slechte behandeling van de Palestijnse gebieden."

"In het algemeen merk je dat linkse partijen inderdaad meer aan de kant staan van de Palestijnen en de rechtse partijen meer naar de kant van Israël leunen. Toch is er geen duidelijke scheidingslijn tussen de twee strekkingen. De Volksunie (waaruit later de N-VA voortkwam, red.) en rechtse politici als Jean-Marie Dedecker hebben zich ook in het verleden vaak het lot van de Palestijnen aangetrokken."

Maar er zijn natuurlijk nog andere aspecten die mee bepalen hoe er naar het conflict gekeken wordt. Een ervan is de fysieke nabijheid. Dat heeft een invloed op de manier waarop we ons verbonden voelen met een bepaald land. "Maar de geografische locatie van Israël en Palestina is bijna dezelfde", vertelt Stijn Joye. Hij doceert Communicatiewetenschappen aan de UGent en is gespecialiseerd in internationale nieuwsverslaggeving. Dat maakt het er niet eenvoudiger op om een duidelijk standpunt in te nemen.

Ook de mate waarin we ons verbonden voelen met een land kan een mening beïnvloeden. "Het is een complex verhaal, maar we leunen in die zin wat meer in de richting van Israël. Tel Aviv wordt door veel Vlamingen gezien als een vakantiebestemming, bij de Palestijnse gebieden heb je dat veel minder."

"Ook op andere vlakken heeft Israël een grotere herkenningsfactor. Denk maar aan de deelname van het land aan het Eurovisiesongfestival. Het land wordt op die manier ook door de media als meer vertrouwd gerepresenteerd."

"Tot slot spelen ook andere componenten een rol in de hiërarchie van het lijden", concludeert Joye. "Nieuwsconsumenten delen slachtoffers in groepen in. Kinderen en zwangere vrouwen als slachtoffers worden op een bepaalde manier boven het conflict verheven. Ze worden "ideal victims" genoemd." 

Die ideal victims vielen in dit conflict bij beide partijen. In Kfar Aza, een dorpje vlak bij de Gazastrook, hebben Israëlische soldaten een bloedbad aangetroffen. Militanten van Hamas vermoordden er volgens het Israëlische leger hele gezinnen. Maar ook in Gaza vallen er veel kinderslachtoffers. Volgens het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid is één op de drie Palestijnse slachtoffers een kind.

Dat er aan beide kanten ideal victims vallen, bemoeilijkt het psychologische proces om een duidelijke kant in het conflict te kiezen.

En dan is er natuurlijk het feit dat het conflict tussen Israël en Palestina geen recent conflict is. Het is al decennialang bezig en kende verschillende opflakkeringen of net tijden van relatieve vrede. Doordat het conflict een langere tijdspanne bestrijkt, is het moeilijk om er vat op te krijgen.

Harde cijfers kunnen daar vaak bij helpen. Als je enkel focust op de dodelijke slachtoffers bij het Israëlisch-Palestijns conflict, is er wel een disproportioneel verschil tussen Palestijnse slachtoffers en Israëlische slachtoffers. Het valt op dat er veel meer (burger)slachtoffers vallen aan Palestijnse zijde dan aan Israëlische zijde.

Het zijn cijfers van de afgelopen 10 jaar, maar het conflict tussen Israël en Palestina is al veel langer bezig. Dat maakt het ook erg complex om een mening te vormen over het conflict, want welk punt grijp je aan als hét beginpunt van het conflict?

Begin je bij de raid van Hamas van vorig weekend? Of ga je een tijdje verder terug, naar de vorming van de nieuwe conservatieve en nationalistische regering van premier Benjamin Netanyahu in Israël. Die regering maakte er immers geen geheim van dat het zinde op een inperking van rechten en vrijheden van het Palestijnse volk. In 2022 vielen bijna 200 Palestijnse doden door het Israëlisch militaire geweld.

Of neem je de Zesdaagse Oorlog in 1967, toen Israël een verrassingsaanval inzette -  en daarmee de internationaal erkende grensverdragen schond - als het beginpunt. Of in het jaar 1948 met het begin van de Nakba, waarbij de staat Israël opgericht werd en honderdduizenden Palestijnen verdreven werden? En spelen de schuldgevoelens over de Holocaust tijdens de Tweede Wereldoorlog bij veel westerse leiders nog een rol?

Kortom, het conflict tussen Israël en de Palestijnse gebieden is een complex verhaal. Bovendien is een conflict nooit wit of zwart. Het gaat in essentie over land en geschiedenis: twee volkeren maken aanspraak op dezelfde grond waar ze in de loop van de geschiedenis gewoond hebben en ze gunnen elkaar geen bestaansrecht. "Maar de conclusie is dat de prijs aan beide kanten erg hoog is", legt VRT-oorlogscorrespondent Rudi Vranckx uit. "Het zijn vooral de burgers die het slachtoffer zijn."