‘Vast nooit langer dan 48 uur. Dan begint de spierafbraak al en dat wil je echt niet’: de (on)zin van intermittent fasting

Intermittent fasting – waarbij je maaltijden skipt omdat je enkele uren niet eet – prijkte lang in de top drie van waardevolle diëten. Begin dit jaar verdween die daarentegen volledig uit de top 10 best werkende diëten. Nochtans wagen heel wat bekende mensen, onder wie ook beroemdheden, zich aan het eetpatroon. Recentelijk bekende Sharon Osbourne (70) bijvoorbeeld dat ze drie dagen per week niets eet en zangers Bruce Springsteen (73) en Chris Martin (46) kiezen voor amper één maaltijd per dag.

Verschil tussen man en vrouw

Hoewel experts al enkele jaren gretig over het dieet in discussie gaan, lijkt één aspect minder goed belicht. Vasten heeft namelijk een andere impact op mannen dan op vrouwen. “Intermittent fasting is een paraplubegrip voor een eetpatroon waarbij je op bepaalde momenten niet eet”, zegt diëtist Michaël Sels (UZA). “De meest gekozen variant is niet eten tussen 20 uur ’s avonds en 12 uur ’s middags. Daarbij eet je dus acht uur wel en zestien uur niet. Maar er zijn ook extremere vormen, zoals maar één uur per dag eten, waar inderdaad Springsteen en Martin onlangs mee in de aandacht kwamen.”

“En die extreme vormen zijn gewoonweg niet gezond”, springt voedingswetenschapper Amandine De Paepe de UZA-diëtist bij. “Ik zou nooit langer vasten dan 48 uur. Na twee dagen ga je over tot spierafbraak en dat wil je niet. Het draait net om vetafbraak. Er zijn ook mensen die dan helemaal niet drinken, ook dat raad ik eerder af.”

Al geloven beide voedingsdeskundigen wél in twaalf tot zestien uur vasten, althans: toch voor een man. Een vrouw moet aandachtiger zijn. “Er bestaat nog niet heel veel onderzoek naar voor welk geslacht vasten beter werkt, maar we weten wel dat er al zeker één verschil is”, stelt Sels. “Vrouwen die onregelmatig eten, krijgen een weerslag op hun hormonen. Dat zorgt op termijn zelfs voor een onregelmatige cyclus. Een onregelmatige cyclus zorgt dan weer voor onvruchtbaarheid. Dat willen we uiteraard vermijden, zeker omdat we merken dat de groep die geïnteresseerd is in allerhande diëten vaak nog een vruchtbare leeftijd heeft.”

En dan is er natuurlijk ook de menstruatie. “Tijdens het menstrueren is vasten een no-go”, gaat De Paepe verder. “Dan heb je een daling van oestrogeen en progesteron, waardoor je gevoeliger bent aan insuline, suiker dus. Als je in die periode niet eet en vervolgens weer wel, schommelt je insulineniveau te hard. Met als gevolg dat je hoofdpijn en/of dipjes krijgt. Je zal er veel meer last van hebben dan op andere dagen. Ook een lekker ontbijt is tijdens de menstruatie zeker nodig, net zoals gezonde tussendoortjes.”

Eén orgaan dat baat heeft bij vasten

Hoe dan ook: “We bewegen grosso modo allemaal te weinig en we eten te veel”, aldus De Paepe. “Dat komt onze lever niet ten goede. De lever kun je zien als een reservoir van suikers. Bij de meeste mensen zit dat reservoir vol. Het interessante aan vasten is dat je daardoor je lever minder belast en de suikeropslag aanspreekt. Er ontstaat bijgevolg celregeneratie: je cellen kunnen zich herstellen. Mensen met een belaste lever worden ’s nachts vaak wakker rond 3 uur, omdat hun lever niet herstelt. Door te vasten geef je hem rust.”

“Vóór de vastenhype aten mensen constant”, voegt Sels er nog aan toe. “Na het avondeten volgde vaak nog een yoghurtje, wat noten of iets anders. Heel gunstig is dat niet. We zien dat mensen nu meer aandacht besteden aan een verzadigende, volwaardige maaltijd, en daardoor minder constant knabbelen. Dan slaap je beter, omdat je tijdens de nachtrust niet moet verteren. En goede slaap heeft veel voordelen, ook voor je metabolisme.”

Maar aan vasten hou je ook negatieve gewoontes over. “Vasters verliezen soms hun honger- en verzadigingsgevoel”, zegt Sels. “Bovendien kiezen ze na de vastenperiode soms voor ongezonde opties of gaan ze zich overeten. Je voelt namelijk minder snel het verzadigingspunt. Het is niets voor niets dat vasten uit de lijst van werkende diëten verdween...”

Hoe kan ik het wel proberen?

“Voor mensen die dikwijls te veel eten, kan vasten zeker het proberen waard zijn. En ook voor wie net een driegangenmenu heeft verorberd, is even vasten geen slecht idee. Maar als je een vastenperiode wil proberen in te lassen, plan die dan ’s avonds”, besluit De Paepe.

“In ziekenhuizen doen we dat al lang: het ontbijt is om 9 uur en om 17 uur is het avondeten er”, bevestigt Sels. “In het echte leven zijn de avonden vaak langer en is dat dus minder evident. Maar ik raad toch aan, man of vrouw, om dat avondsnacken alvast af te leren. Verder moet je eerder aandacht schenken aan wat je eet. Dat zouden verzadigende, goed samengestelde maaltijden moeten zijn. Dan is de focus op wanneer je nu precies wel of niet eet van minder belang.”