Wat moeten we verwachten van het Israëlische grondoffensief? ‘Ik denk niet dat er één militair ter wereld hier enthousiast van zou worden’

“De regering heeft een besluit genomen: roei Hamas uit”, zei de Israëlische minister van Economie Nir Barkat aan ABC News. “Ik ga niets zeggen over de plannen van het Israëlische leger, maar we zullen toeslaan op een moment dat wij geschikt achten.” Dat lijkt eerstdaags te zijn. Israëlische troepen hebben postgevat aan de grens met Gaza, terwijl de Palestijnse bevolking sinds vorige vrijdag instructies krijgt om naar het zuiden te vluchten.

Het Israëlische grondoffensief werd eigenlijk vorig weekend al verwacht. Israëlische officiers geven in de New York Times aan dat de invasie uitgesteld werd door het slechte weer, dat het voor Israëlische piloten en droneoperatoren moeilijker gemaakt zou hebben om luchtsteun te leveren. Volgens oud-kolonel Roger Housen, die in contact staat met Amerikaanse militairen, spelen evengoed de gijzelaars mee. Hamas houdt op dit moment zo’n tweehonderd mensen vast, onder wie ook Amerikaanse burgers. “De Amerikanen hebben erop aangedrongen om van de evacuatie van die gijzelaars de eerste prioriteit te maken. De voorbije week hebben de Israëliërs gebruikt om special forces te laten infiltreren en inlichtingen over de positie van de gijzelaars te bemachtigen.”

Gaza in twee snijden

De vraag is welke lessen Israël getrokken heeft sinds de vorige twee invasies die het uitgevoerd heeft sinds het zich terugtrok uit Gaza in 2005. Krijgen we een operatie zoals in 2014, dan gaat het Israëlisch Defensieleger (IDF) zich richten op de grensgebieden, de buitenwijken van de steden en probeert het de tunnels af te sluiten waardoor Hamas wapens, manschappen en voedsel vervoert. Het kan ook een invasie worden die lijkt op de vijftien dagen durende ‘Operatie Gegoten Lood’ uit 2009. Toen vochten de IDF-troepen tot dieper in de steden en bezetten ze grotere delen van Gaza.

Maar het kan ook dat die operaties slechts een voorsmaakje waren van wat Gaza nu te wachten staat. Bij die operaties ging het Israël erom Hamas te straffen en een stevige slag toe te brengen. Nu de raids van Hamas op 7 oktober Israël in het hart geraakt hebben, lijken Netanyahu en co nog harder te willen optreden. Zo zei Netanyahu dat ‘elk lid van Hamas een dode man is’ en dat ‘we hen gaan verpletteren en vernietigen zoals de wereld IS heeft vernietigd.’ “Israël heeft ook zo’n 360.000 reservisten opgetrommeld”, zegt militair historicus Tom Simoens (Koninklijke Militaire School). “Je doet dat alleen als je een grote operatie gepland hebt.”

Afgaande op het feit dat de Israëlische regering de Palestijnen in het noorden van Gaza de boodschap gegeven heeft dat ze naar het zuiden moeten vluchten, lijkt het de bedoeling om in het noorden toe te slaan. Mogelijk zullen daarbij één of twee pantserbrigades met tanks proberen een gebied rond de stad Deir al-Balah in te nemen, en zo de Gazastrook in twee te snijden. De hoofdinspanning zal zich wellicht concentreren in en rond Gaza-stad. In de New York Times laten woordvoerders van het Israëlische leger er geen twijfel over bestaan dat het ombrengen van Yahya Sinwar, de leider van Hamas in Gaza, en de rest van de Hamas-top een hoofddoel is.

Israël heeft dan wel het numerieke overwicht en ook betere wapens, dat betekent allerminst een garantie op succes. Als vuistregel in de militaire krijgskunde geldt dat een aanvallende kracht drie keer zoveel manschappen nodig heeft als de verdediging om een goede kans op een overwinning te hebben. “In een stadsoorlog moet je daar eerder een overwicht van tien tegen één van maken”, zegt Housen.

‘Trustgebied’

In Gaza kunnen Israëlische troepen achter elke hoek verrast worden door mijnen of Hamas-soldaten, die zich zullen mengen onder gewone burgers. Hamas heeft de voorbije jaren ook een indrukwekkend tunnelnetwerk uitgebouwd, van waaruit ze Israëlische soldaten in de rug kunnen aanvallen. In 2014 bleek bovendien dat Hamas-strijders soms Israëlische uniformen dragen om verwarring te zaaien. “Ik denk niet dat één militair ter wereld enthousiast zou worden om daar een operatie te doen”, zegt Simoens.

De vraag is ook welk einddoel of exitstrategie Israël voor ogen heeft. Hamas tot de laatste man verslaan, lijkt onbegonnen werk. Hamas is naast een gewapende factie ook een brede sociale beweging die diep in de Gazastrook verstrengeld zit, en waarvan de politieke leiding in Qatar zetelt. Zelfs al slaagt Israël erin om de wil van Hamas te breken, dan lijkt Gaza achterlaten in een machtsvacuüm een recept voor een nieuwe volksopstand. Dat Israël zelf de macht overneemt, lijkt om dezelfde reden uitgesloten. Draagt Netanyahu de macht over aan de Palestijnse Autoriteit, dan riskeert die als een Israëlische marionet te worden gezien.

Daarom oppert professor internationale politiek David Criekemans (UAntwerpen) om er een ‘trustgebied’ van te maken onder toezicht van de Verenigde Naties. Zo’n trustschapsraad werd in de vorige eeuw in het leven geroepen om ex-kolonies te begeleiden in hun overgang naar soevereine staten. “Zo geef je ook de belangrijke politieke boodschap dat de Palestijnen uiteindelijk een onafhankelijke staat krijgen.”