Niet de eerste keuze, niet verkozen, maar wel tonnen ervaring: wie is Paul Van Tigchelt, de nieuwe justitieminister?

Het hele weekend ging de partijtop van Open Vld op zoek naar een opvolger voor Vincent Van Quickenborne op Justitie. De beslissing viel zondagnamiddag. Paul Van Tigchelt, jurist van opleiding en topadviseur op het kabinet van Van Quickenborne, schuift een bank naar voren en volgt zijn eigen baas op. De 50-jarige Antwerpenaar maakte vooral naam als baas van OCAD, het orgaan dat de terreurdreiging in ons land moet analyseren.

Na de aanslagen van 22 maart 2016 moest hij ons land door permanente terreurdreiging loodsen. Onder zijn impuls is de zogenoemde OCAD-lijst er gekomen, een databank met mogelijk gevaarlijke individuen die op de voet worden gevolgd. Vanuit die ervaring is hij de ideale man om de huidige crisis na de aanslag van Abdesalem Lassoued te loodsen, klinkt het binnen Open Vld.

Al zijn hele carrière werkt Van Tigchelt rond veiligheid. In 2003 verzeilde hij op het kabinet van toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Patrick Dewael (Open Vld), waar hij mee de pen vasthield bij de oprichting van het OCAD, waar hij later zelf baas van zou worden. Hij werd ook adjunct-kabinetschef en woordvoerder, maar moest opstappen na een rel rond politieke benoemingen.

Toen hij in 2008 terugkeerde naar het parket van Antwerpen, profileerde hij zich als dé cokemagistraat. Daar hamerde hij steeds op open, transparante communicatie met de burger. “Justitie heeft een slecht imago, maar is dat te wijten aan het feit dat we slecht werken of ligt dat eerder aan onze gebrekkige communicatie? Perceptie is alles in deze moderne maatschappij. Misschien moeten we dus beter aan onze perceptie werken”, zei hij in 2019 in een interview met De Tijd.

Justitie in oog van de storm

Na zijn vertrek bij het OCAD in 2020 kwam hij op het kabinet van minister van Justitie Vincent Van Quickenborne terecht. Daar was hij naast adjunct-kabinetschef ook één van de topadviseurs. De ruil van de in Iran onterecht opgesloten Olivier Vandecasteele voor de terrorist Assadollah Assadi in juni werd voornamelijk door Van Tigchelt afgehandeld. Het was Van Tigchelt die achter de schermen maandenlang de contacten regelde, onder meer met “bemiddelaar” Oman, waar Vandecasteele finaal, na meer dan een jaar in een cel in Teheran, geruild kon worden.

Van Quickenborne is heel lovend over het werk van zijn voormalige rechterhand. “Paul kent het veiligheidsapparaat van binnen en van buiten. Hij rolde als drugsmagistraat het ene netwerk na het andere op. Hij stond als OCAD-topman in de vuurlinie in de strijd tegen terrorisme. Hij was mister veiligheid van mijn kabinet. Hij wordt nu minister veiligheid voor ons land”, reageert hij.

Dat Open Vld kiest voor een man met ervaring, hoeft op zich niet te verbazen. Op amper acht maanden voor de verkiezingen kwam Justitie de voorbije week vol in het oog van de storm. Op het parket van Brussel bleek het uitleveringsverzoek voor terrorist Abdesalem Lassoued in de verkeerde kast gelegd te zijn. Het document lag er een jaar. Als Justitie haar werk had gedaan, dan was de aanslag van maandag misschien vermeden. Van Quickenborne nam daar politieke verantwoordelijkheid voor op. Maar de vragen over de rol van Justitie en politie blijven.

Niet de eerste keuze

Er liggen ook nog heel wat wetsontwerpen klaar om door het parlement te loodsen. Vandaar dat Open Vld op zoek ging naar iemand die alle dossiers goed kent. Toch was Van Tigchelt niet de eerste keuze van de partijtop. Vrijdagavond al, vlak na het ontslag van Van Quickenborne, nam voorzitter Tom Ongena (Open Vld) contact op met de Antwerpse advocaat Kris Luyckx, die ooit politiek secretaris van de liberalen was. Luyckx was volgens onze informatie geflatteerd, maar bedankte zondagmiddag toch voor de eer.

Vervolgens werd geschakeld naar plan-Van Tigchelt. De namen die binnen de partij rondgingen, oud-voorzitster Gwendolyn Rutten, Kamerlid Patrick Dewael of ondervoorzitter Jasper Pillen, werden nooit gevraagd. Dat leidt tot grote ontgoochelingen. Rutten laat prompt weten te stoppen met de nationale politiek, omdat “de huidige partijtop geen rol van betekenis” meer voor haar weggelegd ziet. “Op een bepaald moment wordt het gebrek aan respect te groot”, klinkt het scherp. Pillen verdwijnt dan weer uit de Kamer, waar hij als opvolger van Van Quickenborne zetelde. Hij blijft wel aan boord als lijsttrekker voor de Vlaamse lijst in 2024.

De vraag is nu welke rol Van Tigchelt zal spelen bij de verkiezingen. Open Vld kon op zich een nieuw gezicht in Antwerpen goed gebruiken. Maar met Vlaams minister Bart Somers en voorzitter Tom Ongena heeft de partij wel al twee kopstukken in de provincie. Toch lijkt het alsof hij niet alleen als technocraat bij de regering is gehaald. Dat wordt duidelijk omdat Van Tigchelt ook meteen vicepremier wordt, en dus de verdediger van de liberale lijn in Vivaldi. Staatssecretaris Alexia Bertrand (Open Vld) schuift dus niet door naar het kernkabinet. Nog opmerkelijk: met Van Tighelt wordt alweer iemand minister die niet verkozen is.