Juristen zien geen probleemloze uitweg uit stikstofimpasse

Even terug naar begin oktober. Toen leverde de Raad van State een erg kritisch (volgens sommigen ronduit 'vernietigend') advies af over het voorstel van stikstofdecreet dat N-VA en Open VLD, zonder coalitiepartner CD&V,  hadden ingediend in de zomer. Het advies zette een aantal sleutelelementen van de geplande stikstofaanpak, zoals het gebruik van impactscores en drempelwaarden, op losse schroeven. Het advies stuurt er ook op aan dat  alle projecten met een 'passende beoordeling' (grondig milieuonderzoek) zouden moeten aantonen dat ze geen beschadigende extra hoeveelheid stikstof aanbrengen in een natuurgebied.

De Vlaamse regering besliste meteen om het advies juridisch te laten onderzoeken. Nadat een jurist van het departement Omgeving een inventaris had opgemaakt met de opmerkingen van de Raad van State gingen ook drie externe juristen aan de slag met het advies. Hun huiswerk, dat dient als basis voor de verdere politieke discussie, is nu klaar.

In hun rapport, dat Belga kon inkijken, delen de juristen de kritiek van de Raad van State dat het decreet op een aantal zaken beter gemotiveerd en onderbouwd moet worden. Maar hier en daar lijken de juristen het eerdere advies van de Raad van State ook wat te streng te vinden. Zo zien de juristen toch iets meer marge om te werken met decretaal verankerde vergunningsdrempels. Ter herinnering: die drempels - verschillend voor industrie en landbouw - bepalen of een bedrijf of landbouwer kan vrijgesteld worden van de passende beoordeling (of niet).

Die houding vertaalt zich ook in de gesuggereerde beleidsopties. Van de vier uitgewerkte scenario's schuiven de juristen er zelf twee naar voor. Die twee opties houden vast aan een decretale verankering van de stikstofaanpak. In optie één wordt vastgehouden aan decretaal verankerde vergunningsdrempels. Optie twee zou die drempels echter niet opnemen in het decreet, maar in een "code van goede praktijk". 

Vasthouden aan de decretaal verankerde vrijstellingstdrempels zou volgens de juristen de administratieve last beperken en zou zorgen voor een "uniform kader". Het lijkt met andere woorden de meest 'werkbare' uitweg. Maar aan dat scenario zijn duidelijk ook "juridische risico's" verbonden. Zo kan de regeling aangevochten worden bij het Grondwettelijk Hof of kan ze betwist worden bij de Raad voor Vergunningenbetwistingen.

Veel zal daarbij dan afhangen van de juridische interpretatie. "Het vasthouden aan een andere interpretatie dan de Raad van State genereert een juridisch risico, maar het is (...) geen uitgemaakte zaak dat andere nationale rechters zich in voorkomend geval op de lijn van de Raad van State zullen scharen", luidt het. 

Het is natuurlijk maar de vraag of dat juridische ballet op een scheermes tegemoet komt aan de vraag naar een "juridisch robuuste" oplossing in het stikstofdossier, een vraag die alle politieke verantwoordelijken de voorbije maanden hebben benadrukt. 

Het scenario met een "zuiver individuele benadering" waarbij er voor elk project afzonderlijk een toetsing zou moeten gebeuren, zou leiden tot zo'n grote "adminstratieve last" dat het moeilijk werkbaar zou worden en riskeert volgens de juristen te leiden tot "een de facto vergunningsstop in bepaalde Vlaamse regio's". 

De door minister-president Jan Jambon (N-VA) aangekondigde groep van regeringsvertegenwoordigers en parlementsleden gaat vanaf morgen/dinsdag op zoek naar een mogelijke uitweg uit het stikstofkluwen.