Kinderen spelen minder vaak buiten dan vroeger: ‘We mogen niet onderschatten welke gevolgen dat kan hebben’

Een groot onderzoek uit 2019 liet al zien dat liefst 37 procent minder kinderen buiten speelden in hun omgeving dan in 2008. In jullie onderzoek ondervroegen jullie kinderen hoe dat komt. Wat zijn de voornaamste redenen?

Meire: “Om ervoor te zorgen dat kinderen buiten spelen, moet er een goed bereikbare centrale speelplek zijn, met een weefsel van kleinere speelplekken daarrond. Maar minstens even belangrijk zijn verkeersveiligheid en sociale cohesie. Vooral bij die aspecten lijkt er een achteruitgang te zijn tegenover 2008. Dat wil niet zeggen dat het er per se onveiliger geworden is, maar wel dat dat zo gepercipieerd wordt. Op veel plekken voelen kinderen zich niet veilig. Ook hun ouders delen die bezorgdheid, en raden hun kinderen soms af om buiten te komen. En als je andere kinderen niet vaak buiten ziet, ben je zelf ook minder geneigd om buiten te komen. Het is dus een vicieuze cirkel.”

In het Antwerpse Seefhoek-Stuivenberg daalde het aantal spelende kinderen met de helft tussen 2008 en 2019. Ook de wijk Het Foort in Temse staat onderaan de lijst. Welke drempels zagen jullie in die wijken?

“In de Seefhoek lijkt vooral de sociale cohesie erop achteruitgegaan tegenover vroeger. De buurt is zichtbaar diverser geworden, waardoor je minder buurtbewoners hebben die elkaar goed kennen. In de wijk spreken kinderen ook over dakloosheid, alcohol en drugsgebruik, en dat is nogal bepalend voor het straatbeeld. Dat maakt dat ouders en kinderen zich afvragen: is het nog wel veilig om hier buiten te spelen?

“In Het Foort in Temse is er dan weer bezorgdheid over de verkeersveiligheid. Veel mensen vinden dat auto’s er te snel rijden, en dat alleen al kan een reden zijn om kinderen binnen te houden. Ook daar vindt er drugshandel op straat plaats, wat een belangrijke drempel is. En ook de infrastructuur is er eigenlijk onvoldoende. Het centrale speelplein is er te klein en te veel op kleine kinderen gericht. Kinderen gaan liever naar speelplekken buiten de wijk, maar daar mogen ze dan weer niet zelfstandig naartoe.

“We mogen niet onderschatten welke gevolgen dat kan hebben. Als buiten spelen niet vanzelfsprekend is, dan worden kinderen beknot in hun mogelijkheden om zelf hun tijd in te delen. Al spelende leren kinderen bepaalde organisatieskills en een zekere zelfstandigheid die ze thuis minder kunnen ontwikkelen. Bovendien is buiten spelen voor kinderen een belangrijke vorm van beweging.”

Van de vijf onderzochte wijken blijkt de sociale wijk Vogelweelde in Halle het meest buiten spelen te stimuleren. Wat is daar dan anders?

“Het is een rustige wijk met een groot gemeenschapsgevoel en veel sociaal contact. Bovendien is er een sterke buurtwerking. Er is een buurthuis dat dé ontmoetingsplaats is voor kinderen uit de buurt. En omdat iedereen veel kinderen op straat ziet, zet dat ook anderen ertoe aan om meer buiten te komen. Zo zie je dat dat zichzelf ook versterkt in positieve zin.”

Hoe zorgen we er als maatschappij voor dat kinderen weer vaker buiten spelen?

“Dat is een complexe vraag, waar zowel ouders, kinderen als steden en gemeenten een rol in moeten spelen. We kunnen er niet omheen dat sociale problemen als alcohol- of drugsgebruik in de wijken een belangrijke drempel zijn: die problemen vragen zowel preventie als handhaving.

“Daarnaast is het belangrijk dat buiten spelen naar waarde wordt geschat. Dat begint met een goede infrastructuur: speelpleinen die aantrekkelijk zijn voor een brede leeftijdsgroep, en zowel voor jongens als meisjes. En dan moet er natuurlijk ook initiatief genomen worden door buurtwerkers en ouders om buiten spelen weer te stimuleren. Want als je buiten spelen zichtbaarder maakt, wordt het weer aantrekkelijker.”