Poolse oppositie schuift Donald Tusk officieel naar voren als kandidaat-premier

De Poolse president Andrzej Duda houdt vandaag en morgen gesprekken met de leiders van alle partijen die in het volgende parlement zullen zitten. De regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (in het Pools PiS) kwam als eerste langs. Daarna is een delegatie van het oppositieblok rond Donald Tusk de poorten van het presidentieel paleis binnengereden. Morgen komen ook de leiders van de andere partijen op de koffie bij Duda.

Maar nog voor die presidentiële consultaties begonnen, besloten de drie oppositieblokken om de show te stelen. De partijleiders van de partij Links, het centrumrechtse kartel Derde Weg en Donald Tusk zelf, leider van het centrum-liberale kartel Burgercoalitie (KO), kondigden samen aan dat ze een regering willen vormen, met Tusk als premier.

Bij de verkiezingen, nu meer dan een week geleden, kwam PiS weliswaar als grootste partij uit de bus, maar ze haalt niet genoeg zetels binnen om een meerderheid te vormen. Coalitiepartners zijn niet in zicht en dus werd het al meteen duidelijk dat PiS na 8 jaar aan de macht naar de oppositiebanken zou worden verbannen.

De drie oppositieblokken Links, Derde Weg en Burgercoalitie komen samen wel aan een (ruime) meerderheid van de zetels. Meteen na de bekendmaking van de verkiezingsresultaten ging iedereen er meteen van uit dat geen van die oppositieblokken met PiS in zee zou gaan en dat ze in de plaats de handen in elkaar zouden slaan. Dat hebben ze nu dus ook formeel verklaard.

PiS staat dus schaakmat, maar toch kan het nog een aantal weken duren tot een volgende regering-Tusk aan de slag kan. Het initiatief om een kandidaat-premier aan te duiden, ligt namelijk bij de president, Andrzej Duda, die zelf in het PiS-kamp zit. Er wordt verwacht dat die, ondanks alles, toch eerst PiS zal laten proberen om een regering te vormen. Door alle procedures kan het zo nog tot eind december duren voor de oppositie onder leiding van Tusk aan zet komt.

Met hun aankondiging wil de oppositie ongetwijfeld de druk op Duda opvoeren. Szymon Holownia, een van de leiders van Derde Weg, riep de president ook letterlijk op het initiatief meteen bij de oppositie te leggen: "De grootste misdaad die PiS begaan heeft, is dat de partij 8 jaar van ons leven heeft verspild. Daarom roepen we president Duda nu ook samen op, om geen seconde van onze tijd te verspillen."

Ook Donald Tusk zei dat de Polen snelle beslissingen willen. Hij zegt dat hij een optimist is en hoopt op een constructieve samenwerking met de president.

Tusk mag dan voorlopig nog geen premier zijn, dat houdt hem niet tegen om zich al terug op het Europese toneel te begeven. Morgen en overmorgen is Tusk in Brussel. Hij zal daar een top van de Europese Volkspartij, die hij tot vorig jaar leidde, bijwonen.

In één beweging zou Tusk, zelf voormalig voorzitter van de Europese Raad, ook Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en voorzitter van het Europees Parlement Roberta Metsola spreken. Een belangrijke verkiezingsbelofte van zijn partij was om zo snel mogelijk de voor Polen geblokkeerde miljarden uit het Europees herstelfonds los te krijgen. Mogelijk wil Tusk de onderhandelingen daarover morgen al opstarten, informeel dan toch.