De 25-jarige Tine Galicia won begin oktober een schrijfwedstrijd voor jongeren, georganiseerd door het magazine MO*. De jonge medewerkster van het Rode Kruis schreef ‘Een brief van spijt: aan de bewoner in ons opvangcentrum’, over de moeilijke omstandigheden in het noodopvangcentrum voor asielzoekers in Berlaar.

De brief schetst een weinig fraai beeld van het dagelijkse leven in het centrum, waar vandaag 717 mensen verblijven. “Een chaotisch dorp verspreid over vier loodsen waar de ratten feestvieren en waar het sanitair zich minstens 500 meter van je kamerdeur bevindt. Waar het restaurant bestaat uit elke week dezelfde monotone kost en je later op de dag buikpijn van krijgt. Met onderbemand en vaak onopgeleid personeel lijkt het circus compleet.”

Galicia, die ongeveer een jaar in het centrum werkte, heeft het in haar brief over betuttelende regeltjes en onbereikbaar personeel. “Ik schaam me. Ik zie en ik voel in elke vezel van mijn lijf dat we elke dag falen. Wij als medewerkers, beleidsmakers maar vooral als medemens. En dat spijt me.”

Positie misbruikt

Na de publicatie van de tekst op 6 oktober kreeg Galicia veel positieve reacties van collega’s, zegt ze tegen MO*. Maar op 10 oktober kreeg ze te horen dat Rode Kruis Vlaanderen haar contract van onbepaalde duur onmiddellijk beëindigde. “Ze zeiden dat ik mijn positie als hulpverlener heb gebruikt om aan activisme te doen en dat ik niet meer neutraal was.”

Galicia krijgt steun van de vrijwilligers in het centrum, die bij de lokale leiding gingen vragen om het ontslag terug te draaien. “We kregen te horen dat de beslissing van hogerhand kwam en dat ze daar niet op konden terugkomen”, zegt vrijwilliger Koert Penne. “Op onze vraag om met het hogere management in dialoog te gaan, kregen we tot nu toe geen antwoord.”

Het ongeloof over de beslissing is groot onder de vrijwilligers, zegt Penne. “Dat je het contract opzegt van iemand die zo enthousiast en gedreven is, dat begrijpen we niet. Tine was een steunpilaar voor heel wat bewoners, maar ook voor ons als vrijwilligers. Mensen als zij liggen op de arbeidsmarkt niet dik gezaaid. We hebben even overwogen om in staking te gaan, maar daar zijn vooral de bewoners het slachtoffer van. Dus we zijn gewoon verder blijven werken.”

Ratten

De meeste elementen die Galicia in haar column aanhaalt, herkent Penne ook. “Ze heeft het over de ratten: het is gewoon zo dat als je hier ’s avonds rondloopt, de ratten kriskras over het terrein rennen. Het Rode Kruis heeft een firma ingeschakeld om die te bestrijden, maar de realiteit is dat het hier volloopt.”

Voor Rode Kruis Vlaanderen is niet de inhoud van de brief het probleem, reageert woordvoerder Joachim Deman, al zijn sommige uitspraken volgens de organisatie “op z’n minst sterk overdreven”. “We vellen geen waardeoordeel over de inhoud van die boodschappen, noch in negatieve, noch in positieve zin. Maar ze zijn – hoe je het ook draait of keert – een aanklacht tegen het huidige beleid en dus per definitie niet neutraal. Neutraliteit is een van de zeven fundamentele beginselen van het Rode Kruis. Net daarom is het ook zo belangrijk dat wij als Rode Kruis geen activistische organisatie zijn.”

MO* Magazine is niet tevreden met die uitleg. “De reactie van Rode Kruis Vlaanderen, een organisatie die beweert op te komen voor kwetsbare mensen in binnen- en buitenland, is schokkend”, zegt hoofdredacteur Jago Kosolosky. “Het concept van neutraliteit wordt hier te breed ingevuld om de realiteit in opvangcentra onzichtbaar te houden voor de buitenwereld.”

Na haar ontslag schreef Galicia nog een tweede open brief, dit keer gericht aan haar ex-werkgever. Ze schrijft daarin dat ze nooit goed begreep wat die neutraliteit betekent, behalve dat ze iedereen gelijk moet behandelen. “Maar ik wist niet dat dit betekende dat ik mezelf en mijn emoties niet mocht uiten. Dat ik niet mocht aankaarten wat ik ervaarde als problematisch, dingen waar ik ’s nachts mijn slaap voor liet omdat ik zo intens aan onze bewoners dacht.”

Het tijdelijke noodopvangcentrum op het militair domein in Berlaar kreeg bij de opening in augustus vorig jaar veel kritiek, omdat het domein niet geschikt zou zijn voor de opvang van zoveel mensen. In het eerste jaar na opening moest de lokale politie ook meer dan veertig keer ter plaatse komen, onder meer voor een grootschalige vechtpartij in februari.