Wordt dit de Derde Wereldoorlog? Is dit een genocide? Rudi Vranckx beantwoordt jouw vragen over de oorlog Israël-Hamas

"Je hebt het Israëlisch-Palestijns conflict, dat is de brede context. Af en toe is er een opstoot met veel geweld en bombardementen, dan wordt het een oorlog. We zitten nu al aan de vijfde Gaza-oorlog. In dit geval is dat tussen het Israëlisch leger en Hamas. Die is begonnen op 7 oktober, toen Hamas Israël binnenviel en een gruwelijke terreuraanslag pleegde. Toen zei de Israëlische premier: "We are at war". Ik wil hier wel aan toevoegen: de periodes tussen de oorlogen waren geen periodes van vrede. Dat was enkel een tijdelijk staakt-het-vuren."

"Palestina is het historische gebied tussen de Jordaan en de Middellandse Zee, dat in handen van de Britten was voordat de "staat Israël" werd opgericht. Toen werden de Palestijnen verdreven naar wat we nu de "bezette Palestijnse gebieden" noemen: de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever. Die gebieden worden volgens internationaal recht bezet door Israël. Het is een dubbelzinnige situatie: de Palestijnen hebben een president, een vlag en een lied, maar worden niet erkend als volwaardig land door de Verenigde Naties."

"Je moet erg voorzichtig zijn met woorden. Een genocide is het bewust willen uitroeien van een bevolkingsgroep omwille van religieuze redenen, politieke redenen... Ik denk dat iedereen hier in Israël zal ontkennen dat het gaat om een genocide. Israël wil Hamas als politieke beweging uitschakelen, niet de volledige Palestijnse bevolking. Dus genocide is een veel algemenere term. Men heeft de Jezidi's in Irak willen uitmoorden, de Armeniërs, de Roma, de Joden... Dit is geen genocide op Palestijnen, maar mensenrechtenorganisaties waarschuwen dat het zou kunnen leiden tot een genocide."

"Hamas is op sommige lijsten opgenomen als terreurorganisatie, zoals in de VS of Europa. Maar niet iedereen gebruikt dezelfde definitie. Dat komt omdat Hamas twee gezichten heeft. Je hebt een politieke vleugel die de verkiezingen heeft gewonnen en Gaza al jaren bestuurt. Daarnaast heb je de al-Qassam brigades, de militaire vleugel van Hamas, die de gevechten uitvoert. Men zegt nu soms dat de militaire vleugel de aanval heeft uitgevoerd zonder dat de politieke vleugel op de hoogte was. Ze worden nu wel in dezelfde zak gestoken en als een terroristische organisatie beschouwd."

"Het is niet duidelijk wat de Palestijnse bevolking zelf vindt van Hamas. Voor de jongere generatie is Hamas de enige groep die durft vechten tegen de bezetting. Zij vinden de oudere politici zwak en corrupt. Alleen kan je je wel afvragen hoeveel steun Hamas nu nog krijgt bij de bredere bevolking die misschien denkt: welk onheil brengen zij met zich mee?"

"Ik heb me het hoofd gebroken over wat er achter de aanval van Hamas zit. Wat kan daar de tactiek of strategie achter geweest zijn? De genadeloosheid waarmee ze hebben toegeslagen, is ongezien. Hoe ze meer dan duizend mensen, ouderen en kinderen hebben afgeslacht, dat was ongelooflijk wreed. Ze moeten geweten hebben dat deze aanslag een onwaarschijnlijk harde reactie van Israël zou uitlokken. Ze zullen dan gedacht hebben: als die reactie zo hevig is, dan zal de hele wereld zien wat de Israëlische bezetting inhoudt. En dat er op lange termijn verandering zou komen in hun uitzichtloze situatie, omdat de wereld dan meekijkt."

"Er zou ook een praktische reden achter kunnen zitten. De andere Arabische landen, die aanvankelijk de Palestijnse strijd steunden, stonden op het punt akkoorden te sluiten met Israël. De kans is groot dat de droom van een Palestijnse staat dan helemaal in elkaar zou vallen. Daar wilden ze waarschijnlijk een stokje voor steken, het was nu of nooit."

"Er zijn conventies opgesteld, zoals die van Genève, over wat je (niet) mag doen in een oorlog. Je mag bijvoorbeeld geen geweld gebruiken tegen burgers, je moet onnodig leed voorkomen, je mag niet alle soorten wapens gebruiken, je mag geen medisch personeel hinderen of aanvallen, en je mag krijgsgevangenen niet mishandelen. Als je dat wel doet, bega je een oorlogsmisdaad, en dat kan berecht worden."

"Maar in de praktijk gebeurt dat nooit, want wie gaat die berechten? Je hebt enerzijds de druk van de publieke opinie die het verloop van de strijd kan beïnvloeden. Maar het echte aanklagen en berechten kan enkel voor het internationaal gerechtshof. Dat staat onder het toezicht van de VN-Veiligheidsraad. En daar kunnen de leden het vetorecht toepassen. Als er al een veroordeling komt, en de Verenigde Staten of Groot-Brittannië gaan niet akkoord, dan heeft dat geen internationaal juridische waarde. En zij liggen daar nu op dwars omdat zij vinden dat Israël het recht heeft om zich te verdedigen. Dus de oorlogsmisdaden van Israël zullen waarschijnlijk passeren."

Dat heeft natuurlijk historische redenen. Duitsland doet dat omwille van de holocaust, Amerika doet dat omwille van de invloed van de pro-Israëllobby op de Amerikaanse politiek. Ook Groot-Brittannië steunt Israël onvoorwaardelijk.

Andere landen zoals Frankrijk en België hebben een dubbele boodschap: ze vinden dat Israël zich mag verdedigen, maar ze roepen op om het internationaal recht te respecteren en zo weinig mogelijk burgerslachtoffers te maken.

"Hamas is niet zoals terreurgroep IS. Men probeert ze in de propaganda weleens te vergelijken, maar dat klopt niet. IS pleegt aanvallen wereldwijd omdat dat in hun ideologie zit. Hamas is een lokale terreurorganisatie die vecht voor de Palestijnen op het terrein. Het is dus weinig waarschijnlijk dat Hamas aanvallen pleegt daarbuiten, bijvoorbeeld in Europa."

"Wat wel kan, is dat de woede en het gevoel van onrechtvaardigheid onder de Arabische bevolking zo groot wordt, dat Al-Qaeda en IS opnieuw in actie schieten. Dit kan een brandstof zijn om opnieuw te gaan rekruteren bij terroristen."

"Ik denk dat je niet over "de westerse media" kan spreken. Alles hangt af van het standpunt van het land. In de VS gaan media mee met het verhaal van Israël. In Duitsland en Hongarije ook. Maar als ik de Vlaamse kranten lees, of de Ierse, Spaanse of Portugese kranten, dan zie ik een genuanceerd beeld. Aanvankelijk ging het vooral over de Israëlische gijzelaars, maar gaandeweg is dat verschoven naar de burgerslachtoffers. Nu gaat het vooral over het leed van de Palestijnse bevolking en de humanitaire situatie in Gaza. Ik ben me er wel van bewust dat het voor beide betrokken partijen nooit genoeg is. Die willen hun eigen verhaal overal zien. Maar ik denk wel dat we daar aandacht voor hebben."

"Dat is dé grote vraag. Niemand heeft er baat bij dat deze oorlog zich uitbreidt. Maar doorgaans is het motto: eerst moet het nog veel erger worden, voordat het beter wordt. Dan pas zal diplomatie werken. En ik denk dat onze meetlat van "erg genoeg" niet op dezelfde hoogte ligt als die van sommige wereldleiders. Israël zal niet stoppen voor Hamas uitgeschakeld is."

"Het moet echt politiek onhoudbaar worden voordat er iets verandert. In Amerika zijn er bijvoorbeeld al sommige mensen opgestapt die het niet eens zijn met de steun voor Israël. In Israël zelf gaan er ook al stemmen op voor een staakt-het-vuren. Europa is nu na lang onderhandelen tot een soort standpunt gekomen waarin gepleit wordt voor "humanitaire pauzes", om hulp te kunnen verstrekken. Maar de vraag is hoezeer er naar Europa geluisterd wordt. In dit deel van de wereld wordt er naar de macht geluisterd. En die ligt nu bij Amerika, Iran en een aantal andere rijke Arabische staten en Israël."