Als kind al ‘wereldkampioene in mokken’: welke wegen leiden voor Nina Derwael naar de Spelen 2024?

“Ik droom ervan om opnieuw te swingen”, schrijft Nina Derwael eind september op Instagram. De grande dame van het Belgische turnen – ze is 23, wat hoogbejaard is in dit wereldje – geeft daarmee aan dat ze nog een keer voluit wil gaan. Ja, ze wordt wat ouder. Ja, ze heeft een maandenlange revalidatie voor de boeg na haar schouderoperatie. Ja, ze heeft een pechjaar achter de rug. Maar toch is ze vastbesloten om na haar olympisch goud van Tokio 2021 haar titel te verdedigen in Parijs. Over minder dan driehonderd dagen moet ze daar staan.

Afgelopen dinsdag plande ze een persconferentie waarin ze meer wilde vertellen over haar revalidatie en aanloop naar de Spelen. Turnen doet ze momenteel niet, ze steekt al haar tijd in haar herstel. Het WK in Antwerpen, waar ze heel graag bij wilde zijn, heeft ze door die verrekte schouder gemist. Het EK in april ging de mist in door een ontwrichte bovenarm. Gesukkel met haar knie en een zware griep hielden haar tegen. Na al die dompers wil ze nu focussen op haar kwalificatie voor de Spelen en dan – zou het nog kunnen? – een volgende olympische plak.

Einde van een tijdperk

Maandagmiddag valt die zorgvuldige planning in het water. Derwael krijgt, op weg naar de kinesitherapeut, een telefoontje van de Gymfed, waarin ze koudweg te horen krijgt dat haar trainster de bons heeft gekregen. De directie consulteerde haar niet vooraf, ook al is ze dé ster van de gymacademie aan de Gentse Blaarmeersen. De geplande persconferentie wordt in zeven haasten afgezegd en Derwael verdwijnt volledig van de radar. Ze wil eerst alles laten bezinken.

Marjorie Heuls wil alleen kwijt dat haar poulain “dit totaal niet verdient terwijl ze al door een moeilijke periode gaat”. De Française traint Derwael al elf jaar. Ze is als een tweede moeder voor de turnkampioene. In gesprekken verwijst de Truiense constant naar adviezen van Heuls op en naast de turnmat. Haar ‘echte’ moeder grapt weleens dat ‘Marjo’ alle puberkuren van Derwael heeft opgevangen omdat ze vanaf haar elfde bij haar trainde en op internaat zat. Als Derwael in het weekend thuiskwam, bleek het niet meer nodig om ruzie te maken met die keikop van een dochter.

Derwael leunt en steunt op Heuls, maar het omgekeerde is evengoed waar. Wanneer zij en haar man Yves Kieffer in 2021 meerdere klachten krijgen over psychisch grensoverschrijdend gedrag en zich pas na lang aarzelen excuseren, blijft Derwael pal achter hen staan.

“Zijn er momenten geweest dat ik roepende ruzies had met Marjorie? Zeker. Zijn er momenten geweest dat ik huilend de zaal uitliep? Zeker. Maar op die manier heeft het voor mij wel gewerkt en daar ben ik heel dankbaar voor”, zegt ze daarover tegen Eric Goens in Het huis. Kwaad is ze, voegt ze er nog aan toe. Niet op de controversiële coaches, wel op de (ex-)turnsters die zoveel stampei maakten dat haar voorbereiding voor Tokio in het honderd liep. Haar vriendschappen met die (ex-)turnsters, die erg leden onder de pesterijen en woede-uitbarstingen van het Franse echtpaar, zijn sindsdien serieus bekoeld.

Het typeert de Limburgse kampioene: heeft ze een doel voor ogen, dan moet alles daar voor wijken. Als kind is ze al een ‘wereldkampioene in mokken’ wanneer ze haar willetje niet mag doordrijven. Tegelijk heeft ze enorm veel zelfkritiek. Nooit is ze zomaar tevreden. Dat blijkt al uit haar eerste interview, met Het Belang van Limburg, nadat ze als tienjarige Vlaams turnkampioene was geworden met haar Hasseltse turnclub Sta Paraat. Derwael somt daarin alleen haar fouten op. Dat ze gewonnen heeft, dringt precies niet tot haar door.

Feestneus

Hoe kan deze verbeten perfectioniste nu nog haar tweede Spelen halen? De hoofdweg naar Parijs, met Heuls aan haar zij, is ineens afgesloten. Welke zijwegen zijn er nog?

Ze kan stoppen en nagenieten in haar Gentse appartement, kijkend naar haar vitrinekast vol bekers en medailles. Goud op de EK’s van 2017 en 2018, de WK’s van 2018 en 2019, de Europese Spelen van 2019 en – uiteraard – de Spelen van Tokio in 2021. Plus de bronzen medaille van het WK in 2022 en de drie trofeeën voor Sportvrouw van het Jaar. Voor Tokio zei ze trouwens dat ze na Tokio zou stoppen. “Zo zat dat in mijn hoofd”, zei ze eind vorig jaar aan De Morgen. “Toen kwam Tokio en merkte ik dat ik het toch nog niet wilde loslaten. Voorwaarde is dan wel dat ik nog mee kan met de besten. Ik wil niet blijven turnen om te turnen.”

Derwael heeft, ondanks haar spartaanse bestaan, nog een leven naast de turnmat. Na de vorige Spelen nam ze een sabbatical en won ze glansrijk het VTM-programma Dancing with the Stars. In haar jonge(re) jaren ging ze graag onopgemerkt uit in de Overpoort, de Gentse studentenbuurt. Nina werd dan Kelly; ze zette een pruik met weelderige krullen op en stortte zich in het feestgedruis. Derwael had ook vier jaar een relatie met voetballer Siemen Voet, die afsprong toen hij naar een Slovaaks team verkaste. Nu datet ze met Thibau Dierickx, alweer een voetballer. Tussendoor studeert ze ook nog event- en projectmanagement. Over haar eerste jaar deed ze er drie omdat haar dagen zo propvol zitten.

Haar huidig management zegt dat ze opvallend rustig blijft onder alle commotie en dat ze niet aan opgeven denkt. “Noem het koppigheid, ik zie het eerder als vastberadenheid en doortastendheid die haar zo ver hebben gebracht”, zegt Gert Van Goolen van Golazo, het bureau dat haar begeleidt. “Akkoord, alle topsporters hebben dat, maar haar mentale veerkracht is echt fenomenaal.”

Een andere optie is dat ze gewoon bij de Gymfed blijft, met een andere coach. Derwael wil nu vooral zo snel mogelijk weten welke trainer de turnbond uit zijn hoed tovert. Ze had hierover al meerdere gesprekken met de gymfederatie en met Sport Vlaanderen. “Er zijn niet veel toptrainers in de turnwereld”, zegt Lode Grossen, voormalig algemeen manager bij de Vlaamse gymfederatie. “Degenen die er zijn, zitten nu vast in olympische programma’s van andere landen. Dit wordt echt heel penibel. Ze laten de sporters in de kou staan.”

Heuls had rond Derwael ook net een ploeg bij elkaar gepuzzeld met onder meer een kinesitherapeut, een conditietrainer en een psycholoog. “Het heeft veel tijd gekost om dat team samen te stellen”, zegt Grossen nog. “Hoe moet het daar nu verder mee?”

Wat nog kan, is dat Derwael met Heuls meegaat en met haar verder traint, zonder de steun van Gymfed. Haalt ze dan een prijs op Spelen, dan is dat een dikke middelvinger naar de turnbond. “Er zijn al Belgische turnsters, destijds in de aanloop naar Tokio, elders gaan trainen”, luidt het in haar omgeving. “Maar dat is een grote stap omdat je dan je vertrouwde omkadering verliest.” Derwael zou zich ook nog bij een buitenlandse club kunnen aansluiten, maar dat lijkt minder evident, of in haar eentje verder trainen. Steeds vaker kiezen sporters daarvoor.

Buitenbeentje

Het zou haar nog meer een anomalie maken in de turnwereld. Derwael begon dan wel met kleuterturnen op haar tweede en verkondigde op haar vierde dat ze naar de Spelen wilde – Aagje Vanwalleghem, op de Spelen in Athene in 2004, was haar grote voorbeeld – maar eigenlijk is ze niet gemaakt voor zo’n grandioze gymnastencarrière. Die laatste zin mag u letterlijk nemen. Hoe lichter en kleiner turnsters zijn, hoe makkelijker ze over de mat buitelen en door de lucht zweven. Derwael is 1 meter 71, een reus op kampioenschappen vol tieners die (moeten) pieken voor ze volgroeid zijn. Ter vergelijking: Simone Biles, de grootste gymnaste aller tijden – in overdrachtelijke zin –, is bijna 30 centimeter kleiner.

De artistieke gymnastiek, zoals Derwaels discipline voluit heet, is an sich trouwens een uitzondering in de sportwereld. Ze geldt als de moeilijkste vrouwensport, waar je heel vroeg mee moet beginnen en heel intensief voor moet trainen. In hun tienerjaren trainen beloftevolle meisjes zeker dertig uur per week, wat veel meer is dan in andere sportdisciplines. Voor een oefening van veertig seconden op een kampioenschap moet je je twee jaar afbeulen in de sportzaal.

De verloning is omgekeerd evenredig aan al die buitenaardse inspanningen. Gymnasten verdienen met het prijzengeld – we hebben het hier niet over hun sponsoring – nog niet het zout op hun patatten. Derwael herhaalt geregeld dat ze het niet voor het geld doet. Gymnastiek is voor haar een ‘uit de hand gelopen hobby’.

Vindt ze nu na alle stress, onzekerheid en blessureleed, haar ‘dasj’ terug? Derwael, vorig jaar in deze krant: “Marjorie Heuls zegt me altijd dat ik niet moet wakker liggen van wat de buitenwereld zegt, ik moet het voor mezelf doen.” Dat zal deze keer ongetwijfeld weer zo zijn.