Hoe kijken Belgische Joden naar de Israëlische premier Netanyahu? Het antwoord is complex

Dit artikel kan enkel met een disclaimer beginnen: net zoals dé Belg niet bestaat, bestaat ook dé Joodse Belg niet. Er zijn evenveel mensen als meningen over ‘Bibi’, die sinds de gruwelijke aanval van Hamas een regering van nationale eenheid leidt.

Net zoals in Israël zelf zijn er ook tal van religieuze en politieke strekkingen en bewegingen in België. De Joodse gemeenschap in Brussel is eerder seculier, die in Antwerpen religieus. Toch zijn er twee emoties die alle Joden in ons land nu overmannen: verdriet en angst. Al de rest valt daarbij in het niet, ook hun opinie over ‘Bibi’, die sinds 2009 zes kabinetten leidde in Israël.

Patriotten

De Joodse premier lag voor de oorlog zwaar onder vuur omdat er er drie rechtszaken tegen hem lopen voor omkoping, fraude en machtsmisbruik, en omdat hij het rechtssysteem ingrijpend wou hervormen. Voor de oorlog trokken er elk weekend tienduizenden, soms zelfs honderdduizenden demonstranten de straat op tegen ‘Bibi’s’ plannen voor het Israëlisch Hooggerechtshof. “Maar dit conflict is zo onverwachts en zo ongewoon gestart dat de Joodse Belgen zich nu achter het staatshoofd scharen, zegt Ludo Abicht. They rally around the flag. Omdat ze zich erg verbonden voelen met Israël én omdat mensen die in het buitenland wonen vaak nog grotere patriotten zijn dan de inwoners van hun thuisland. De kritiek op Netanyahu is dus verstomd, al gaan ze hem nu ook weer niet zalig verklaren.”

Vergelijk het met de houding van de Oekraïners tegenover hun president na de Russische invasie. Voordien kreeg Zelensky zware kritiek van zijn landgenoten omdat hij de corruptie niet met wortel en tak kon uitroeien, het thema waarmee hij de verkiezingen won. Nadien werd de voormalig acteur en komiek hun onbetwiste leider.

Ze zijn nu simpelweg niet bezig met politiek, benadrukken veel Joden in België. “Het feit dat een journalist zoals u die vraag stelt (over de houding ten opzichte van Netanyahu, red.) is op zich al problematisch”, zegt Michaël Freilich, parlementslid voor N-VA. “U zou toch moeten weten dat er vandaag een regering van nationale eenheid is met zowel oppositie én meerderheid en dat het land dus verenigd is? De Israëlische reactie is dus geen Netanyahu-reactie, maar eentje van het volledig politiek spectrum.”

Een gelijkaardig antwoord geeft Joël Rubinfeld van de Liga tegen Antisemitisme. “Het land en zijn volk voelen zich in hun bestaan bedreigd. Dan lijken politieke onenigheden plots niet relevant. Of Netanyahu nu al dan niet politieke fouten beging, is vandaag geen issue en geen prioriteit. Ken je de piramide van Maslov? Eerst moet je overleven. De andere zorgen komen pas daarna. Iedereen heeft pijn, zowel de strikt gelovigen als de ongelovigen.” De oorlog is nog zo vers, vat Ludo Abicht samen, dat de rauwe emotie overheerst. “‘Sta je nu niet achter de leider, dan heul je mee met de vijand.’ Dat gevoel lijkt dominant.”

Kristalnacht

De Joden in België zijn bang voor wat er met hun familieleden en vrienden in Israël zal gebeuren, maar vrezen ook voor het lot van hun eigen gezin. Ze verwijzen dan naar de cijfers van Shmira, de eigen veiligheidsdienst van de Joodse gemeenschap in Antwerpen. Die registreerde de afgelopen twee weken minstens 231 incidenten van antisemitisme. Gelijkekansencentrum Unia ontving in dezelfde periode twintig meldingen, maar dit zijn niet louter antisemitische incidenten. “Wij hebben dus meer meldingen over de brede problematiek, maar kunnen nog geen uitsplitsing voor de aard van de incidenten geven”, zegt de woordvoerder. “Wij volgen uiteraard wel alles zeer aandachtig en zeer bezorgd op.”

Ook bij de Liga tegen Antisemitisme kloppen veel meer mensen aan. “Zo is er een jongen van 14 uit Waals-Brabant die op school hard aangepakt wordt en op sociale media doodsbedreigingen krijgt”, vertelt Rubinfeld van de Liga. “Wat hij hoort en meemaakt, doet me denken aan wat mijn vader ook meemaakte op school in Oostenrijk, net voor Kristalnacht.” In heel Duitsland werden toen, in de nacht van 9 op 10 november 1938, Joden aangevallen en hun huizen en synagoges vernield.

Dictatuur

Als er dan toch kritiek weerklinkt op premier Netanyahu, dan komt die uit progressieve hoek. Zoals bij Yael Brakin, een seculiere Joodse die al 45 jaar in Antwerpen woont en coördinator was van de vereniging Peperfabriek, het vroegere Elcker-Ik. “Ik kan niet in naam van de Joodse gemeenschap spreken, maar mijn vertrouwen in Netanyahu is nog verminderd. Hij heeft geen verantwoordelijkheid genomen voor de gebeurtenissen van 7 oktober. Die schuift hij volledig door naar het leger en de inlichtingendiensten. ‘Bibi’ was voor de oorlog ook eerder bezig met het redden van zijn eigen vel dan het beheren van het land. Hij verkondigde altijd trots dat Israël de enige democratie was in het Midden-Oosten, maar door zijn hervormingen wou hij van zijn eigen land een dictatuur maken.”

Bij veel andere Joden in België zit hun wrevel en hun woede over Netanyahu echter ergens ver weg. Rubinfeld: “Kritiek op de premier is voor later, wanneer de oorlog voorbij is.”