Wrakingsverzoek legt bom onder grootste Belgische drugsproces ooit: ‘Men heeft hier een megadossier van gemaakt’

In de nasleep van de aanslagen van 22 maart 2016 sloot Justitie een gebruiksovereenkomst af met ministerie van Defensie voor het tijdelijke gebruik van het oude NAVO-hoofdkwartier in Evere. Het werd tijdelijk verbouwd tot een gigantische rechtszaal genaamd Justitia. Het ligt erg geïsoleerd op de grens tussen Brussel en Zaventem en valt daardoor eenvoudiger te beveiligen.

Ongeveer een jaar geleden ging het megaproces rond de aanslagen van start. Het was de bedoeling dat daar vandaag ook het proces zou starten tegen de 125 verdachten in de zaak-Encro, genoemd naar Encrochat, het bedrijf achter de versleutelde berichtendienst Sky ECC. Tot begin 2021 leefden criminelen in de waan dat via dat netwerk verstuurde berichten totaal ontraceerbaar waren voor politiediensten. En dat was fout gedacht.

‘Gamechanger’

Op 9 maart 2021 vonden huiszoekingen plaats op zo’n 200 locaties in België. Aanleiding was de kraak van ongeveer 1 miljard versleutelde berichten. Justitie sprak van “een ware gamechanger in de strijd tegen de georganiseerde misdaad”. Voor het eerst konden speurders de volledige criminele netwerken in beeld brengen. Van de straatdealers, de granaatgooiers en de uithalers tot de drugsbaronnen aan de top.

Ook de bovenwereld bleek gecorrumpeerd door de georganiseerde misdaad. Er werden rechtszaken opgestart tegen personeelsleden in de haven van Antwerpen, bewakingsagenten, importeurs, eigenaars van loodsen, advocaten, douaniers, politiemensen en een medewerkster op het Antwerpse parket. De kraak veroorzaakte ook nog een groot corruptieschandaal bij de Albanese politiediensten.

De teller staat voorlopig op 526 rechtszaken tegen 2.961 personen en de inbeslagname van 110 miljoen euro aan crimineel geld. Volgens een in maart van dit jaar gedane update zijn er 344 individuele vonnissen uitgesproken, goed voor een totaal van 1.125 jaar celstraf.

Maar het allergrootste proces, het grootste Belgische drugsproces ooit, was dat tegen 125 mensen die door het federaal parket worden verdacht van betrokkenheid bij de import van cocaïne en cannabis uit Zuid-Amerika en Marokko. De drugs gingen via zeecontainers naar de havens van Antwerpen, Hamburg, Le Havre en Rotterdam. De drugs werden behandeld in clandestiene laboratoria in Brussel. De 125 worden vervolgd voor deelneming aan een criminele organisatie en internationale handel in verdovende middelen.

350 mappen

Net voor de start werd het voor de 46ste kamer van de Franstalige correctionele rechtbank geplande proces op de valreep afgeblazen. Minstens twee advocaten dienden een wrakingsverzoek in tegen de drie zetelende rechters. Ofwel laten de rechters zich nu spontaan vervangen, wat erg onwaarschijnlijk is, ofwel worden de tegen hen geuite verdachtmakingen voorgelegd aan het Brusselse hof van beroep.

Advocaat Pierre Monville is een van de indieners, maar wil niets zeggen over de motivering van het wrakingsverzoek voor de rechters er zelf kennis van hebben kunnen nemen.

“Als de zaak naar het hof van beroep gaat, kost dat minstens enkele weken”, zegt strafpleiter Jonathan De Taye, een van de vele tientallen Brusselse advocaten voor wie het Encro-proces de komende vier maanden zijn hele agenda zou gaan beheersen. “Ik ken de gronden voor het wrakingsverzoek niet, maar als de rechters moeten worden vervangen mag je uitgaan van máánden uitstel, en dat is dan enkel te wijten aan het federaal parket zelf. Dit is een dossier van 350 mappen. Het is als advocaat bijna onmogelijk om alles gelezen te krijgen. Het was voor ons monnikenwerk, en we hebben nog altijd het gevoel iets te hebben gemist. Nieuwe rechters gaan door ditzelfde leestraject moeten.”

Volgens de advocaat is er helemaal geen samenhang tussen de 125 tenlasteleggingen en bestaat de enige band tussen de verdachten erin dat ze communiceerden via Sky ECC. “Zoals duizenden anderen, in die tijd”, zegt De Taye. “Men heeft hier een megadossier van gemaakt om te kunnen worden behandeld in een megarechtszaal. Ik begrijp de logica niet. Bij maandenlang uitstel is het ook bijna onvermijdelijk dat men een aantal in voorarrest zittende verdachten gaat moeten vrijlaten.”

Praktische problemen

Qua organisatie was het proces niet veel minder mega dan het terreurproces. Daar moesten dagelijks een tiental verdachten van de gevangenis naar Justitia worden overgebracht. Nu zouden het er 47 zijn.

Maanden uitstel zou grote praktische problemen kunnen doen ontstaan. De gebruiksovereenkomst tussen Justitie en Defensie loopt binnenkort af. Op dit ogenblik loopt het openbaar onderzoek rond het op 14 september door de Brusselse regering goedgekeurde Richtplan van Aanleg Defensie voor het oude NAVO-hoofdkwartier. Het is de bedoeling dat het gebouw wordt gesloopt en dat eind 2024 wordt gestart met de bouw van het nieuwe hoofdkwartier van Defensie, een grootstedelijk landschapspark van meer dan 45 hectare, winkels, woningen en openbare voorzieningen. Het gaat om een investering van 499 miljoen euro. Bouwheer is het aannemersconsortium Be Defence.

Een vraag om verduidelijking over de timing bij het kabinet-Defensie bleef onbeantwoord.