Chloé De Bie geeft tips om de liefde te vinden en te houden: ‘De ware liefde vind je niet, die maak je’

Het aantal singles zit al enkele jaren in de lift. Hoe komt dat precies?

“Daar is geen eenduidige verklaring voor, maar wat zeker meespeelt is dat onze samenleving de voorbije jaren veel individualistischer is geworden. We kunnen vandaag grotendeels zelf ons leven vormgeven, en mogen kiezen met wie we dat doen. Dat is natuurlijk een goede zaak, maar het brengt ook een grote druk met zich mee. We hebben het gevoel dat we júíst moeten kiezen, en stellen daardoor vaak hogere eisen aan een mogelijke partner. ‘Oh nee, hij houdt niet van honden, en ik wel. Zal dit wel werken?’ In sommige gevallen kunnen zulke futiliteiten al een argument zijn om een potentiële partner niet te overwegen. Het plaatje klopt oftewel volledig, of het klopt niet.”

Zijn we te kritisch geworden?

“Ja, dat denk ik wel. Vandaag zoeken we alles in die ene persoon: een goede vriend, een passionele minnaar, iemand met wie we een gezin kunnen stichten en een huis kunnen verbouwen… Dat is heel veel druk om op één persoon te leggen. Tegelijkertijd houden we zo ook onszelf torenhoge verwachtingen voor, want je moet al die verschillende identiteiten dan natuurlijk ook voor die andere persoon kunnen invullen.”

Hoe stel je je verwachtingen dan bij?

“Wat ik weleens zeg tegen mensen die met te hoge verwachtingen aan de zoektocht naar een lief beginnen, is dat ze een vijftal absolute dealbreakers mogen opschrijven over hun toekomstige partner: waarden en normen waarvan ze absoluut vinden dat ze moeten gelijklopen. Op een aantal vlakken kun je inderdaad beter niet te veel verschillen van je lief. Ik denk dan aan zaken als opleidingsniveau, het al dan niet hebben van een kinderwens, en ook in je politieke voorkeur kun je beter niet lijnrecht tegenover elkaar staan. Op dat vlak mag je dus wel een aantal verwachtingen hebben. Maar of je toekomstige partner al dan niet naar rockmuziek luistert of zijn kleren koopt bij het juiste hippe merk, is dan weer absoluut niet van tel.”

Wie een lief wil vinden, moet vooral níét op zoek gaan naar een soulmate, schrijft u. Waarom is dat een slecht idee?

“We zien in de wetenschap dat mensen die geloven dat er een soulmate voor hen rondloopt, het moeilijker hebben om in een goede relatie te belanden. Dat idee dwarsboomt hun kansen in de liefde zelfs. Zodra het in hun relatie eens niet vanzelf loopt, redeneren ze: dan zal deze relatie wel niet kloppen, want met de juiste persoon zou ik deze strubbelingen niet ervaren. Met die starre blik op liefde kan je een goede relatie dus te snel uit het raam gooien.

“Voor alle duidelijkheid: ik geloof wel in ware liefde. Ik geloof alleen niet dat je die vindt, wel dat je ze maakt. Ware liefde heeft geen magische klik nodig, maar een soort work it out-mindset.”

Wat is die mindset precies?

“Een soort motivatie om aan je relatie te werken op momenten dat het even stroef loopt met je partner. Iemand met een work it out-mindset zal het natuurlijk ook weleens oneens zijn met zijn lief, maar zal in discussies of conflicten niet meteen een reden zien om de relatie op te blazen. Die persoon zal net proberen om een gesprek aan te knopen, en om zijn partner beter te begrijpen.

“Als je die work it out-mindset van nature niet hebt, maar gelooft in het idee van een soulmate, dan kan gewoon het besef daarvan al een enorme verandering teweegbrengen. Zodra je doorhebt dat je eigenlijk te veel verwacht van je partner, kan je er in de toekomst op letten dat je ook meer moeite doet voor de ander. Zo kan je op den duur ook een work it out-mindset ontwikkelen.

“Het is een vorm van flexibiliteit die een langdurige relatie echt wel nodig heeft. We veranderen als mens voortdurend, en als je voor langere tijd samen wil blijven, is het cruciaal dat je moeite doet om mee te evolueren met je partner. Wanneer je veronderstelt dat het in je relatie allemaal vanzelf moet gebeuren, dan dooft ze vroeg of laat uit: dat zal elke relatietherapeut je kunnen vertellen. Ongeacht hoe leuk en intens de initiële klik ook was.”

Bestaat er zoiets als liefde op het eerste gezicht?

“Het bestaat zeker, maar slechts 11 procent van de mensen wordt op die manier verliefd. Dat is dus nog een groot misverstand: dat je het wel meteen zal voelen als de juiste persoon voor je zit. Voor de meesten is verliefd worden toch een trager proces. Er is trouwens onderzoek gevoerd naar of mensen die liefde op het eerste gezicht ervoeren meer kans hebben om bij elkaar te blijven, en dat blijkt niet eens het geval te zijn. Die zogenaamde ‘vonk’ zegt dus niks over de slaagkansen van je relatie. Net zoals het uitblijven van een vonk niet betekent dat een relatie op lange termijn niet kan werken.”

Wie vandaag aan het daten is, moet een lief kiezen uit een schijnbaar eindeloze hoeveelheid potentiële partners. Maakt dat het moeilijker om te settelen?

“Ja, dat denk ik wel. Technologie en datingsites zijn natuurlijk fantastische hulpmiddelen om een lief te vinden, maar ze hebben ons ook met een reusachtig overaanbod aan mogelijke partners opgezadeld. Hoe meer keuze je hebt, hoe moeilijker het is om een beslissing te nemen, én hoe moeilijker het is om achteraf tevreden te zijn met je partnerkeuze. In die zin vergelijk ik daten weleens met eten: hoe meer opties er op restaurant op het menu staan, hoe moeilijker het is om de knoop door te hakken, en hoe groter de kans dat je achteraf denkt: ik had toch beter de vis genomen.”

Hebt u tips om dat anders aan te pakken?

“Je zou het aanbod eigenlijk weer wat moeten verkleinen. Dat kan je doen door jezelf een soort swipe-stop op te leggen. Je zou bijvoorbeeld na vijf matches op Tinder of Bumble kunnen besluiten om niet meer verder te zoeken. Zo blijft het aantal personen met wie je nadien een gesprek kan aanknopen bevattelijk.

“Als je in de periode nadien een beetje moeite doet om een conversatie op gang te houden, zal je snel zien wie ook probeert om jóú beter te leren kennen. Daar kan al een eerste schifting plaatsvinden. Het kan ook helpen om jezelf deadlines op te leggen. Je hoeft natuurlijk niet meteen en met iedereen af te spreken, maar als je interesse gewekt is, zou ik er ook niet langer dan twee weken mee wachten. Voor je het weet ben je maanden over en weer aan het sturen, en is de spanningsopbouw veel te groot. Het uiteindelijke afspraakje kan dan alleen maar tegenvallen.”

We moeten niet daten, schrijft u, maar netwerken. Legt u het verschil eens uit?

“Een goede vriendin zei daarover: plak je er nu niet gewoon een andere naam op? Maar dat vind ik niet. Het uitgangspunt van daten en netwerken is totaal anders. We hadden het al over de grote druk waarmee sommige singles op date vertrekken. Elke persoon die voor hen zit, onderwerpen ze tijdens hun date aan een soort denkbeeldige checklist: ‘Zijn kledingstijl is niet geweldig, zal ik daarmee kunnen leven?’ ‘Zie ik deze persoon de vader van mijn kinderen worden?’ Dat werkt verlammend. Want tijdens zo’n eerste ontmoeting zou de focus enkel en alleen moeten liggen op het beleven van een leuke avond.

“Als je in de plaats daarvan gaat netwerken met als doel nieuwe mensen te leren kennen en je vriendenkring uit te breiden, zal je automatisch andere vragen beginnen te stellen. Je zal misschien zelfs meer moeite doen om de andere persoon op een dieper en authentieker niveau te leren kennen. Het kan zijn dat er nadien liefde uit voortvloeit, maar het móét niet. Of misschien maak je mee wat een van mijn cliënten ooit overkwam. Ze leerde iemand kennen met wie het op romantisch vlak niet geweldig klikte, maar in wie ze wel een goede nieuwe vriend zag. Enkele jaren geleden werd ze uitgenodigd op zijn verjaardagsfeest, en dáár leerde ze de man kennen met wie ze nu getrouwd is.”

Hoe weet je na een afspraakje of er meer dan vriendschap in zit?

“In mijn boek haal ik regelmatig de Amerikaanse onderzoekster Logan Ury aan. Zij zegt dat je vooral moet kijken naar wat het gezelschap van de ander met jóú doet. Welk gevoel kreeg je tijdens je afspraakje? Heb je je zelfverzekerd, of misschien zelfs sexy gevoeld? Kreeg je energie van het gezelschap van de ander, of voelde het eerder aan alsof je nog een uur langer op het werk hebt doorgebracht? Aan die gevoelsmatige impulsen zal je meer hebben dan aan een soort checklist van karaktertrekken waaraan die andere persoon zogezegd moet voldoen.”

U wijdt in uw boek ook een hoofdstuk aan relationele hechtingsstijlen. Angstig gehechte mensen voelen zich vaak aangetrokken tot vermijdende types. Voor zo’n dynamiek kiezen is geen goed idee?

“Eigenlijk niet, nee. Het is een moeilijke kwestie, want er bestaan vandaag heel wat koppels bij wie de ene persoon angstig gehecht is en de andere vermijdend. Dat wil niet zeggen dat een relatie onmogelijk is, maar het zijn wel koppels die vaak grotere uitdagingen meemaken, en die vroeg of laat in relatietherapie gaan.

“Wie angstig gehecht is, ervaart een grote verlatingsangst, en zal zich daardoor meer willen vastklampen. Vermijdende personen zijn daarentegen grootgebracht met het idee dat ze er in het leven alleen voor staan, dat ze het zélf moeten doen. Voor hen kan iemand dichtbij laten komen al snel als bedreigend ervaren worden. Zet die twee uitersten bij elkaar, en je krijgt een dynamiek waarbij de ene persoon zich steeds meer vastklampt, terwijl de andere persoon telkens harder wegduwt. Dan zit je in een ontzettend moeilijk en vaak pijnlijk patroon.”

Idealiter kies je dus voor een partner die veilig gehecht is?

“Ja, en daarin kan ik ook geruststellen: ruwweg de helft van de mensen is veilig gehecht. De andere helft is onveilig gehecht, verdeeld over angstige types en vermijdende personen. Het grote voordeel is dat een veilig gehechte partner ook de onveilig gehechte partner gemakkelijker zal kunnen geruststellen op de momenten dat die het moeilijk heeft. Het kan de boel wat stabiliseren.

“Je ziet vaak dat veilig gehechte personen een mooie balans vinden tussen dichtbij komen en zich kwetsbaar opstellen, zonder dat ze zich gaan vastklampen aan de ander. Ze praten relatief gemakkelijk over hun gevoelens, vinden het niet moeilijk om het in de wij-vorm over hun relatie te hebben, en zullen van de verschillen met hun partner niet noodzakelijk een groot probleem maken.”

Zodra we een relatie hebben, loopt het vaak mis in de communicatie, zegt u. Wat is op dat vlak de grootste valkuil?

“We denken vaak dat goed communiceren in een relatie draait om goed praten, terwijl het eigenlijk net gaat om goed luisteren. Als psycholoog krijgen we tijdens onze opleiding iets aangeleerd wat wij ‘therapeutisch luisteren’ noemen. Wanneer iemand ons iets vertelt, zullen we nadien vaak controleren of we de boodschap wel goed begrepen hebben. Door een gerichte bijvraag te stellen, of door de boodschap nog eens kernachtig samen te vatten. Eigenlijk zouden we in onze relaties ook vaker op die manier naar elkaar moeten luisteren. Vaak ontstaan conflicten net uit misverstanden of verkeerde interpretaties van wat de andere persoon gezegd heeft.

“Hoe langer je een relatie hebt, hoe moeilijker het bovendien is om echt en onbevangen naar elkaar te luisteren. We denken toch nogal snel dat we wel weten wie onze partner is, en zijn niet meer zo nieuwsgierig als aan het begin van een relatie. Daarbij vergeten we dat onze partner, net als wijzelf, elke dag verandert. Wanneer je al jarenlang samen bent, ben je niet meer dezelfde persoon als in het begin. Ik zeg vaak: vanzelfsprekendheid is de allergrootste bedreiging voor een relatie.”

Ik vind het net plezierig dat mijn relatie met de tijd wat comfortabeler is geworden, dat ik er niet meer elke dag over hoef na te denken.

“Natuurlijk mag en moet je je comfortabel voelen bij elkaar. Maar elk koppel dat bij mij over de vloer komt, krijgt vroeg of laat de opdracht om opnieuw te gaan daten. Ze moeten er dan echt hun agenda bijnemen en momenten inplannen waarop ze tijd voor elkaar reserveren. Om de beurt organiseren ze een activiteit waarvan ze weten dat de andere persoon ze ook graag doet.

“In het begin van een relatie doen we vaak zoveel moeite voor elkaar. We proberen de ander te verrassen en willen er goed uitzien. Vaak verwatert dat een beetje naarmate een relatie vordert. Dat is jammer, want dat element van verrassing kan een relatie fris houden. Veel geld hoeven die dates trouwens niet te kosten: je kan evengoed thuis een leuke film kijken en wat snacks op tafel zetten. Dat is moeite doen voor elkaar. Eigenlijk is dat de work it out-mindset in actie.”

Vindt u dat koppels vandaag te snel uit elkaar gaan?

“Soms wel, soms niet. Het is natuurlijk een goede zaak dat we vandaag ook uit elkaar mógen gaan. Vroeger was dat geen optie, en bleven mensen langer in liefdeloze relaties hangen. Dat we sneller voor ons geluk kunnen kiezen, vind ik natuurlijk een goede evolutie. Maar het nadeel is dat we soms te snel denken: in mijn relatie loopt het even stroef, dus dat wil zeggen dat het niet meer klopt. Dat liefde ook soms moeilijk kan zijn, lijken we vandaag moeilijker te accepteren. Terwijl het soms net wel de moeite waard is om aan je relatie te werken, of om naar je eigen aandeel te zoeken in de connectie die even wat minder vlot loopt.”

Het taboe op relatietherapie lijkt ook stilaan te verdwijnen. Maar we kiezen er wel nog te laat voor?

“Ja, vaak komen mensen pas op de bank van een relatietherapeut terecht op het moment dat ze al twijfelen om al dan niet uit elkaar te gaan. Het is dan nog steeds mogelijk om de relatie te redden, maar het zal waarschijnlijk moeilijker zijn om elkaar terug te vinden. Tegelijkertijd zie ik ook heel wat koppels die al jarenlang om de paar maanden eens op ‘onderhoud’ komen. Relatietherapie is voor hen een soort stok achter de deur. Mochten mensen sneller naar de relatietherapeut gaan wanneer ze moeilijkheden ervaren, denk ik dat er vaak nog meer opgelost kan worden. Het is natuurlijk geen garantie op succes, maar het vergroot wel je kansen.”

Op zoek naar liefde van Chloé De Bie is uitgegeven bij Pelckmans Uitgeverij, 296 p., 24,50 euro.