Vier mannen vervolgd voor opmerkelijke diefstal van gouden toilet, maar nog altijd geen spoor van kunstwerk dat miljoenen waard is

In de vroege uurtjes van 14 september 2019 kreeg de Britse politie een opmerkelijke oproep. In Blenheim Palace was het kunstwerk "America" van de Italiaanse kunstenaar Maurizio Cattelan verdwenen, een toiletpot van 18 karaat goud. De waarde? Zes miljoen dollar. Dieven hadden de wc losgerukt. Een opvallend detail: de wc was effectief aangesloten op de riolering en de diefstal veroorzaakte dus ook heel wat waterschade aan het paleis. 

Maurizio Cattelan had de wc in 2016 gemaakt voor het Guggenheim Museum in New York, waar het effectief als toilet tussen de andere wc's werd geïnstalleerd. Een cassant detail: in 2017 vroeg het Witte Huis aan het Guggenheim Museum of ze een schilderij van Van Gogh mochten lenen voor in de privévertrekken van toenmalig president Donald Trump. Het museum stelde op zijn beurt voor om America (lees: de wc-pot) uit te lenen. Of er ooit antwoord kwam op dat voorstel is niet geweten. 

In het Guggenheim Museum mochten bezoekers het toilet overigens ook echt gebruiken. Er stond permanent een bewaker voor de deur. 

Toen het Guggenheim het kunstwerk in 2019 uitleende aan het Blenheim Palace achtte die laatste een diefstal onmogelijk. "Ten eerste is het aangesloten. Ten tweede heeft een potentiële dief geen enkel idee wat de vorige bezoeker van het toilet gegeten heeft. Dus nee, ik ben niet van plan om het te laten bewaken", klonk het uit de mond van Edward Spencer-Churchill, die instond voor de tentoonstelling. Geen bewaking dus, en dat zou hij zich amper een maand na zijn uitspraak stevig beklagen.

Speurders gaan ervan uit dat de dieven konden wegvluchten in twee auto's. Feit is dat er sindsdien geen spoor meer is van de wc. Verzekeraars loofden nochtans een beloning van 100.000 Britse pond uit voor de gouden tip, maar niemand heeft zich gemeld.

De vraag is ook of de wc nog ooit gevonden wordt. Politiecommissaris Matthew Barber schat die kans niet groot in. "Persoonlijk vraag ik me af of het er nog uitziet als een toilet. Als je zo'n grote hoeveelheid goud hebt, denk ik dat het waarschijnlijk is dat iemand er op een of andere manier al in geslaagd is om zich ervan te ontdoen." Een theorie die ook kunstdetective Charley Hill deelt. Ook daar klinkt het dat het waarschijnlijk is dat het al gesmolten is. Andere theorieën zijn dat het een stunt is van de kunstenaar zelf of dat het ergens verstopt is.  

Wat de kunstenaar zelf er allemaal over denkt? "Ik heb altijd gehouden van films over overvallen, en eindelijk zit ik zelf in een", klonk het na de diefstal. Hij voegde er ook nog een persoonlijke boodschap voor de dieven bij: "Beste dieven, als jullie dit lezen, laat me dan weten wat jullie van het stuk vinden en hoe het voelt om op goud te plassen".

In de loop der jaren werden er al verschillende personen opgepakt, maar het is de eerste keer dat er effectief verdachten vervolgd worden. De vier verdachten zijn allemaal tussen de 35 en 39 jaar oud. Op 28 november moeten ze voor de rechter verschijnen, op verdenking van diefstal en heling.