Jordaanse koningin met Palestijnse roots wil Westen een geweten schoppen: ze is geliefd, maar krijgt ook kritiek van conservatieve moslims

‘We zijn geschokt en teleurgesteld door de reactie van de wereld op de catastrofe die zich afspeelt.” Amper tien minuten duurt het interview van CNN met de Jordaanse koningin Rania, maar ze weet precies welke boodschap ze via het Amerikaanse nieuwskanaal de wereld in wil sturen. Met een zelfverzekerde blik vertelt ze dat er in het Westen sprake is van een “flagrante dubbele standaard” als het om de oorlog in Gaza gaat.

Politieke leiders waren er volgens haar snel bij om de aanslagen van Hamas op 7 oktober te veroordelen, maar over de Israëlische bommen blijft het volgens haar stil en ook een unanieme vraag om een staakt-het-vuren blijft uit. “De Arabische wereld ziet dat niet alleen als het tolereren van wat Israël doet, maar als medeplichtigheid.” De koninklijke steun voor de Palestijnen gaat verder dan mediagenieke toespraken. Dinsdag werd een lading medisch noodmateriaal per parachute bij het Jordaanse veldhospitaal in Gaza gedropt. De bevoorrading was erg noodzakelijk: vorige maand meldde de krant Arab News dat het hospitaal met sluiten bedreigd was door een gebrek aan middelen.

“Het is redelijk uniek dat zoiets gebeurt”, zegt Midden-Oosten-expert Koert Debeuf (VUB) over de levering. “Het was sowieso afgesproken met Israël, je kan niet zomaar door hun luchtruim vliegen.”

De uitgesproken politieke statements en acties van de koningin zijn misschien uitzonderlijk, maar komen niet geheel onverwacht voor wie haar geschiedenis kent. Net als de helft van de Jordaanse bevolking heeft Rania Palestijnse roots. Ze werd geboren in Koeweit, maar moest tijdens de Golfoorlog naar Jordanië vluchten. Daardoor sympathiseert ze nog sterker met slachtoffers van oorlogsgeweld en gebruikt ze haar platform om het voor hen op te nemen.

Impact

Haar statements hebben volgens Debeuf wel degelijk een impact. “Het is niet dat westerse leiders hun mening zullen veranderen omdat zij iets zegt, maar er wordt wel geluisterd. Zo is het zeer waarschijnlijk dat het land bijdroeg aan de verschuiving van de communicatie van de Verenigde Staten.” Koning Abdullah II schrapte zo een top met president Biden na een raketaanval op een ziekenhuis in Gaza. De druk van zo’n beslissing van belangrijke partners leidde er mee toe dat het land nu ook voor een humanitaire pauze pleit.

Ook zonder CNN heeft Rania geen enkele moeite om haar standpunten met de wereld te delen. De vorstin heeft tientallen miljoenen volgers op sociale media, een veelvoud van haar echtgenoot, en toont daar erg diverse content. Zowel statements over de oorlog als updates over haar kinderen en favoriete modemerken passeren de revue.

“Ze is tegelijkertijd een zakenvrouw en een glamoureuze celebrity”, vertelt royaltyexpert bij Het Laatste Nieuws Wim Dehandschutter, die al meerdere keren naar Jordanië reisde en haar aan het werk zag. Via de Verenigde Naties pleit Rania ervoor de internationale rechten van vrouwen en kinderen te verbeteren, in eigen land probeert ze dan weer meer vrouwen aan het werk te krijgen. De koningin vindt het daarbij belangrijk om clichés over moslima’s te doorbreken en pleit voor een interculturele dialoog.

Met haar vrijgevochten bestaan zet ze zich ook af tegenover haar voorgangers. “De vorige koninginnen leefden haast verborgen van het maatschappelijke leven, Rania kon zich als eerste een uitgesproken publiek imago aanmeten”, zegt Dehandschutter. Toen ze in 1993 trouwde, was het namelijk helemaal niet de bedoeling dat zij en haar man ooit op de troon zouden zitten. Pas na zes jaren waarin zij als mediageniek koppel in de schijnwerpers liepen en Rania’s populariteit groeide, werd Abdullah II plots aangeduid als nieuwe koning.

Luxueze kledingstijl

De vorstin is een geliefd figuur, maar hier en daar klinkt ook kritiek. Zeker binnen de conservatievere strekkingen van de islam wordt beweerd dat Rania te sterk beïnvloed wordt door het Westen. Haar luxueuze kledingstijl wordt door sommigen als decadent ervaren en toen ze een groots verjaardagsfeest vierde in de woestijn, klonk de vraag of zoiets wel aanvaardbaar is wanneer een aanzienlijk deel van de Jordaanse bevolking nog steeds in armoede leeft. “Ze wordt weleens Marie Antoinette met een sociaal geweten genoemd”, zegt Dehandschutter. Tijdens een staatsbezoek in 2016 had koning Filip een fraaiere omschrijving voor haar en de Jordaanse vorst. Hij noemde hen bruggenbouwers die mee konden helpen in de strijd tegen terrorisme.

De stabiliteit van Jordanië is belangrijk voor de internationale gemeenschap. Andere buurlanden als Libanon en Syrië zijn veel wispelturiger en daarom moeilijkere partners om mee te onderhandelen. Na de uitgesproken steun aan de Palestijnen vragen verschillende Jordaniërs zich af of het koningshuis met zijn harde taal niet riskeert om het land mee in het conflict te storten. Debeuf denkt dat het risico daartoe beperkt blijft. “Jordanië heeft er gigantisch belangrijke historische banden mee, Palestina behoorde ooit zelfs tot zijn grondgebied. Het land steunde de Palestijnse stem altijd al, het verschil is nu gewoon dat het erg hard en uitgesproken gebeurt. Maar deze mening wordt sowieso breed gedragen in de Arabische wereld.”