Europese Commissie wil onderhandelingen starten over toetreding van Oekraïne tot EU: "Historische dag"

"Vandaag is een historische dag", zo opent Ursula von der Leyen haar toespraak. "De Europese Commissie raadt aan dat de lidstaten van de EU de toetredings­onderhandelingen met Oekraïne starten. Hoewel het land in een tragische oorlog met Rusland verwikkeld is, heeft Oekraïne stappen ondernomen om diepgaande hervormingen door te voeren", zegt Von der Leyen. 

Opdat de EU-lidstaten de onderhandelingen met Oekraïne mochten starten, moest het land enkele diepgaande hervormingen doorvoeren. Die hadden vooral betrekking op een grondwettelijke hervorming van het rechtssysteem, een nieuwe selectie van de leden van de Hoge Raad van justitie, de strijd tegen corruptie en de grip van oligarchen op het politieke systeem.

Volgens Von der Leyen heeft het land het merendeel van die hervormingen doorgevoerd. "Ik was er dit weekend", zei ze. "Ik kan bevestigen dat 90 procent van de noodzakelijke stappen doorlopen zijn om de onderhandelingen voort te zetten."

Het is nu de Europese Raad die zal beslissen over de definitieve toetreding. 

De Europese Commissie wil ook de onderhandelingen met Moldavië starten. Het land heeft dan een speciale relatie met zowel de Europese Unie als met Rusland. Historisch gezien heeft het land een sterke band met beide, maar sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne is de Russisch-Moldavische relatie erg verslechterd. Zeker nu het Moldavische parlement er een pro-Europese regering heeft aangesteld.

En dan is er nog Transnistrië, een smalle strook land die zich afscheurde van Moldavië, maar internationaal gezien nog steeds erkend wordt als een onderdeel van het land. Rusland steunt die zelfverklaarde onafhankelijke republiek wél. Tijdens de oorlog van Transnistrië in 1990 leverde Rusland zelfs militaire steun aan de Transnistrische separatisten.

Door die moeilijke relatie met Rusland en de prowesterse regering, zoekt het land steeds meer toenadering tot de Europese Unie. In 2009 werd een overeenkomst ondertekend tussen Moldavië en de EU om de politieke en economische samenwerking tussen de twee te verbeteren (en impliciet om de basis te leggen voor toekomstig EU-lidmaatschap). Hoewel het land dus handelsovereenkomsten heeft met meer dan 43 andere landen, ambieert het nog steeds lidmaatschap bij de Unie. 

Maar er was werk aan de winkel... Moldavië heeft af te rekenen gehad met politieke verdeeldheid en corruptie. Dat bemoeilijkt de hervormingsinspanningen. De stabiliteit in het land lijdt ook onder het conflict in Transnistrië en maakt de integratie met de EU lastig. 

Door de vraag tot lidmaatschap van Oekraïne en Moldavië zit ook de toetredingsaanvraag van Bosnië en Herzegovina in een stroomversnelling. "Tot nu toe slabakten die onderhandelingen en was er weinig vooruitgang", duidt EU-kenner Rob Heirbaut. "Maar nu ziet men dat Rusland en China op de Balkan aan invloed beginnen te winnen."

"En dus zegt de Europese Commissie vandaag: wij komen met een pakket van 6 miljard euro om die landen te helpen bij hun overgang of onderhandelingen over lidmaatschap. Het enige land waar nog niet mee onderhandeld werd, Bosnië en Herzegovina, ook daar beveelt de Europese Commissie aan om de onderhandelingen op te starten. Dat is opmerkelijk, want in Bosnië en Herzegovina zijn er politieke spanningen. Het gaat er niet de goede kant uit. Dit is een politiek signaal van de Europese Commissie dat de hele Balkan zich op termijn bij de Europese Unie moet kunnen komen."

Vanaf vandaag mag Georgië zich ook kandidaat-lidstaat van de Unie noemen.  “De Commissie beveelt aan dat de (Europese) Raad Georgië de status van kandidaat-lidstaat verleent, met de voorwaarde dat bepaalde hervormingen stappen ondernemen”, aldus voorzitter Ursula von der Leyen.

Tot de openstaande voorwaarden behoort onder meer dat Georgië zich aansluit bij de sancties van het buitenlands beleid van de EU, dat het desinformatie en politieke polarisatie terugdringt, en dat het zorgt voor vrije en eerlijke verkiezingen in 2024.