Israël blijft tunnels van Hamas bombarderen, maar heeft ook een nieuwe tactiek

“Meer dan honderd schachten zijn al vernietigd door het combat engeneering corps”, maakte de woordvoerder van het Israëlische leger bekend. Sommige van die tunnels waren bekend bij het Israëlische leger. De meeste worden momenteel bij toeval ontdekt. Als een commando van Hamas uit het niets aanvalt en weer verdwijnt, weet het leger dat er ergens in de buurt een tunnel is. Van zodra die gevonden is, wordt die met een robotcamera verkend. Als die veilig lijkt, wordt de Samur (‘Wezel’)-eenheid onder de grond gestuurd om die in kaart te brengen, terwijl de actie op een monitor boven de grond wordt gevolgd. Vervolgens wordt die tunnel opgeblazen. Soms gebeurt zelfs dat niet en wordt de ingang met een Caterpillar D-9 militaire bulldozer vernield.

(Lees verder onder de foto)

Tactische tunnels

De kleine exemplaren soms maar 15 meter onder de grond zitten, daar is het de Yahalom in eerste instantie niet om te doen. In sommige tunnels worden zelfs geen militairen ingezet omdat ze niet de moeite zijn. Ze worden wel altijd vernietigd. De woordvoerder van het leger verduidelijkte dat wat ontmanteld is, vaak “tactische tunnels” zijn. “Korte stroken die niet veel meer zijn dan gevechtsposten waarin Hamas-strijders van de ene naar de andere positie kunnen gaan.”

De Yahalom eenheid zoekt vooral naar de strategische tunnels, die de ruggengraat van het ondergrondse netwerk van de Hamasstrijders van de al-Qassam-brigade en de Islamitische Jihad zijn. Het centrale zenuwstelsel van “Gaza Metro”, zoals Israëli’s de infrastructuur noemen, ligt centraler en ook dieper. Daar zitten de commandanten, zijn de strijders geconcentreerd, liggen de voorraden en worden vermoedelijk ook de gegijzelden gevangen gehouden. Het probleem is dat hoe dieper ondergronds moet worden afgedaald, hoe moeilijker de onderlinge communicatie en die met de bovengrond wordt. De meeste technologieën functioneren niet meer op 50 tot 70 meter onder de grond. Zelfs nachtkijkers hebben meestal een minimum aan licht nodig.

(Lees verder onder de foto)

Elke tunnel anders

Honderd schachten: het lijkt veel, maar dat is het niet. Het Israëlische leger weet – min of meer – wat haar te wachten staat. In 2008 en 2014 probeerden ze net hetzelfde te doen: de ondergrondse infrastructuur van Hamas vernietigen. Het lukte niet omdat de dodentol te snel opliep. In 2021 schatten de Israëlische inlichtingendiensten dat er 500 kilometer aan tunnels in gebruik was. De twee offensieven en een intensieve bommencampagne zou 95 kilometer hebben vernietigd, maar een deel daarvan is ondertussen weer functioneel.

(Lees verder onder de kaart)

Aan enkele meegereisde journalisten getuigden militairen dat ze echt overal tunnels aantreffen. Onder moskeeën, ziekenhuizen, scholen, openbare gebouwen. Maar ook in de tuin van dorpsbewoners of in het midden van nergens. “Elke tunnel is anders,” klinkt het ook. “Wie als eerste naar beneden gaat, moet vaak improviseren.” Ondanks de telegeleide robotten en de explosievenhonden van de Oketz-brigade die vooropgaan, weten ze nooit helemaal wat hen te wachten staat.

(Lees verder onder de foto)

Geheime eenheid

De Wezels zijn maar een deel van de Yahalom, zowat de geheimste eenheid van de Israëlische special forces. Die is opgericht nadat begin deze eeuw de eerste smokkeltunnels werden ontdekt en de bedreiging ervan ernstig werd genomen. Na de mislukte operatie in Gaza in 2014 werd de eenheid uitgebreid. Elk onderdeel heeft een eigen kerntaak. Sayaret Yael voert commandoaanvallen uit. SAPIR ontmantelt bommen en zelfgemaakte explosieven en vergezelt troepen als er boobytraps aanwezig kunnen zijn. Samur is gespecialiseerd in het vinden en vernietigen van tunnels, Midron Mushlag om gebouwen te infiltreren. In de boven- en ondergrondse stadsoorlog in Gaza zijn zij het speerpunt. Ze krijgen een harde opleiding van negen maanden en zijn stelselmatig onderworpen aan oefeningen om te kunnen vechten onder de grond. Met alle claustrofobische beperkingen die het meebrengt. Kleine ruimtes, soms pikdonker, met zuurstofgebrek en mogelijk zelfs gas, waardoor hinderlijke gasmaskers noodzakelijk zijn.

Gevangen onder de grond

“Onze missie is om elk ondergronds bolwerk van Hamas te begraven en de bunkers te ontmantelen,” zei de legerwoordvoerder woensdag. “We doen dat op een trage en zorgvuldige manier zoals gepland. De vooruitgang is goed en solide. Maar het is een uitzonderlijk uitdagende gevechtssituatie.”

Volgens zowat alle experten maakt de “zorgvuldige werkwijze” duidelijk dat het de bedoeling is om Hamas in het eigen ondergrondse netwerk op te sluiten. Met elke tunnel die wordt vernietigd verdwijnt een aanvals-, verdedigings- en vluchtroute. Het is de aanpak die het meeste kans maakt op succes. Het is wel een monnikenwerk.

Elk bolwerk

Dat erop wordt gerekend dat de tunneloorlog maanden zal aanslepen, is duidelijk. De Yahalom heeft een crowdfunding opgezet om militaire winterkledij te kopen. Wie tussen de 100 en 150 dollar stort, krijgt een hoedje met het insigne van de eenheid. Niemand twijfelt eraan dat ondanks de extreme omstandigheden de Yahalom opgewassen is tegen hun taak. Tegelijkertijd wordt de vraag gesteld of er wel genoeg van die special forces zijn om die lange strijd aan te kunnen. De opleiding is lang en hard en dit soort gespecialiseerde troepen bestaat meestal uit een kleine kern. Het risico bestaat dat minder goed opgeleide troepen moeten bijspringen waardoor de operatie in gevaar kan komen.

Het is ook maar de vraag wanneer “elk bolwerk” is opgeruimd. De voorbije dagen meldde de legerstaf dat de Israëlische troepen enkele keren in de rug werden aangevallen door Hamasstrijders die uit het niets opdoken. Zelfs ver achter de frontlinie, op bezet terrein dat “uiterst zorgvuldig” was uitgekamd.