Binnenkort op consultatie bij een verpleegkundige? "Hun takenpakket moet worden uitgebreid"

Bij consultaties denken de meeste Belgen spontaan aan een arts. Dat idee wil het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE), dat wetenschappelijke adviezen geeft aan de federale overheid, bijstellen.

Het Kenniscentrum merkt dat ons gezondheidszorgsysteem nu vooral is opgebouwd op basis van de behandeling van acute ziekten. Maar door de vergrijzing van de bevolking is er steeds meer nood aan de behandeling van patiënten met chronische ziekten. 

Daar kunnen verpleegkundigen een handige schakel in zijn. Het KCE stelt een samenwerking voor tussen artsen en verpleegkundigen. Door bepaalde taken te herverdelen en verpleegkundigen meer verantwoordelijkheid te geven, kan de werkdruk op artsen én verpleegkundigen afnemen. 

"Zo kunnen consultaties van verpleegkundigen een goede aanvulling zijn op medische consultaties", zegt onderzoeker bij het KCE, Jens De Tollenaere. "Vaak doen verpleegkundigen al een groot deel van die taken die tijdens een consultatie aan de orde zijn, maar hun takenpakket moet worden uitgebreid." 

Die consultaties gebeuren al af en toe, maar er ontbreekt nog een algemene visie over wat verpleegkundigen wel of niet mogen doen. "Denk dan bijvoorbeeld aan diabetespatiënten die stabiel zijn. Als ze ter controle opgevolgd moeten worden, kunnen verpleegkundigen die consultaties perfect op zich nemen", geeft De Tollenaere als voorbeeld.

Afhankelijk van de patiënten moeten verpleegkundigen ook medicatie kunnen voorschrijven, onderzoeken aanvragen en die interpreteren, vindt De Tollenaere. "Maar altijd in een algemeen kader, in samenspraak met andere zorgverleners. Om dat te verwezenlijken, is er een versoepeling in de wetgeving nodig." 

Niet alleen medische noden van chronische patiënten kunnen zo opgevolgd worden door verpleegkundigen, ook kunnen ze complementair helpen bij het ondersteunen van het psychosociaal welbevinden van patiënten of het inzetten op een gezonde levensstijl. In de traditionele zorg is daar vaak niet genoeg aandacht voor, door tijdgebrek, klinkt het bij het KCE. 

Studies uit landen waar verpleegkundigen al langer meer uitgebreide verantwoordelijkheden hebben, tonen aan dat die aanpak werkt. "Heel wat wetenschappelijke literatuur vertelt dat die consultaties minstens even goed verlopen. Soms is die aanpak zelfs beter dan de klassieke methode. Ze zijn ook heel veilig", verzekert De Tollenaere.  

Toch is het volgens het KCE geen goed idee om élke verpleegkundige die verantwoordelijkheid te geven. "De consultaties worden best toevertrouwd aan verpleegkundigen met een masterdiploma of een bijkomende specialisatie. Ook moeten ze voldoende ervaring op de teller hebben staan." 

Meer verantwoordelijkheden voor verpleegkundigen, zou volgens het KCE geen impact hebben op het personeel dat er nu is. De taken zullen meer samenvloeien, klinkt het. 

Aan de andere kant gelooft het Kenniscentrum dat het nieuwe carrièremogelijkheden biedt, waardoor het beroep misschien aantrekkelijker wordt. "Jongeren, maar ook ervaren verpleegkundigen, kunnen net aangetrokken worden door de nieuwe uitdagingen of verantwoordelijkheden."

Het is ook niet de bedoeling dat de extra taken van de ene op de andere dag worden ingevoerd. Er moet nog worden samengezeten om een duidelijk plan af te bakenen, zodat er een nieuw wettelijk kader kan gevormd worden en verpleegkundigen goed op de hoogte zijn van het takenpakket.  

In een reactie laat minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) weten dat hij werkt aan wetsontwerp om verpleegkundigen meer verantwoordelijkheden te geven.

Zo zouden verpleegkundigen in bepaalde gevallen bijvoorbeeld zelf geneesmiddelen moeten kunnen voorschrijven of onderzoeken aanvragen. "Op die manier moet het beroep van verpleegkundigen aantrekkelijker worden en kunnen dokters worden ontlast", zegt Vandenbroucke.

"Vandaag worden verpleegkundigen soms nog beknot in hun mogelijkheden. Dat is bijzonder jammer. Dat is jammer voor de verpleegkundigen die op die manier nog meer plezier zouden kunnen vinden in hun beroep omdat ze zo meer mogelijkheden kunnen krijgen."

"Het is ook jammer voor patiënten die vaak terug naar de dokter moeten omdat ze opvolging nodig hebben. Eigenlijk moet je iemand niet altijd terug naar de dokter sturen. Onze dokters hebben hun handen vol."