Amazone gebied nog nooit zó droog: dit kan kritiek kantelpunt veroorzaken voor opwarming aarde

Al wekenlang heerst er een ongekende droogte in het Amazonegebied, met waterstanden in cruciale rivieren die tot recorddieptes zijn gedaald. Meer dan een half miljoen mensen in de Braziliaanse staat Amazonas worden getroffen door de noodsituatie, waarbij het riviertransport belemmerd wordt door het gebrek aan water. In Manaus, een havenstad in het hart van het regenwoud, ligt het waterpeil meer dan 6 meter onder het historische gemiddelde voor oktober, met lege dokken en verlies van transportfunctie als gevolg.

In totaal verkeren meer dan 60 gemeenten in Amazonas officieel in een noodtoestand, waarbij de overheid essentiële voorzieningen zoals voedsel, water en medicijnen levert. Fredson Farias, die bootkaartjes verkoopt in de haven van Manaus, benadrukt de ernstige situatie: “Rivieren zijn onze wegen, dus het is onmogelijk geworden om ergens heen te gaan.” Hij schat dat het aantal bezoekers met maar liefst 70 procent is gedaald.

_{Lees verder onder de afbeelding}

De droogte wordt veroorzaakt door een samenspel van El Niño en een ongebruikelijke zone van warm water bij de evenaar in de Atlantische Oceaan. Deze twee fenomenen hebben de vorming van wolken belemmerd en de neerslag in het Amazonegebied sterk verminderd.

De intensiteit van deze gebeurtenissen in de Stille en Atlantische Oceaan, hoewel niet direct veroorzaakt door menselijke activiteit, is verergerd door klimaatverandering. De situatie wordt verder bemoeilijkt door uitzonderlijk hoge temperaturen. Op 10 oktober rapporteerde het nationale meteorologische instituut een temperatuur van 40 graden Celsius in Manaus, de hoogste temperatuur in bijna een eeuw.

_{Lees verder onder de afbeelding}

Hoge temperaturen en gebrek aan regen creëren ideale omstandigheden voor bosbranden die het ecosysteem verstoren en CO₂ vrijlaten. De Amazone bevat een enorme koolstofvoorraad en het vrijkomen zelfs van een fractie ervan kan een kritiek kantelpunt veroorzaken waarbij de opwarming van de aarde versterkt wordt en een vicieuze cirkel van krimp voor het regenwoud wordt ingeluid.

In 2021 leidde El Niño in 2015-16 tot het sterven van 2,5 miljard bomen en een uitstoot van bijna 500 miljoen ton koolstofdioxide. Vorige maand was oktober de slechtste brandmaand in Amazonas in 25 jaar, met meer dan 3.400 gemelde branden volgens het Nationaal Instituut voor Ruimteonderzoek.

_{Lees verder onder de afbeelding}

De trend naar droger weer in het Amazonegebied is al decennia lang aan de gang. Dit wordt toegeschreven aan de ontbossing die resulteert in een heter en droger klimaat en lokale en mondiale klimaatveranderingen. Massale boomsterfte ondermijnt het waterrecycling-ecosysteem van het regenwoud waardoor het bos zijn eigen zijn waterrecycling niet meer kan handhaven

LEES OOK:

Verontrustende klimaatscenario’s voor Nederland, maar hoe zit het bij ons? “Nu al dubbel zoveel zomerse dagen maar wel minder storm” (+)

Gletsjers Groenland smelten sneller dan gedacht: genoeg om zeespiegel twee meter te laten stijgen

“Wanneer extreme weerfenomenen steeds extremer worden”: zo hard sloeg klimaatopwarming toe in 2023 (+)