‘Ze bieden een optie B, maar duwen je zo richting optie A’: alles wat u moet weten over die pop-up op Facebook

“Wil je je abonneren of wil je onze producten gratis blijven gebruiken met advertenties?” Wie wilde inloggen op Facebook kreeg deze pop-up allicht al te zien. Samengevat, er zijn twee opties: sta al je persoonsgegevens en surfdata af aan het Amerikaanse bedrijf, of tast in de buidel.

Voortaan is het mogelijk om in te tekenen op een abonnement van 12,99 euro per maand voor de Facebook-app op de telefoon, of een goedkoper tarief van 9,99 euro per maand om Facebook via een browser te gebruiken.

De nieuwe strategie komt niet uit de lucht vallen, maar is een antwoord op dwingende stappen vanuit Europa. In januari kreeg Meta een boete van 390 miljoen euro omdat het de Europese regelgeving overtreedt. Meta verwerkt persoonsgegevens en surfgedrag voor het aanbieden van gepersonaliseerde advertenties, maar is daarover onvoldoende transparant en biedt de consument geen andere keuze.

Meta greep niet in en dus schakelde de Europese privacywaakhond in oktober een versnelling hoger. Ze gaf Meta nog twee weken en anders zou er een verbod kunnen komen op de “verwerking van persoonsgegevens voor gedragsmatige reclame”.

En dus komt Meta nu met deze oplossing en het voelt zich daarvoor geruggesteund door een uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie. Dat hof oordeelde deze zomer dat Meta gebruikers een alternatief moet bieden zonder dataverwerking, “indien nodig tegen een passende vergoeding”.

Techexpert Thomas Smolders denkt dat weinig mensen bereid zullen zijn om evenveel te betalen voor Facebook en Instagram als voor hun abonnement op Netflix of Streamz. “Tien euro per maand is geen klein bedrag”, zegt Smolders. “Eigenlijk ‘nudgen’ ze mensen nu om er nog explicieter mee in te stemmen om gevolgd te worden. Ze bieden een optie B, maar duwen je zo richting optie A.”

Om diezelfde reden lieten enkele Europese privacywaakhonden al weten dat ze “kritisch kijken” naar de nieuwe gebruiksvoorwaarden van Facebook en Instagram. “Volgens de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) moet een gebruiker kunnen weigeren zonder nadelige gevolgen”, zegt een woordvoerster van de Nederlandse toezichthouder aan persbureau ANP. “Of dat hier zo is, daar moeten we naar kijken.”

Privacy-as-a-service

Jarenlang luidde de kritiek dat sociale media zogezegd gratis zijn, maar we moesten beseffen dat we betaalden met onze gegevens. De mensen die ons daar het meest voor waarschuwden, blijven kritisch, ook nu het systeem wijzigt.

“Wie geld heeft, kan voortaan zijn privacy kopen” zegt Matthias Dobbelaere-Welvaert, jurist en directeur van stichting Ministry of Privacy. “Zo komen we in een wereld waarin privacy iets voor de rijken is, terwijl het een mensenrecht is.”

Hij is er nog niet uit, maar denkt zelf “wellicht wel” in te tekenen op de betaalformule. “Maar het is dubbel: zo sponsor je een bedrijf dat op grote schaal privacy misbruikt. Individueel zou ik daar aan winnen, collectief maak ik het misschien erger.”

Meta lanceerde eerder dit jaar overigens een aparte abonnementsformule voor influencers en bedrijven. Met Meta Verified zouden zij beschermd zijn tegen imitatie door anderen en ze krijgen exclusieve stickers en een betere ondersteuning bij problemen met hun profiel.

Voor alle duidelijkheid: voor het geld moet Meta-CEO Zuckerberg het niet doen. Elon Musk voerde eerder al een reclamevrije betaalformule in op Twitter, dat hij omdoopte tot X, omdat hij kampte met dalende reclame-inkomsten nadat adverteerders zich terugtrokken. Meta communiceerde daarentegen net over een uitstekend derde kwartaal, opgepompt door besparingen op personeel, maar ook door hogere reclame-inkomsten dan een jaar eerder.

Betalen of niet? Vraag je het de experts, dan is de slotsom toch dat het te duur is. Al sluit techexpert Thomas Smolders niet uit dat hij in de toekomst betaalt voor Facebook en Instagram, maar op dit moment niet. “Ik spring sowieso al vrij bewust met sociale media om en ik hoop dat die nieuwe keuze op zich mensen bewust maakt dat hun gedrag op sociale media ook een zekere ‘waarde’ heeft en dat ze betalen met hun privacy.”