9 op de 10 treinen rijden stipt volgens de NMBS: "Hun definitie van stiptheid is de oorzaak van 'goede cijfers'"

"88 procent van de treinen reed stipt in 2023", maakt NMBS-woordvoerder Bart Crols zich sterk. "Dat is bijna 9 op de 10. We vervoeren 900.000 mensen per werkdag, in 3.800 treinen, en dat allemaal op een dens spoornet. Voeg daarbij dat 1 op de 3 treinen door Brussel moet - over 6 sporen - en je ziet meteen dat het een complex radarwerk is waarin een klein beetje zand er al toe kan leiden dat er van alles misloopt."

Volgens reizigersorganisatie TreinTramBus kloppen die cijfers niet helemaal. "Volgens de NMBS is een stipte trein een trein die met niet meer dan 6 minuten vertraging rijdt", zegt Peter Meukens van TreinTramBus. "Elke trein die vijf en een halve minuut vertraging heeft, wordt dus niet meegeteld in de statistieken."

Wat ook niet wordt meegeteld is wanneer een reiziger door die vertraging een aansluiting mist en op een volgende trein of bus moet wachten. "En zo dus wel degelijk met een half uur of veel meer vertraging op zijn eindbestemming aankomt."

Daarnaast wordt de stiptheid gemeten bij de aankomst op de eindbestemming. Een trein die met andere woorden onderweg naar zijn laatste bestemming nog wat tijd kan goedmaken en zo binnen de 6 minuten marge aankomt, is zogezegd stipt. Terwijl de reizigers die onderweg zijn uitgestapt, misschien wel vertraging hadden."

Tot slot stipt Meukens nog een belangrijke factor aan: "Ook afgeschafte treinen worden niet meegenomen in de stiptheidsstatistieken."

Een van de belangrijkste oorzaken voor vertragingen zijn spoorlopers. "Van de 10 belangrijkste incidenten met een impact op de stiptheid in september, waren er 7 die te maken met spoorlopen of persoonsongevallen", zegt Crols daarover.

Al is er ook een infrastructuurprobleem. "De afgelopen 10 jaar zijn er 5 procent meer treinen en 20 procent meer reizigers bij gekomen, op een net dat niet is uitgebreid." Tegelijk rijdt de NMBS soms noodgedwongen rond met materieel dat soms 50 à 60 jaar oud is, omdat nieuwe treinen op zich laten wachten.

"Wij hebben eind 2015 nieuwe treinen besteld, maar ze zijn er nog altijd niet", zegt Crols daarover. "En intussen moeten we verder met de treinen die voorhanden zijn. Die laten het wel eens afweten, en dat zorgt niet alleen voor vertragingen en afschaffingen, maar ook voor ingekorte treinen."

Dat laatste is voor heel wat reizigers ook een frustratie: ingekorte treinen betekent minder zitplaatsen. "Uiteraard streven we ernaar om zoveel mogelijk reizigers comfortabel te vervoeren", aldus Crols, "dat is meteen ook de reden waarom we meer dan 600 dubbeldekkerrijtuigen besteld hebben: we kunnen niet veel extra treinen meer inleggen wegens de beperktheid van het net, dus moeten we uitbreiden in de hoogte."

Tot die rijtuigen geleverd zijn, kan wie zeker wil zijn van een zitplaats het best een duurder eersteklasticket kopen. Volgens de regelgeving heb je als treinreiziger geen recht op een zitplaats. "Je hebt het recht om vervoerd te worden", legt Meukens uit, "en dat is een belangrijk verschil: is de NMBS een bedrijf dat reizigers vervoert of een bedrijf dat klanten bedient? Een reiziger is een te vervoeren object, een klant is iemand die je in de watten legt. En op dat vlak kan de NMBS nog wat stappen zetten."

"Op dit moment zou ik de NMBS 5,5 à 6 op 10 geven", zegt Meukens. "Ik blijf geloven in het systeem: de trein heeft een ongelofelijk potentieel. Je zit misschien iets langer op de trein dan in de auto - al kan je met die laatste nooit voorspellen hoe lang je onderweg gaat zijn - maar op de trein kan je wat anders doen terwijl je reist."

Al is daar meteen ook de uitdaging: "Tenminste, als we als gast mogen meereizen en een beetje in de watten gelegd worden. Dát wordt de uitdaging voor zowel de NMBS als De Lijn."