Hydroloog Patrick Willems: "Paar honderd locaties in Vlaanderen kwetsbaar voor overstromingen zoals nu in de Westhoek"

De Westhoek houdt al een paar dagen de adem in: het regent onophoudelijk en de waterpeilen blijven stijgen. Dat het dagenlang regent, is nochtans niet uitzonderlijk in november, zegt hydroloog Patrick Willems in "De wereld vandaag".

"Dit soort neerslag hebben we nog al gehad de afgelopen tientallen jaren. De gebieden die nu langs de IJzer onder water staan, zijn gebieden die die afgelopen tientallen jaren al een paar keer onder water hebben gestaan. Het zijn natuurlijk overstroombare gebieden, we zien daar het natuurlijk buiten de oevers treden van rivieren. Moesten de dijken daar niet staan, dan zouden die gebieden nog vaker gebruikt worden als buffering."

Is dit alles niet te linken met de klimaatverandering? Ja en neen. "Zonder klimaatverandering was dit soort gebeurtenis er waarschijnlijk ook geweest", zegt Willems. Het is volgens de hydroloog wel zo dat we door de klimaatverandering verwachten dat dit soort gebeurtenissen vaker gaat voorkomen en dat er af en toe ook extremere gebeurtenissen gaan zijn.

"De 'voorkomingskans' zal dus echt wel toenemen. Dat heeft allemaal te maken met onze lucht die warmer wordt door het broeikaseffect", legt hij uit. "Onze lucht kan meer waterdamp bevatten en daardoor krijg je -als het regent- vaker die zeer intense regenval. Anderzijds krijgen we tijdens de drogere maanden van het jaar ook langere drogere periodes. Je krijgt de twee kanten van de medaille."

Het is ook toeval dat het nu de Westhoek is die getroffen wordt, het heeft daar gewoon veel geregend. "Véél plekken in Vlaanderen zijn kwetsbaar voor dit soort overstromingen, zeker een paar honderd locaties in gans Vlaanderen", zegt Willems. "Denk maar stroomafwaarts langs de Leie en de Bovenschelde, de ganse vallei van de Dender, langs de Demer, de omgeving Diest..."

Willems pleit er dan ook voor om ons hier beter tegen te wapenen. "Als je je bedenkt dat we steeds vaker met dit soort fenomenen te maken zullen krijgen en dat er vele risicopunten zijn in Vlaanderen, dan moeten we het water bovenstrooms (dat is vanwaar het water begint te lopen red.) veel meer tegenhouden, bufferen, vertragen. Als je water vertraagt, gaat het veel langzamer aankomen in de riviervallei afwaarts, het gaat meer afgevlakt worden en je gaat minder snel die hoge peilen krijgen."

We moeten volgens de hydroloog langs riviervalleien ook de natuurlijke overstromingsgebieden herstellen. "Op veel plaatsen kan het niet meer omdat er gebouwd is, maar toch zijn er nog heel veel plaatsen waar je toch die natuurlijke buffercapaciteit kan herstellen."

Doordat de waterpeilen in de Westhoek vooral stijgen door water dat nu in Noord-Frankrijk valt, pleit Willems ook voor een grensoverschrijdende samenwerking. "Als regio's zijn we nog te veel onafhankelijk aan het werken. We houden nog te weinig rekening met die interactie", zegt hij daarover. "De maatregelen die je bovenstrooms neemt in Frankrijk, hebben een belangrijke impact op Vlaanderen."

Toch vreest hij dat het niet meteen gaat lukken. "Je weet hoe dat gaat: de middelen zijn beperkt. Noord-Frankrijk zal zich de bedenking maken: waarom moeten wij grootschalig investeren en dus kosten maken, terwijl de voordelen meer afwaarts in Vlaanderen te vinden zullen zijn?"