Klassieke muziek verbindt ons: zelfs onze hartslag synchroniseert
Volgens Zwitsers onderzoek zorgt klassieke muziek ervoor dat de lichamen van toeschouwers synchroniseren met elkaar. Bij een test in een Berlijnse concertzaal werden zowel hartslag, huidgeleiding en bewegingen van toeschouwers gemeten. "Luisteraars verwerken muziek op een gelijke manier en ze geven op een synchrone manier respons", zegt hoogleraar musicologie Marc Leman (UGent).
Dat muziek verbindend werkt, verbaast je misschien niet. Maar je mag dat ook letterlijk nemen: muziek synchroniseert de lichamen van de luisteraars.
Naar dat aspect van muziekbeleving, de belichaming van muziek, wordt steeds meer onderzoek gevoerd. "Sedert een jaar of twintig is er veel veranderd in de muziekwetenschappen. We denken meer na over ons lichaam en hoe dat reageert op muziek", zegt hoogleraar musicologie Marc Leman in "Nieuwe Feiten" op Radio 1. "Voordien was dat vooral gefocust op de geest."
Nieuw Zwitsers onderzoek heeft de belichaming van muziek opnieuw aangetoond. Dat werd getest in een concertzaal in Berlijn, en niet in een labo. "Een nieuw element", zegt Leman. Het is de eerste keer dat de lichamelijke reacties van een publiek op zo'n grote schaal buiten een labocontext in kaart worden gebracht.
BELUISTER - Hoogleraar musicologie Marc Leman over de belichaming van muziek in "Nieuwe feiten":
Klassieke muziek verbindt onze lichamen: "Tijdens een concert klopt je hart even snel als de persoon naast je"
De magie van een groot concert?
"De onderzoekers hebben de fysiologische reacties van het lichaam en lichaamsbeweging van zo'n 120 concertgangers gemeten." Dat deden ze aan de hand van sensoren en camerabeelden. Tijdens het concert kregen de deelnemers drie verschillende muziekstukken te horen: Beethoven, Dean en Brahms.
Luisteraars verwerken muziek op een gelijke manier
De conclusie? "Luisteraars vertonen synchroniciteit in hun responsen. Vooral van hartslag, huidgeleiding en beweging." De muziek lokte gelijklopende lichamelijke reacties uit van iedereen in het publiek.
Tijdens een concert is je lichaam dus "in sync" met die van je buren. "Maar het gebeurt in gelijk welke omstandigheid", ook wanneer je je in een andere ruimte bevindt, maar wel dezelfde muziek hoort bijvoorbeeld.
Geen magie, wel (de)codering
Die conclusie verbaast Leman niet. "Luisteraars verwerken muziek op een gelijke manier en ze geven op een synchrone manier respons." Dat heeft alles te maken met het ontwerp van de muziek zelf. "De luisteraar decodeert de muziek, maar de muzikant codeert de muziek."
Die codering en decodering is gebaseerd op een repertoire van gelijklopende acties, met specifieke ritmische patronen, die ieder mens bezit. "In de codering worden menselijke acties toegevoegd aan het geluid. Als je muziek beluistert, kan je die vormen decoderen."
Niet enkel Beethoven
Dit proces vindt niet enkel plaats bij klassieke muziek, zoals in dit onderzoek werd getoond. Sterker nog, die synchronisatie treedt nog meer op bij populaire muziek. "Die bevat een actie-ingrediënt dat dicht bij onze natuurlijke bewegingsfrequentie ligt."
Dat de onderzoekers hier voor klassieke muziek kozen, heeft volgens Leman ook met praktische overwegingen te maken: eens je begint te dansen, zijn de fysiologische reacties veel moeilijker te meten.