Nog geen witte rook: Vlaamse ministers onderhandelen maandag verder over stikstof

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA), minister van Landbouw Jo Brouns (CD&V) en minister van Binnenlands Bestuur Gwendolyn Rutten (Open VLD) staken zaterdag de hele namiddag en avond de koppen bij elkaar op een geheime locatie. Elk van hen zat daar met een parlementslid, de fractieleider en een paar juridisch-technische medewerkers. 

De gesprekken verliepen "zeer constructief" klinkt het, maar tot een akkoord kwamen de ministers nog niet. Morgen werken medewerkers verder uit wat er vandaag besproken is, maandag komen de ministers en parlementsleden opnieuw samen. Of het dan tot een akkoord komt is onduidelijk. "We moeten alles goed onderbouwen, er is echt nog werk", zegt een betrokkene. 

De regering sloot begin 2022 al een akkoord over het stikstofdossier, maar kwam telkens opnieuw in de problemen. De gemaakte afspraken tussen de partijen bleken niet sterk genoeg om ze effectief in een decreet om te zetten en de Raad van State stelde zich begin oktober grote vragen bij de regeling die de politici uitwerkten. Het kritische advies van de Raad heeft het Vlaamse hoofdpijndossier opnieuw naar de voorgrond geschoven.

Afgelopen weken hebben enkele juridische experten op vraag van de Vlaamse regeringspartijen hun kijk op de zaak neergepend in een rapport en heeft een werkgroep van parlementsleden en ministers heel wat technische kwesties uitgeklaard. 

Face-to-face overleg tussen de regeringspartijen heeft de neuzen de voorbije weken weer min of meer in dezelfde richting gekregen. Het besef lijkt aan alle kanten van de tafel te zijn ingedaald dat er in het stikstofdossier de voorbije maanden "te veel gevochten is voor te weinig terreinwinst" en dat dat eindeloze gekissebis extreme partijen in de kaart speelt.

Waar zou dat akkoord dan inhoudelijk naartoe gaan? Volgens de informatie die onze politieke redactie tot dusver kon verzamelen, liggen deze grote elementen op tafel:

• Landbouwbedrijven die heel veel uitstoten, mochten volgens de "absolute onvergunbaarheidsdrempel" die was ingevoerd zelfs geen vergunningen meer aanvragen. Dat zou veranderen: landbouwbedrijven mogen wel degelijk proberen een vergunning te krijgen door wetenschappelijk te onderbouwen waarom ze denken dat ze toch minder zullen uitstoten. Voor CD&V was die onvergunbaarheidsdrempel een voorbeeld van hoe de landbouw anders werd behandeld dan de industrie.

• Een onmiddellijke, gedwongen sluiting voor de piekbelasters - de zogenoemde "rode bedrijven" - zou alsnog worden geschrapt. Zij zouden nog steeds de strengste behandeling krijgen, maar wel degelijk de kans krijgen om na 2030 open te blijven als ze zware reducties in hun stikstofuitstoot kunnen doen, bijvoorbeeld met de installatie van grote luchtwassers. Er zal ook geen onderscheid meer zijn tussen de oorspronkelijke 41 rode bedrijven en de bedrijven die er nadien nog zijn bijgekomen. De vrijwillige uitkoopregeling voor wie stopt, blijft wel bestaan.

• Ook een systeem van "extern salderen" ligt nu zonder taboes op tafel. Met dat principe zou een jonge boer wiens bedrijf bij een natuurgebied ligt een deel van de stikstofuitstootrechten kunnen overnemen van een boer die ermee stopt. De vraag is dan wel nog over welk percentage het gaat en vanaf wanneer dat zou kunnen: pas vanaf 2030 of toch al vanaf 2025 zoals CD&V hoopt?

De sfeer rond de tafel is constructief. Maar, dat zei minister Rutten ook in "De afspraak op vrijdag", de teksten moeten natuurlijk juridisch ook waterdicht zijn. In haar woorden: "Belangrijker dan snelheid is dat het goed in elkaar zit". 

Wanneer de regering een akkoord vindt, zou het nog een tweetal weken duren om de teksten helemaal af te werken. Die worden dan als amendementen op het stikstofdecreet ingediend in het parlement. In het meest optimistische scenario zou het decreet kunnen worden goedgekeurd vóór het einde van het jaar.