LIVE. “We vermijden economisch horrorscenario”: Vlaamse regering licht nieuw stikstofakkoord toe

KIJK. Voor de derde keer op twee jaar tijd is er een stikstofakkoord.

“Akkoord bereikt in stikstofdossier!”, tweette minister-president Jan Jambon op X, het vroegere Twitter. Na een lange dag onderhandelen tussen de vakministers en parlementsleden werd de nieuwe stikstofdeal bezegeld op een digitale ministerraad. Dinsdag om 10.00 uur werd het akkoord toegelicht op een persconferentie.

“De Vlaamse regering bewijst eens te meer dat ze in een van de moeilijkste dossiers in staat is knopen door te hakken”, vertelt Jambon. “Het belang van dit akkoord is dan ook immens belangrijk voor de Vlaamse welvaart. We vermijden een economisch horrorscenario. We vermijden een gevreesde vergunningenstop zoals in Nederland. We vermijden een rampscenario”, klinkt het.

KIJK OOK. Jambon: “Deze stikstofdeal heeft zéér veel energie gekost”

Jambon erkent dat het veel tijd en energie heeft gekost om het akkoord te bereiken. “Het was een politiek geleden dossier, maar ook technisch ook heel ingewikkeld”, aldus Jambon die stelt dat de tekst tegen eind november zullen afgewerkt worden. Die zullen we ook voorleggen aan drie juristen om na te kijken of juridisch robuust genoeg is.”

De centrale vraag zal inderdaad zijn of dit akkoord - de derde stikstofdeal op twee jaar tijd - juridisch zal standhouden. Het vorige voorstel dat werd ingediend door N-VA en Open Vld (zonder CD&V), kreeg eerder namelijk stevige tegenwind van de Raad van State. Wordt het ‘derde keer goede keer’ voor de regering-Jambon?

Het akkoord moet nog steeds de stikstofuitstoot tegen 2030 met de helft verminderen, zoals in het eerdere akkoord in maart al was afgesproken. Ook de doelstellig om de varkensstapel met 30 procent te verkleinen tegen 2030 blijft behouden.

De verschillende vergunningsdrempels voor industrie (1 procent) en landbouw (0,025 procent) blijven ook behouden en krijgen, zoals gevraagd door de Raad van State, een duidelijkere beargumenteerde wetenschappelijke onderbouwing in de tekst.

Voor de landbouw verdwijnt wel de zogenaamde ‘onvergunbaarheidsdrempel’. Landbouwbedrijven die toch boven de vastgelegde uitstootdrempel uitkomen, kunnen dan een vergunning aanvragen als ze een individuele passende beoordeling (grondig milieuonderzoek, red.) uitvoeren. Op die manier zou er dus dossier per dossier kunnen bekeken worden. De vraag is hoe dat instrument van de passende beoordeling precies is opgenomen in de tekst, want het is niet de bedoeling om elk landbouwbedrijf een milieuonderzoek van honderden pagina’s op te leggen zoals dat voor Ineos het geval was.

Wat de zogenaamde ‘piekbelasters’ betreft: de veelbesproken 41 ‘rode’ bedrijven worden niet meer gedwongen om in 2030 te sluiten. De betrokken landbouwers kunnen kiezen: ofwel zoals voorzien sluiten in 2030 (met compensatie), ofwel open blijven. Maar dan moet hun stikstofuitstoot fors verminderen en dat zou voor de betrokken landbouwbedrijven wel neerkomen op grote investeringen. Voor het terugdringen van de uitstoot zou dan wel een vergoeding worden voorzien.

Ook het ‘extern salderen’, het verhandelen van uitstootrechten, krijgt een plaats in het akkoord. Dat systeem laat toe dat een landbouwer de uitstootrechten kan overnemen van een andere landbouwer die ermee stopt. Dat systeem zou vanaf januari 2025 ingevoerd kunnen worden, op voorwaarde dat een milieuonderzoek aantoont dat het de vooropgestelde reductiedoelstelling niet in het gedrang brengt.

Ook voor het Turnhouts Vennengebied zou er een oplossing zijn. In dat natuurgebied zijn de stikstofproblemen zo acuut dat er eigenlijk niets meer kan worden ontwikkeld in de nabijheid.

Er is ook afgesproken om een wetenschappelijke studie te bestellen naar de mogelijkheid om vanaf 2030 op een andere manier naar de problematiek te kijken. Nu ligt de focus voor het naleven van de Europese instandhoudingsdoelstelling sterk op stikstof en stikstofdepositie (zeg maar de neerslag van stikstofverbindingen op de bodem en natuur).

Bedoeling zou zijn om meer te kijken naar de stikstofuitstoot en naar het bredere plaatje waarbij men bijvoorbeeld ook rekening zou kunnen houden met de effecten van klimaatverandering of met droogte. Het is ook de bedoeling om opnieuw naar de Europese Commissie te stappen met de vraag om rekening te houden met de specifieke Vlaamse situatie, met name met Vlaanderen als dichtbevolkte en versnipperde regio.

Volgens minister van Omgeving Zuhal Demir blijft stikstof “een zwaard van Damocles boven onze economie”. “Maar we hangen het een stuk steviger vast”, reageert ze op X op het bereikte akkoord.