Kwetsbare gezinnen dreigen uit de kinderopvang geduwd te worden

Tot nog toe was 20 procent van de plaatsen in de Vlaamse kinderopvang voorbehouden voor gezinnen in kwetsbare situaties. Maar daar komt verandering in. Voortaan geldt er een absolute voorrang voor ouders die op gezinsniveau minstens 4/5de aan het werk zijn. Slechts 10 procent van de plaatsen zullen vrijgehouden worden voor gezinnen die daar niet aan voldoen.

Nieuwe cijfers die Vlaams Parlementslid Celia Groothedde (Groen) opvroeg, tonen dat kwetsbare gezinnen daardoor in de problemen dreigen te komen. In 2022 behoorde liefst 27 procent van de kinderen in de crèches tot een voorrangsgroep. In het overgrote deel van de gevallen gaat het om gezinnen met een laag inkomen, laagopgeleiden, of mensen die kinderopvang nodig hebben om werk te kunnen zoeken of een opleiding te volgen die naar een job moet leiden.

In totaal ging het vorig jaar om bijna 43.000 kinderen met een voorrangsstatuut, op 155.000 kinderen die van de opvang gebruikmaken. Een groot deel van hen dreigt in de toekomst moeilijk plek te vinden in een kinderdagverblijf. In veel kwetsbare gezinnen zijn de ouders nu eenmaal niet voltijds of 4/5de aan de slag - bijvoorbeeld door ziekte, omdat ze voor familie moeten zorgen, of omdat ze geen stabiele job vinden.

“Steeds meer van deze gezinnen worden nu al weggedrukt, maar tienduizenden van hen zoeken en gebruiken kinderopvang nog altijd om ziekte, armoede, handicap, mantelzorg, pleegouderschap... te combineren met werk en opleiding, vaak als alleenstaande ouder”, zegt Groothedde.

Volgens professor gezinspedagogiek Michel Vandenbroeck (UGent), is de situatie zelfs nog nijpender dan ze op het eerste gezicht lijkt. “De vorige regel was dat je 20 procent moet voorbehouden voor kinderen uit kwetsbare gezinnen. Nu wordt de regel dat een crèche maximaal 10 procent mag voorbehouden. Nul procent is ook prima. We kunnen er dus niet van uitgaan dat die kwetsbare gezinnen plaats zullen hebben.”

Negatief advies

Experts uiten al langer hun bedenkingen bij de nieuwe voorrangsregels waarbij werkende gezinnen als eerste plek krijgen in de kinderopvang. Die regels kwamen er vooral op vraag van N-VA - het was de politieke prijs die CD&V moest betalen voor een flinke financiële injectie in de kinderopvang.

Een recent advies van de SERV (Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen), waarin de vakbonden en werkgevers zetelen, stuurde de Vlaamse regering zelfs terug naar de tekentafel. Kwetsbare gezinnen “dreigen nog moeilijker toegang te vinden tot kinderopvang”, klonk het. Ook een nieuw advies uit het agentschap Opgroeien, waar Kind en Gezin deel van uitmaakt, vraagt om de plannen voorlopig op pauze te zetten.

Bevoegd minister Hilde Crevits (CD&V) geeft in een reactie aan dat er op termijn voor ieder kind opvangplaats moet zijn. “Maar zolang de plaatsen en het personeel er niet zijn, moet je keuzes maken. We leveren extra inspanningen voor jonge gezinnen die ervoor kiezen om minstens 4/5de te werken of een traject naar werk aan het volgen zijn. Zo vermijden we dat mensen moeten stoppen met werken, omdat ze geen plek vinden in de kinderopvang.”