REACTIES. Oppositie ontevreden over stikstofakkoord: “Boeren en natuur blijven met lege handen achter”

De details van het akkoord moeten nog bekend worden gemaakt, maar op basis van wat al geweten is rijdt de Vlaamse regering de “natuur verder in de prak”, zegt Groen. Ook wordt boeren “een zoveelste rad voor de ogen gedraaid”, terwijl de kans volgens de partij groot is dat het Grondwettelijk Hof de deal opnieuw vernietigt.

“Jarenlang onderhandelen en eindigen met broddelwerk: het is vintage deze Vlaamse regering”, zeggen Groen-covoorzitter Jeremie Vaneeckhout en Vlaams fractieleider Mieke Schauvliege. “De regering had als opdracht de natuur veilig te stellen, boeren een langetermijnperspectief te geven en voor een juridisch waterdicht kader te zorgen, maar daar is ze volgens Groen dus niet in geslaagd.”

De partij zegt dat de druk voor een nieuw akkoord de voorbije weken werd opgevoerd. “De hete adem van Ineos-topman Jim Ratcliffe in de nek van de Vlaamse regering zorgde ervoor dat er een deal is, iets waar (minister-president Jan) Jambon jaren niet in slaagde. De vergunning voor Ineos wordt veiliggesteld - of toch zolang er geen nieuwe vernietiging is”, stelt Groen. “Dat natuur en landbouwers daarvoor opnieuw de prijs betalen, dat kan de Vlaamse regering niets schelen.”

Het nieuwe stikstofakkoord verandert in essentie weinig aan wat eerder al beslist was. Dat hekelt oppositiepartij Vlaams Belang. De partij vreest vooral de gevolgen voor de landbouwsector. “Het wordt landbouwbedrijven zo goed als onmogelijk gemaakt om nog een vergunning te krijgen”, zegt fractieleider Chris Janssens.

“De essentie van het akkoord blijft hetzelfde”, zegt Janssens, die over “cosmetische ingrepen” spreekt. “De drempelwaarden blijven maar liefst 40 keer strenger dan voor de industrie. Landbouwbedrijven gaan een onzekere toekomst tegemoet. Het wordt hen zo goed als onmogelijk gemaakt om nog een vergunning te krijgen.”

In het kader van het akkoord werd beslist dat wat de zogenaamde ‘piekbelasters’ betreft, de veelbesproken lijst met rode bedrijven, de verplichte sluiting in 2030 verdwijnt. “Ze krijgen de keuze tussen sluiten tegen 2030 of extreme investeringen doen om de stikstofuitstoot te reduceren”, zegt Vlaams parlementslid Stefaan Sintobin. “Ook hier wordt voor de cosmetische ingreep gekozen. Ze moeten niet langer verplicht sluiten, maar mogen kansloos investeren.”

Dat het zogenaamd extern salderen enkel via een extra milieuonderzoek kan, is volgens Vlaams Belang een garantie op een flop. “Dit zal op alle mogelijke manieren vanuit de overheid zelf worden tegengewerkt. (Minister Zuhal) Demir heeft zelf al aangetoond dat ze vooral zo veel mogelijk vergunningen wil weigeren.”

Oppositiepartij Vooruit is ook niet onder de indruk van het nieuwe stikstofakkoord. “Slappe reductiemaatregelen voor gigantische veebedrijven in ruil voor grote investeringen”, vat Vlaams parlementslid Bruno Tobback samen. Volgens hem is de verplichting tot reducties opnieuw versoepeld.

De soepelere houding ten aanzien van de landbouw valt Tobback op. “Inzetten op technologie zoals luchtwassers is bovendien een valse oplossing. We weten al lang dat het toezicht daarop mank loopt en dat ze vaak niet meer zijn dan een (dure) stalversiering. Passende beoordelingen die op basis daarvan vergunningen zouden afleveren, zijn ook juridisch extreem wankel”, waarschuwt hij.

Volgens het Vooruit-parlementslid is het met dit nieuwe akkoord nog minder zeker dat het stikstofbad voldoende leeggemaakt wordt om nieuwe projecten te vergunnen, “waardoor er een groot zwaard van Damocles blijft hangen boven de industrie en de landbouw”.

Er wordt ter plaatse getrappeld, aldus Tobback. “De Vlaamse regering heeft hiermee maar één probleem willen oplossen: het probleem van het eigen imago. Maar de boeren en de natuur blijven met lege handen achter.”

De Boerenbond reageert terughoudend op het stikstofakkoord van de Vlaamse regering. “Zolang er geen teksten zijn, is het moeilijk om uitspraken te doen over de nieuwe politieke beslissingen”, zegt voorzitter Lode Ceyssens. “Maar het is nu al duidelijk dat de opgave voor de landbouwsector zeer groot zal zijn en dat het perspectief waarvan sprake zeer voorwaardelijk is.”

Volgens de voorzitter heeft de Boerenbond “steeds gesteld dat onze bedrijven al veel inspanningen gedaan hebben en dit willen we blijven doen”. “Voorwaarde is wel dat er een juridisch robuust perspectief komt voor onze toekomstgerichte bedrijven en voor onze jonge boeren. We zullen de teksten en de vertaling in het decreet dan ook grondig bestuderen en hieraan toetsen”, zegt hij nog.

Volgens werkgeversorganisatie Voka reageren de bedrijven in het Antwerpse havengebied voorzichtig positief op de deal. Vooral naar rechtszekerheid toe, zou het een belangrijke stap zijn. Bedrijven zouden echter nog even de kat uit de boom willen kijken, tot alles wettelijk verankerd is en toegepast wordt.

De geplande uitbreiding van het Antwerpse havengebied (Extra Containercapaciteit Antwerpen, red.) zou zwaar in de problemen zijn gekomen zonder een akkoord. “Ook naar de terminals en de uitbreiding van die containercapaciteit, komt het stikstofakkoord geen dag te vroeg”, meent de werkgeversorganisatie.

“Er blijven echter nog wel wat vragen onbeantwoord”, merkt bestuurder Luc Luwel op. “Al is het akkoord alvast hoopgevend op de essentiële punten.” Luwel hoopt dat de tekst nog voor de kerstvakantie kan gestemd worden in het Vlaams parlement. Tot slot hoopt Voka dat de achterstand in vergunningen snel wordt weggewerkt. Bij gebrek aan een toetsingskader besliste de provincie Antwerpen begin september om vergunningsdossiers waarin stikstof een rol speelt, op de lange baan te schuiven.

“Het belangrijkste is dat er rechtszekerheid komt voor de vergunningverlening in alle sectoren.” Dat zegt ondernemersorganisatie Unizo. “De dreiging van de vergunningenstop voor landbouw en industrie, bouwprojecten, infrastructuur, kmo-uitbreidingen en recreatieprojecten wordt een halt toegeroepen”, klinkt het bij Unizo. Topman Danny Van Assche is “tevreden dat de loopgraven werden verlaten en er een oplossing is die rekening houdt met zowel landbouw, industrie en kmo’s uit andere sectoren.”

De ondernemersorganisatie benadrukt, net zoals Voka, dat de juridische uitwerking nog dient te gebeuren. Het stikstofakkoord moet volgens Unizo gevolgd worden door een wetenschappelijk onderbouwd en juridisch robuust kader. “Een kader dat niet onderuit gehaald kan worden door een hoog rechtscollege zoals de Raad voor Vergunningsbetwistingen, de Raad van State of het Grondwettelijk Hof”, aldus Unizo.