Op het lapje grond genaamd Vlaanderen kun je niet alles tegelijk willen. Dat is de kern van het stikstofprobleem en dat probleem is niet weg

De belangrijkste verdienste van het Vlaamse stikstofakkoord is dat het er is. Of liever: dat het er voorlopig is. Of het decreet, waarin het juridisch fragiele akkoord vertaald zal worden, over de drempel van het Grondwettelijk Hof raakt, is zeer de vraag. Maar voor we het antwoord op die vraag kennen, zullen de verkiezingen alweer voorbij zijn en mag een volgende regering proberen de knoop te ontwarren.

Dat klinkt als een cynische analyse, maar dit stikstofakkoord is vooral een politiek akkoord. Het is een staakt-het-vuren tussen de Vlaamse regeringspartijen N-VA, cd&v en ook Open Vld om elkaar niet meer aan te vallen op dit thema, waar voor niemand nog een goede kant aan zit. Voor N-VA is het belangrijk dat de belangen van de (haven)industrie gevrijwaard blijven en dat de regering-Jambon haar agenda afwerkt, voor cd&v telt dat ze niet het brandmerk van saboteurs krijgt en dat de wurgkoord rond de nek van landbouw wat speling krijgt, terwijl Open Vld blij is dat ze nog eens met ‘goed nieuws’ onder de aandacht komt.

De vraag of dit stikstofakkoord ook een goed akkoord is, hangt af van het perspectief. In zijn oorspronkelijke vorm betaalde de landbouwsector de prijs van een deal die de natuurbeschermingsregels koppelde aan het beschermen van de vooral Antwerpse economische wensen. Nu blijven die industriële belangen onveranderd overeind en krijgt de landbouw wat meer speelruimte. De logische consequentie is dat natuur en biodiversiteit er bij inschieten.

Op de kleine en ruimtelijke verrommelde lap grond genaamd Vlaanderen kun je niet alles tegelijk willen. Dat is de kern van het stikstofprobleem en dat probleem is niet weg. Je kunt niet én een van de meest geïndustrialiseerde en welvarende regio’s ter wereld zijn én een grote veeteeltsector economisch rendabel houden én natuur en open ruimte levensvatbaar herstellen. Het is een ongemakkelijke waarheid, maar dat lukt gewoon niet. Zo bekeken kun je het een Vlaamse regering niet eens kwalijk nemen dat ze niet veel verder komt dan het oprekken van deadlines en gokken met wankele decreten.

Wat willen we dan wel? Dat gesprek moeten we maar eens dringend voeren, niet alleen in Vlaanderen, maar ook in de Europese Unie. Vlaanderen heeft met zijn havens een belangrijke functie in de Europese industriepolitiek. Met zijn intensieve veeteelt speelt het zijn rol in de voedselverzekering van het continent, net zoals Nederland. Hoe verzoenen we dat met de nood aan een ook voor de mens gezond leefmilieu?

Wellicht ligt het antwoord in een betere concentratie van functies in de schaarse ruimte. Dat is een controversiële want erg on-Vlaamse uitweg. Ze maakt zowel voor landbouw als natuur schaalvergroting noodzakelijk in ruimtelijke zones waar aangepaste regels gelden.

Dat kunnen wij niet alleen. De EU zal meer moeten doen dan normen uitvaardigen. Ze zal haar lidstaten moeten helpen om de juiste beleidsprioriteiten - industrie, voedselbevoorrading, biodiversiteit - ook realistisch toepasbaar te maken. Dat is niet onmogelijk. Want Europa dat zijn niet de goden op de Olympusberg in Brussel. De EU dat zijn wijzelf.