Overdag is nachtopvang de Victor aan de Desguinlei in Antwerpen gesloten. Toch zit er ‘s middags al een vrouw voor de ingang, schuilend voor de regen maar vooral wachtend om haar bed op te eisen. Vanavond zal ze alvast een half uurtje minder lang moeten wachten, want door de start van de winteropvang wijzigen de openingsuren en kunnen de dak- en thuislozen langer in huis blijven.

Maar dat is niet het enige dat verandert: het belangrijkste is dat er extra bedden bijkomen. Bij de Victor alleen komen er 97 plaatsen bij. De capaciteit voor daklozen met een wettig verblijf wordt opgetrokken van 65 naar 72 bedden. In de winter komen er nog eens negentig bedden bij voor mensen zonder wettig verblijf, waar in de zomer sowieso geen plaats voor is. Ook het aantal plaatsen bij de Biekorf, nachtopvang voor daklozen met een verslavingsproblematiek, wordt opgetrokken van vijftig naar zestig.

2,5 euro per nacht

De capaciteitsverruiming is broodnodig, vinden ze bij CAW Antwerpen. “Vorig jaar zaten we nauw tegen onze maximumcapaciteit aan en de huidige woningcrisis maakt het er niet veel beter op”, zegt Raf Verbeelen, coördinator van CAW Antwerpen. “We merken meer daklozen op in het straatbeeld, maar het is wachten op de resultaten van de eerste dak- en thuislozentelling in Antwerpen om al dan niet te spreken van een stijging. Die resultaten worden pas verwacht in maart.”

Hoe ziet de thuis- en daklozenopvang er in de wintermaanden uit? “Vanaf half acht ‘s avonds openen de deuren van de nachtopvang. Voor 2,5 euro kunnen daklozen hier een maaltijd, bed en ontbijt krijgen en kunnen ze gebruikmaken van de sanitaire voorzieningen. Om kwart voor tien sluiten we en wordt ons cliënteel doorverwezen naar de dagopvang.”

Toename drugsgebruik

Opvallend bij de nachtopvang: steeds meer jongeren komen aankloppen voor een bed, ook mensen die werken. “Maar zij vormen nog altijd de minderheid van ons cliënteel”, benadrukt Verbeelen. “De oorzaak van dakloosheid is zeer divers. De dakloze is niet altijd de man met de hond die op straat zit te bedelen. De huurprijzen zijn zeer hoog. Een alleenstaande met een laag inkomen en zonder sociaal vangnet valt tegenwoordig buiten de huurmarkt. Zeker als je Mohammed heet, in plaats van Jan.”

Niet alleen bij het CAW, maar ook bij Free Clinic, de organisatie die zich al meer dan veertig jaar richt op de meest kwetsbare stadsbewoners, merken ze een sterke toename van drugsgebruik bij daklozen. In Brussel trokken hulporganisaties al aan de alarmbel over het gebruik van crack, een bewerkte vorm van cocaïne. “Deze drug was altijd al aanwezig in Antwerpen, maar een forse toename zoals in Brussel zien we in onze stad niet”, zegt Tino Ruyters, directeur van Free Clinic. “De daklozen in Antwerpen blijven eerder bij de traditionele producten, zoals heroïne, cocaïne en speed.”

Gebruikersruimte

Naast de nacht- en dagopvang is het stijgend druggebruik eveneens in het straatbeeld opmerkelijk. “Dat komt niet alleen door een toename van het gebruik, mensen zijn ook minder schuw om het in de openbare ruimte te gebruiken. De sociale controle is sterk verminderd.”

Voor een oplossing kijkt Ruyters naar het installeren van een gebruiksruimte, zoals in steden als Brussel en Luik. “Het is een plaats waar mensen de drugs die ze zelf hebben gekocht onder toezicht kunnen gebruiken. Niet om het druggebruik te promoten, wel om daklozen een alternatief te bieden voor de openbare ruimte. Op die manier kunnen we contact krijgen met deze groep en hen motiveren tot het opbouwen van een gezonder leven.”