Broeikasgassen blijven zich opstapelen in onze atmosfeer, we zitten op niveau van 3 tot 5 miljoen jaar geleden
De hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer blijft naar nieuwe recordhoogtes klimmen. Dat blijkt uit een nieuw klimaatrapport van de VN in aanloop naar de klimaatconferentie. De laatste keer dat we met zo'n hoge concentratie aan CO₂ in de lucht te maken hadden, was 3 tot 5 miljoen jaar geleden. De zeespiegel stond toen 10 tot 20 meter hoger.
De Wereldmeteorologische organisatie van de Verenigde Naties (WMO) heeft een nieuw alarmerend rapport uit. In het jaarlijkse Greenhouse Gas Bulletin wordt een stand van zaken opgemaakt over de hoeveelheid broeikasgassen in onze atmosfeer. De broeikasgassen vormen een soort onzichtbaar deken om de aarde, zodat de planeet steeds verder opwarmt.
Dat leidt dan weer tot allerlei weersextremen, zoals we dit jaar en de voorbije jaren al herhaaldelijk zagen. Het rapport voor jou samengebald in vier vragen en antwoorden.
We bevinden ons op ongekend, nieuw terrein?
Ja, zeker wat de moderne mensheid betreft. De WMO keek onder meer naar CO₂, methaan en lachgas. Alle drie bereikten ze vorig jaar hoogtes die we in onze moderne tijden nog niet hebben meegemaakt.
Meer nog, voor een dergelijke hoeveelheid CO₂ in de atmosfeer moeten we maar liefst 3 tot 5 miljoen jaar teruggaan. Het was toen 2 à 3 graden Celsius warmer op onze planeet, waarschuwt de WMO, en de zeespiegel stond 10 tot 20 meter hoger.
Dat dit nu nog niet het geval is, komt omdat het hele klimaatsysteem traag reageert. De ijskappen op Groenland, de noordpool en de zuidpool zijn volop aan het smelten. Dat zal zich op termijn verder laten voelen in de stijging van de zeespiegel.
De vorige keer dat we evenveel CO₂ in de atmosfeer hadden was het 2 à 3 graden warmer
Hoe groot was de stijging precies?
Het aangroeitempo van de CO₂-concentraties is lichtjes gezakt, maar dat komt wellicht door natuurlijke schommelingen, constateert de WMO. De uitstoot door industriële activiteiten is immers gestegen. De wereldwijde CO₂-concentratie ligt nu 50 procent hoger dan het pre-industriële niveau, en dat voor de eerste keer.
Ook het methaangehalte steeg, maar niet meer zo snel als vorig jaar, toen er zich een (moeilijk te verklaren) recordstijging voordeed.
Een derde, kleinere speler is lachgas. De concentratie aan lachgas beleefde van 2021 naar 2022 de hoogste jaar-op-jaarstijging sinds het begin van de metingen.
Lachgas komt vrij in de natuur, maar ook door toedoen van de mens (voor ongeveer 40 procent), bijvoorbeeld door het gebruik van meststoffen, industriële processen en het verbranden van biomassa.
Wat betekent dit concreet?
De huidige niveaus van broeikasgassen gaan de klimaatverstoring verder in de hand werken. Er wordt meer extreem weer verwacht, zoals intense hitte en intense regenval, smeltend ijs, een stijgende zeespiegel en een verdere verzuring van de oceanen.
Oceanen nemen ongeveer een kwart van de CO₂-uitstoot op. Door de verzuring sterven koraalriffen af. En hoe zuurder de oceanen worden, hoe kleiner hun capaciteit om nog meer CO₂ op te nemen.
Ondanks decennia van waarschuwingen en duizenden pagina's aan klimaatrapporten, gaan we nog altijd de verkeerde richting uit
"Ondanks decennia van waarschuwingen van de wetenschap, duizenden pagina's aan klimaatrapporten en tientallen klimaatconferenties, gaan we nog altijd de verkeerde richting uit", zegt WMO-secretaris-generaal Petteri Taalas.
"De socio-economische en milieukosten gaan de pan uit swingen," waarschuwt hij. De oplossing is eenvoudig, maar blijkt heel moeilijk in de praktijk: "We moeten dringend af van het gebruik van fossiele brandstoffen."
Waar ligt het probleem, en wat kunnen we eraan doen?
We stoten al decennialang (te) veel broeikasgassen uit door het gebruik van olie, kolen en gas. Het probleem met broeikasgassen als CO₂ is dat ze zich blijven opstapelen omdat ze bijzonder traag afbreken. Om die reden zal de (hogere) temperatuur die we nu zien op aarde, zich nog decennia doorzetten, zelfs als we in theorie morgen een nuluitstoot halen.
Voor dit jaar zal de opwarming van de aarde tegenover de periode 1850-1900 wellicht al rond de anderhalve graad schommelen. 2023 wordt zo goed als zeker het warmste jaar in onze moderne geschiedenis. De zeven warmste jaren sinds het begin van de metingen vallen samen met de zeven voorbije jaren.
Er bestaat geen magische formule om CO₂ massaal uit de lucht te plukken. Net daarom moet de uitstoot zo snel mogelijk omlaag
Net daarom blijft het erg belangrijk om zo snel mogelijk de CO₂-uitstoot af te bouwen, om erger te vermijden voor de toekomst. Maar dat lijkt maar niet te lukken.
Ook in 2023 zal de mondiale uitstoot van CO₂ en andere broeikasgassen wellicht weer gegroeid zijn tegenover vorig jaar. En dat terwijl we elk jaar de mondiale uitstoot met 6 tot 7 procent zouden moeten afbouwen, om tegen 2030 richting een halvering te gaan.
Dat is op papier nog altijd het plan. Alleen zo kunnen we nog de structurele opwarming van de aarde beperken tot anderhalve graad of "ruim onder de 2 graden", zoals het klimaatakkoord van Parijs voorschrijft.
Want, zoals Taalas zegt, we moeten niet te veel rekenen op "magische" technieken om CO₂ uit de lucht te plukken. Die kunnen we nog niet op voldoende grote schaal inzetten, en ze blijken duur. Voorkomen blijft meer dan ooit de boodschap, herhalen experts nog maar eens.