Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) en schepen van Stads- en Buurtonderhoud Els van Doesburg (N-VA) trokken woensdagochtend om 7 uur door de Bredebaan in Merksem voor een XL-actie. Samen met medewerkers van Stadsreiniging, maatschappelijke veiligheid en politie, gingen ze door het fout aangeboden afval op zoek naar de identiteit van de sluikstorter. Op een grote kartonnen doos bleek de naam van de bestemmeling afgescheurd. “We merken dat steeds meer mensen weten dat we deze acties doen”, zegt een medewerker van de stad Antwerpen. “Ze letten er bewust op dat er bijvoorbeeld geen enveloppen met namen in zitten. Het opsporen van daders wordt moeilijker.”

Een kleine twintig meter verder was het wel prijs. Daar stonden enkele grijze afvalzakken tegen een boom. De Wever diepte uit de inhoud eerst een uitgeprinte e-mail en daarna een leeg medicamentendoosje uit het afval. Op beiden stond een naam. Dat is voldoende bewijsmateriaal om de dader een gemeentelijke administratieve sanctie of GAS-boete te geven van maximaal 350 euro.

“Daarbovenop zal de dader ook een retributie moeten betalen voor het verwijderen van het sluikstort”, zegt De Wever. “Dat is 100 tot 150 euro bovenop de GAS-boete. Ik hoop met de aanpassing van de GAS-wetgeving dat het bedrag van de boete wordt opgetrokken naar maximaal 1.000 euro. Een bedrag dat vooral hardnekkige sluikstorters zullen moeten betalen.”

Confronteren

Bij zo’n XL-actie laat huisvuilophaling het verkeerd aangeboden afval en dus sluikstort liggen, waarna er bij een grondige controle wordt gezocht naar identiteitsbewijzen van de overtreders. Waar mogelijk wordt bij de overtreder aangebeld om hem of haar te confronteren met de vaststelling en worden er proces-verbalen (pv’s) uitgeschreven. In 2023 vonden er 28 van die XL-acties plaats, en staan er nog vier op de planning. De opzet is om elke week zo’n actie te houden ergens in de stad. Gemiddeld worden er 75 zakken of spullen doorzocht, wat gemiddeld tien pv’s oplevert.

“Het is bijzonder frustrerend om te zien dat, ondanks al onze inspanningen, pas proper gemaakte straten en pleinen niet veel later opnieuw worden vuilgemaakt door mensen met een mentaliteitsprobleem”, zegt Antwerps schepen Van Doesburg. “Die vetzakkenmentaliteit moet er echt uit.”

De stad Antwerpen wil de pakkans nog verder verhogen met de inzet van artificiële intelligentie. “Wie onze stad bevuilt, mag zijn straf niet ontlopen”, zegt De Wever. “De ervaring heeft ons geleerd dat heterdaadbetrappingen daar enorm belangrijk voor zijn. Daarom hebben we bijvoorbeeld recent nieuw budget vrijgemaakt om mobiele camera’s aan te kopen die met artificiële intelligentie zelf daders kunnen opsporen. De tijd die we daarmee uitsparen, kunnen we besteden aan meer acties op straat, zoals deze XL-acties.”

Proper-campagne

Stad Antwerpen lanceerde maandag 13 november opnieuw haar Proper-campagne, die online te zien is en in de cinema. Daarin worden situaties waarbij mensen het openbaar domein vervuilen met afval, peuken of hondenpoep vergeleken met de situatie thuis en de boodschap: “doe je dat thuis ook?”.