Kinderrechtencommissaris waarschuwt: "Keten van jeugdhulp dreigt uiteen te vallen"

Vorig jaar kreeg het kinderrechtencommissariaat 1.289 meldingen en klachten. De meeste gingen over onderwijs (42 procent), jeugdhulp (19 procent) en scheidingen (13 procent). Problemen van kinderen op de vlucht stonden op de vierde plaats (6,6 procent).

“Het kinderrechtencommissariaat is de echokamer van de problemen waar kinderen en jongeren op botsen”, zegt kinderrechtencommissaris Caroline Vrijens. “Veel kinderen en jongeren komen in de jeugdhulp terecht en gaan elke dag naar school, maar er is een groep voor wie dat veel minder evident is.”

Vaak blijken structurele problemen daarvan de oorzaak. Zo komen kinderen en jongeren terecht op een plek die niet aangepast is aan hun noden. "Ze gaan van noodoplossing naar noodoplossing en verblijven - bij gebrek aan beter - veel te lang op ongeschikte plaatsen zoals de kinderpsychiatrie, volwassenenpsychiatrie of grootschalige asielcentra."

Tegelijk is er een groep kinderen die geconfronteerd wordt met conflicten, pestgedrag en geweld op school, online of thuis omdat hun ouders in een vechtscheiding zitten. 

Niet-begeleide minderjarigen die naar België komen voordat ze 15 jaar zijn, moeten normaal gezien dan weer doorstromen naar kleinschalige leefgroepen in de jeugdhulp of pleeggezinnen omdat ze extra kwetsbaar zijn. Toch verbleven eind oktober 146 van die minderjarigen in collectieve opvangcentra van Fedasil of partners door te weinig plaatsen.

Sommige leerlingen zitten maandenlang thuis of in de leefgroep. Vaak is er geen plaats in het buitengewoon onderwijs of in de onthaalklassen voor anderstalige nieuwkomers in het secundair onderwijs. Andere leerlingen komen moeilijk tot een inschrijving omdat scholen in het gewoon onderwijs, maar ook in het buitengewoon onderwijs op de rem gaan staan als een kind extra zorg nodig heeft.

Het kinderrechtencommissariaat stelt dat het begrijpelijk is dat sommige kinderen en jongeren moeilijk meekunnen als hun basisrechten niet gewaarborgd zijn.

“Er is een inclusieve samenleving nodig die de behoeften van alle kinderen en jongeren écht vooropstelt. Als de samenleving niet voldoet aan hun behoeften, moeten we die samenleving aanpassen, niet andersom”, aldus Vrijens.

“We vragen de regering dan ook om tot het uiterste te gaan om te beantwoorden aan hun noden. Ze heeft reeds inspanningen gedaan en middelen vrijgemaakt, het is nu ook aan haar om op te volgen wat de impact van die extra investeringen is en in welke zin bijgestuurd moet worden.”

Ouders, pleegouders, opvoeders, jeugdwerkers, vrijwilligers, leerkrachten en jeugdrechters zijn erg begaan en gaan vaak tot het uiterste om kinderen en jongeren in noodsituaties te helpen, klinkt het tot slot, "maar ook zij raken moegestreden als het vangnet van de hulpverlening tekortschiet".

"De hele keten van de jeugdhulp dreigt uiteen te vallen. Met ad-hocoplossingen en kunst- en vliegwerk redden de hulpverleners het niet meer. De tekorten in de ene schakel doen de volgende schakel barsten. Het wachten duurt steeds langer. Het risico op escalatie wordt met de dag groter, de kans dat er een oplossing komt op maat van de jongere met de dag kleiner."

Doordat de jeugdhulp onvoldoende snel en effectief kan helpen, ziet de sector soms hoe ook gezinnen er niet langer in geloven. "Het wantrouwen in het "systeem" werkt door in de individuele hulpverleningsrelatie. Dat zet relaties tussen ouders, minderjarigen en professionals extra onder druk."