Een jaar na WK in Qatar zijn rechten van buitenlandse arbeiders nauwelijks verbeterd, Amnesty International: "Momentum gemist"
Een jaar na het Wereldkampioenschap Voetbal in Qatar zijn de omstandigheden waarin buitenlandse arbeiders moeten werken nauwelijks verbeterd in de Golfstaat. Dat klaagt mensenrechtenorganisatie Amnesty International aan in een nieuw rapport. "Qatar moet zijn engagement om hen te beschermen dringend vernieuwen."
Voor, tijdens en na het Wereldkampioenschap Voetbal in november 2022 werd Qatar hard aangepakt over de mensenrechtenschendingen in het land en de slechte behandeling van buitenlandse arbeiders.
Nog voor het WK heeft Qatar, met steun van de Internationale Arbeidsorganisatie, zijn arbeidswetgeving hervormd. Er kwamen onder meer hervormingen op het vlak van gezondheid en veiligheid, en er werd een minimumloon ingevoerd. Ook het omstreden Kafala-systeem (waarbij buitenlandse arbeiders iemand toegewezen krijgen die ervoor zorgt dat ze het land in en uit mogen en de juiste vergunningen hebben) werd deels ontmanteld.
Momentum gemist
Maar kort voor het WK was volgens mensenrechtenorganisatie Amnesty International duidelijk dat Qatar er onvoldoende in geslaagd was om die - internationaal geprezen - hervormingen ook uit te voeren en ze waar nodig nog te versterken. En dat is een jaar later nog altijd zo, merkt Amnesty op in een nieuw rapport. Dat brengt de mogelijke vooruitgang voor de internationale arbeiders ernstig in gevaar, klinkt het.
Amnesty stelt dat de Qatarese overheid zijn engagement om de buitenlandse arbeiders te beschermen, dringend moet vernieuwen. De organisatie hekelt onder meer dat het minimumloon nog altijd op het niveau van 2021 is gebleven, hoewel het leven de voorbije jaren fors duurder is geworden. Buitenlandse arbeiders mogen zich ook nog altijd niet aansluiten bij vakbonden of er zelf een vormen. Amnesty pleit ook voor de volledige ontmanteling van het Kafala-systeem.
Er bestaan ook nog grote problemen met het uitbetalen van de lonen en de mogelijkheid voor arbeiders om van werk te veranderen. Amnesty wijst naar bevindingen van het bureau van de Internationale Arbeidsorganisatie in Qatar, dat stelt dat arbeiders die van werk willen veranderen, nog altijd op verschillende manieren gestraft worden, bijvoorbeeld door hun verblijfsvergunning in te trekken of valse aanklachten tegen hen in te dienen wegens onderduiken. Al is het aantal klachten daarover wel fors gedaald in vergelijking met de vorige jaren.
Volgens Amnesty blijven er over het algemeen "op significante schaal" schendingen bestaan. De organisatie heeft het over "gestagneerde vooruitgang" en een "gemist momentum". "Naarmate Qatar niet meer in de spotlights van de internationale media kwam te staan, nam ook het streven van de overheid voor eerlijke omstandigheden en degelijk werk af voor de honderdduizenden mannen en vrouwen die de droom van het WK hielpen realiseren en nog vele jaren zullen helpen om het land vooruit te helpen", zegt Amnesty.
Fonds voor gestorven arbeiders
De mensenrechtenorganisatie laakt ook dat het onderzoek naar de arbeidsongevallen op de bouwterreinen van het WK te traag verloopt. Qatar en de FIFA (de internationale voetbalorganisatie) moeten het volgens Amnesty ook nog altijd eens worden over herstelplannen voor iedereen die geleden heeft op die bouwterreinen. Amnesty en andere mensenrechtenorganisaties hebben aan verschillende Qatarese bedrijven en de FIFA gevraagd om een fonds op te richten voor de gewond geraakte arbeiders en de families van gestorven arbeiders.
Volgens mensenrechtenorganisaties kwamen er duizenden mensen om op de bouwterreinen van het WK, Qatar heeft dat hoge aantal altijd tegengesproken en beschuldigde de internationale gemeenschap ervan met twee maten en gewichten te meten.
"Vandaag, een jaar na het toernooi, is er te weinig gedaan om al deze fouten recht te zetten, maar de arbeiders die het WK van 2022 mogelijk hebben gemaakt, mogen niet worden vergeten", zegt Steve Cockburn, directeur van het programma Economische en Sociale Rechtvaardigheid van Amnesty International.
Qatar vergroot invloed
Het WK in Qatar mag dan al een jaar achter de rug zijn, Qatar profileert zich de laatste tijd wel sterker op het internationale toneel. Zo speelt de Golfstaat en sleutelrol bij de onderhandelingen over de Israëlische en buitenlandse gijzelaars die door de Palestijnse extremistische organisatie Hamas in de Gazastrook worden vastgehouden.
Sinds het begin van de Russische invasie in Oekraïne is Qatar ook een veel belangrijkere gasleverancier geworden voor Europa, ter vervanging van het Russische gas. Verschillende Europese landen sloten de voorbije maanden grote akkoorden met Qatar voor de levering van vloeibaar gas.
Saudi-Arabië in 2034
Intussen raakte eind oktober bekend dat Saudi-Arabië in 2034 het WK zal organiseren, toch ook geen land dat erom bekendstaat de mensenrechten te respecteren. "De FIFA heeft in eigen doel gescoord", reageerde Amnesty toen.
In het rapport over Qatar wijst Amnesty nog eens op de lessen die uit het WK in Qatar getrokken zouden moeten worden. "Het misbruik in verband met het WK in 2022 zou sportfederaties eraan moeten herinneren dat de mensenrechten altijd centraal moeten staan bij beslissingen die worden genomen bij het toekennen van evenementen."