Black Friday, het uit Amerika overgewaaide kortingenfestival op de vrijdag na Thanksgiving, verspreidt zich al enkele jaren als een virus over ons land. De koopjesdag speelt met gemak andere illusoire koopmomenten als Cyber Week of Singles Day naar huis, iedereen wacht op de gigantische vrijdagdeals – het moet gezegd: ook de Sint en Santa.

‘Naast de kerstdagen en de start van de koopjesperiode is Black Friday nog altijd één van de belangrijkste dagen voor handelaars in ons land’, zegt Hans Cardyn van Comeos, de federatie voor handel en diensten. ‘Het is de officieuze start van het eindejaarsseizoen.’

Dat betekent evenwel niet dat Black Friday de feestdag van de wegwerpeconomie moet zijn, vult Cardyn aan. ‘Het is zo dat steeds meer handelaars en retailers aandacht hebben voor duurzaamheid, de nadruk leggen op kwaliteit, of hergebruik stimuleren. Ook voor ons als organisatie is die strijd tegen de wegwerpeconomie al enkele jaren een van onze kernpunten. Maar het ene hoeft het andere niet uit te sluiten.’

Uit een bevraging onder 623 leden van het Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen (NSZ), gepubliceerd in De Zondag, blijkt dat zeven op de tien handelaars niet deelnemen aan Black Friday. ‘Onze handelaars zetten liever in op de soldenperiode op het eind van het jaar om hun voorraad kwijt te raken en om omzet te genereren voor de nieuwe collectie’, klinkt het. ‘Zo’n 57 procent van onze handelaars heeft nog meer dan 40 procent van hun voorraad liggen.’

‘Boycot Black Friday’

Klein maar dapper is ‘Green Friday’, de beweging die een vuist maakt tegen Black Friday. In 2017 zag de beweging het levenslicht in Frankrijk, onder impuls van een aantal duurzame merken en ketens zoals Altermundi, Dream Act, Emmaüs, Ethiquable, REFER en de stad Parijs. Vandaag bestaat Green Friday nog steeds en lijkt de beweging zeker niet kleiner te worden. De bezielers willen de massaconsumptie aan de kaak stellen én ook consumenten eraan herinneren dat zij zelf verantwoordelijk zijn voor hun aankoopkeuze. Doorgaans gebeurt dat symbolisch, als ‘tegenreactie’ op de koopjesorgie, door die dag iets te doen voor de planeet. Soms sluiten winkels ook hun (web)shop als signaal, doneren ze hun omzet aan een goed doel, of zetten ze een actie op.

‘70 procent van de mensen associeert Black Friday met buitensporig shoppen, met overconsumptie en (al te) verleidelijke kortingen’, aldus de organisatie achter Green Friday ten tijde van de oprichting. ‘Meer dan de helft van de 1.608 ondervraagden verklaart evenwel te willen profiteren van de gelegenheid om interessante koopjes te doen. Maar, wat hoopgevend is: 27 procent van de respondenten zegt eigenlijk te willen deelnemen aan Green Friday, vooral jongeren en stedelingen. Al zijn er ook mensen die het alternatief een marketingstunt noemen, die meesurft op de ecogolf.’

Op de sociale media is, zoals dikwijls, de verontwaardiging over Black Friday groot. ‘De slinger is doorgeslagen,’ is de teneur, ‘we moeten stoppen met mee te lopen in die Amerikaanse toestanden, want op den duur werken ze contraproductief.’ ‘Veel kortingen zijn misleidend, want ze zijn niet hoger dan in de rest van het jaar’, is nog een populair argument. Er circuleren oproepen om vrijdag bewust, groen en lokaal te shoppen, of gewoonweg niét te shoppen.

Bossen aanplanten

Ook in ons land sluiten handelaars zich aan, denk aan Oxfam, Les Petits Riens en Emmaüs. In de vestigingen van het Deense meubelbedrijf Sofacompany of de Zwitserse tassenmaker Freitag zullen géén stapel- of monsterkortingen te vinden zijn. Freitag sluit ook de online verkooppunten die dag. MUD Jeans, beddengoedfabrikant Yumeko, Druantia en Nourished, bekend van de verzorgingsproducten, passen evengoed voor de promodag.

Ook Dille & Kamille doet traditiegetrouw niet mee aan Black Friday, maar sluit op 24 november zelfs de deuren van álle winkels in Nederland, België en Duitsland, evenals de webshops. ‘Op deze dag gaan we naar buiten om te helpen met de aanplant van zestien voedselbossen in Nederland, in samenwerking met Stichting Voedselbosbouw Nederland. Of helpen we met beheerswerken in gebieden van Natuurpunt’, meldt de keten.

Eurabo, verdeler van bouwmaterialen, steunt ook de ‘omgekeerde beweging’. ‘In plaats van extra kortingen te geven, schenken wij per klant die op Green Friday bestelt aan Natuurpunt het bedrag om 10 m² bos te realiseren. Voedingsgbedrijf Damhert Nutrition lanceert op 24 november ‘Fair Friday’. Het bedrijf schenkt de winst van die dag aan de Diestse landbouwdierenrefuge Forrest & Friends.

Kledingmerk Xandres valt op: al voor de derde keer pakt Xandres uit met een actie, deze keer met de nadruk op herstel. Tot 22 november kun je in een van de Xandres-winkels oude kleding binnenbrengen om gratis te laten herstellen, op vrijdag brengt het merk al zijn medewerkers, familieleden en sympathisanten samen om met naald en draad aan de slag te gaan. Zo hoopt Xandres op een originele manier het bewustzijn aan te scherpen rond ‘slow fashion’.

Circular Monday

De Kringwinkels zijn blij. Zij juichen initiatieven als Green Friday en Circular Monday uiteraard toe. En dat beseffen de ketens: dit jaar springt ook een bekende meubelgigant op de kar. Ikea Gent organiseert samen met Kringwinkel, niet toevallig op 24 en 25 november, haar eerste ruilbeurs voor kleding en speelgoed.

Wie vrijdag toch wil genieten van de interessante kortingen, bijvoorbeeld omdat er wel wat cadeaus gekocht moeten worden met het oog op december, weegt het best prijzen af. Op voorhand een lijstje maken is altijd een goed idee, zo vermijd je impulsaankopen.

Lees ook

 ‘Meedoen aan Black Friday, daar staan wij niet voor’