Uiterst rechtse populist Milei wordt nieuwe president van Argentinië: "Einde van de decadentie"

Met zo goed als alle stemmen geteld haalt Javier Milei bijna 56 procent van de stemmen. Zijn tegenstander, de centrumlinkse economieminister Sergio Massa, strandt uiteindelijk op 44 procent. Er was een nek-aan-nekrace voorspeld, maar de kloof is uiteindelijk groter dan verwacht.

Milei, soms bijgenaamd "El loco" of "de Pruik", vanwege zijn wilde haardos, noemt zichzelf dan weer een "anarcho-kapitalist". Hij voerde vooral campagne tegen de bestaande politieke klasse en tegen de stilstand in Argentinië, dat in een diepe economische crisis zit. Daarvoor heeft hij een aantal radicale ideeën.

Zo wil Milei bijvoorbeeld de centrale bank afschaffen, omdat die volgens hem verantwoordelijk is voor de inflatie door te veel geld bij te drukken. Daarnaast wil hij de Amerikaanse dollar invoeren, en sterk snoeien in de uitgaven van de staat. De helft van de ministeries moet verdwijnen, onder meer het ministerie van onderwijs en van gezondheid. Om zijn ideeën kracht bij te zetten, voerde Milei daarom soms ook campagne met een kettingzaag.

Tegelijk ontkent Milei dat de mens een rol speelt in de klimaatverandering, en is hij tegen seksuele opvoeding op school. Hij wil ook een referendum over het verbieden van abortus. Die werd nog maar een paar jaar geleden gelegaliseerd in Argentinië. Een aantal nog extremere standpunten, zoals het legaliseren van wapens dragen, liet hij een paar weken voor de verkiezingen toch varen.

Milei raakte verkozen op een golf van ongenoegen en boosheid over de huidige machthebbers. In tijden van economische crisis is het niet helemaal verwonderlijk dat zijn tegenstander Massa, een economieminister, het niet tot president schopt. De inflatie in Argentinië staat momenteel op 140 procent. 40 procent van de bevolking leeft onder de armoedegrens.

De nieuwe president wil werken aan de heropbouw van Argentinië, zei hij in zijn overwinningsspeech vanuit zijn campagnehoofdkwartier in Buenos Aires, tegenover duizenden aanhangers. Maar hij waarschuwde tegelijk "dat daarbij geen ruimte is voor halve maatregelen".

Milei zei ook dat er met zijn overwinning "een einde komt aan de decadentie". "Het is gedaan met het model van de politieke kaste dat leidt tot verarming. Vandaag kiezen wij voor het model van de vrijheid, om opnieuw een wereldmacht te worden. We worden geconfronteerd met immense problemen: de inflatie, stagnatie, het gebrek aan echte jobs, de onveiligheid, armoede en miserie. Problemen die enkel opgelost worden als we het vrijheidsidee opnieuw toepassen", aldus Milei.

De overwinning van Milei wordt op gemengde reacties onthaald. Hij kreeg al wel felicitaties uit Brazilië, van oud-president Jair Bolsonaro. Ook de Amerikaanse oud-president Donald Trump is blij met de overwinning van Milei.

Hij wordt dan ook vaak vergeleken met Bolsonaro en Trump. Naast zijn opvallende kapsel zijn er dan ook nog andere parallellen te trekken: wild in het rond slaan tegen het establishment, en de belofte om het land weer op te bouwen. Tijdens zijn overwinningsspeech zei Milei dat "Argentinië zal terugkeren naar de positie die het eigenlijk nooit had moeten verliezen". De vergelijking met de slogan "Make America great again" van Trump, is niet ver te zoeken.

Net zoals Trump heeft Milei ook weinig ervaring in de politiek. Hij werd pas twee jaar geleden parlementslid. Daarvoor werkte hij als hoofdeconoom bij het bedrijf dat de meeste luchthavens van Argentinië uitbaat. Bij het grote publiek raakte hij bekend als politiek commentator op tv. Zijn grofgebekte en roekeloze stijl maakte hem populair.

Het blijft afwachten hoeveel van zijn beloftes hij zal kunnen waarmaken. Anders dan Trump heeft Milei weinig politieke bondgenoten, en al zeker geen sterke partij zoals de Republikeinen achter zich. Tegelijk met de president werd ook een nieuw parlement gekozen, maar de partij van Milei haalt daar geen meerderheid. "Zijn regering zal dus een coalitieregering worden", zegt correspondent Tom Dieusaert. "De uitvoering zal dus misschien wel anders worden dan de harde retoriek." In z'n overwinningsspeech klonk Milei ook al opvallend zachter volgens Dieusaert. 

Als de beloofde hervormingen vertraging oplopen of er helemaal niet komen, kan dat voor sociale onrust zorgen bij misnoegde kiezers die net gehoopt hadden op verandering. Maar ook als Milei er wel in slaagt om zijn beleid door te voeren, is het hoogst onzeker welke toekomst Argentinië tegemoet gaat.