Influencer en YouTuber Acid riskeert boete tot 80.000 euro omdat hij adres niet online zet: "Dit ga ik niet betalen"

"Ik heb een mail gekregen van de Economische Inspectie met een proces-verbaal en een begeleidende brief", zegt Acid in het filmpje. Hij vertelt dat hij op de vingers wordt getikt omdat hij zijn ondernemingsadres niet op zijn sociale media vermeldt. In zijn geval is zijn ondernemingsadres ook zijn privé-adres. Vandergunst weigert dat op de profielpagina's van zijn sociale media vrij te geven omdat dat gevaarlijk is. "Voor de veiligheid van de mensen in het huis en voor mezelf. Er staan nu soms al mensen aan mijn deur."

De zaak sleept al een tijdje aan. Vorig jaar kregen verschillende influencers een waarschuwing over de adresvermelding op hun sociale media. Net als andere particulieren die op hun sociale media reclame maken of daar uitgesproken meningen verkondigen, worden ze door de overheid beschouwd als een online dienst. Ze zijn met andere woorden een onderneming en moeten dus enkele richtlijnen volgen.

Die richtlijnen stellen onder meer dat ze een ondernemingsnummer moeten hebben en dat samen met hun ondernemingsadres moeten delen op hun sociale media en/of websites. Daardoor kunnen de overheid, maar ook klanten, hen makkelijker identificeren en contacteren. Het is de bedoeling om consumenten te beschermen, maar bij influencers roept het specifieke veiligheids- en privacyvragen op. Niet zelden is hun ondernemingsadres hetzelfde als hun privé-adres.

Acid en andere influencers deden vorig jaar hun beklag omdat ze hun privé-adres niet wilden delen. Toenmalig staatssecretaris voor Consumentenbescherming Eva De Bleeker (Open VLD) werkte een tussenoplossing uit waardoor influencers hun privé-adres toch niet moesten vermelden. Zo suggereerde ze dat influencers een erkend bedrijvencentrum zouden kunnen aanduiden. Dat kan dan gebruikt worden als adres, in plaats van het thuisadres.

Maar dat lijkt geen oplossing, volgens Vandergunst. Een ondernemingsadres bij een erkend bedrijvencentrum is alleen maar geldig als ondernemers ook werkelijk activiteiten daar uitoefenen. Een louter virtueel adres of een postbusadres mag niet, leest hij in het bericht van de Economische Inspectie.

"Het adres van waaruit ik werk is mijn slaapkamer. Waarom zou ik een studio gaan huren om dat van daar te gaan doen? Dat ben ik niet van plan", zegt hij op YouTube. "Mensen gaan denken dat dit betekent dat ik hiermee belastingen wil ontduiken. Ik betaal meer belastingen dan zij die al die commentaren op krantenartikels schrijven. Ik wil gewoon mijn privé-adres niet op YouTube, Twitter en Twitch zetten."

Vandergunst klaagt opnieuw de "heel domme" maatregel aan. "Snappen ze dat dan zelf niet? Een Miss België die op Instagram zit en dat professioneel gebruikt, modellen... dan kunnen ze die elke dag stalken. Dat is gewoon gevaarlijk. Dat is exact de reden waarom Nederland, Frankrijk en Duitsland deze maatregel niet goedgekeurd hebben."

"Waar trek je de streep ook? Dat is niet duidelijk. Bijna elke Bekende Vlaming gebruikt zijn sociale media ook professioneel, doet af en toe betaalde campagnes. Zij zouden toch ook deze mail moeten hebben gekregen, en dat is niet zo. De enige mensen die geviseerd worden, zijn Average Rob en ik, en waarschijnlijk nog een paar andere grote influencers in België. Het verschil is dat wij uitzenden op YouTube en zij op televisie."

Hij is alleszins niet van plan om zijn adres bekend te maken en om te betalen. "Weet je wat we gaan doen. We klagen de overheid aan voor schending van de privacy. Of misschien moet ik het adres wel posten en filmen wat er dan gebeurt. Hier moet altijd eerst iets gebeuren voor ze iets doen."

Als een contentcreator op regelmatige basis reclame publiceert voor merken, oefent hij een zelfstandige beroepsactiviteit uit en wordt hij beschouwd als een onderneming, zegt de FOD Economie in een reactie aan VRT NWS. Hij moet zijn onderneming dus registreren in de Kruispuntbank van Ondernemingen en gegevens op zijn socialemediapagina’s en website(s) toevoegen. Het gaat dan over het ondernemingsnummer, het adres van de onderneming en een mailadres.

Vandergunst heeft in augustus 2022 een waarschuwing gekregen omdat hij zijn ondernemingsadres niet vermeld had. In januari 2023 volgde een herinnering. En nu is er dus een proces-verbaal. "Een begeleidend schrijven daarbij geeft een overzicht van de mogelijke gevolgen", klinkt het.

Er kan een transactieprocedure komen, met het voorstel tot het betalen van een geldsom. "Betaalt de overtreder deze geldsom én doet hij de nodige aanpassing, dan wordt het dossier afgesloten. Doet hij dit niet, dan kan een strafrechtelijke procedure opgestart worden en is het een rechter die uitspraak doet over een boete. Er kan ook gekozen worden voor een administratieve vervolging."

Een boete kan tussen 208 en 80.000 euro liggen, zegt de FOD Economie. "Het concrete bedrag werd in dit dossier nog niet bepaald." Omdat het om een lopend onderzoek gaat, worden geen verdere details vrijgegeven. Ook wordt geen informatie gegeven over andere lopende onderzoeken of influencers.

Acid laat in zijn filmpje verstaan dat ook Average Rob een proces-verbaal zou hebben gekregen. Het management van de populaire YouTuber wil dat niet bevestigen aan VRT NWS, maar verspreidt wel de volgende reactie van Average Rob: "Het is een ernstige schending van de privacy. Ik begrijp niet welk voordeel het oplevert om het adres van een publieke figuur op sociale media te vermelden. Er bestaan voldoende andere mogelijkheden om met iemand in contact te komen, zonder onaangekondigd voor hun deur te staan."

"Als het de regel is dat elk bedrijf zijn bedrijfsgegevens moet delen, waarom voldoen bedrijven zoals de VRT (overheidsbedrijf) of politieke partijen (door de overheid gesteunde bedrijven) hier dan niet aan? Of waarom worden tv- en radio-gezichten hier niet over aangesproken? Er zijn individuen in de wereld die kwade bedoelingen kunnen hebben, en het is van belang om deze privacykwesties serieus te nemen. Er is een reden waarom deze gevestigde organisaties hun personeel beschermen tegen dergelijke inbreuken, terwijl individuen zoals Acid en wijzelf dit recht lijken te verliezen."

"Het is totaal onbegrijpelijk hoe Alexia Bertrand (de huidige staatssecretaris voor Consumentenbescherming, red) de ernst hiervan niet wil inzien. Ik ben heel benieuwd hoe zij zou reageren op ongewenst bezoek aan haar privé-adres.
Daarbij wil ik ook benadrukken dat onze bedrijven wettelijk geregistreerd zijn en wij, net als elk ander bedrijf in België, ontzettend veel belastingen betalen."

Privacy-expert Matthias Dobbelaere-Welvaert deelt de mening dat de richtlijn over adresvermelding "volstrekt belachelijk" is. "Dat influencers een zekere aansprakelijkheid horen te hebben, betwist niemand. Dat ze hun privé-adres voor miljoenen volgers online moeten gooien, is daarentegen waanzin", schrijft hij op X (vroeger Twitter).

"Influencers moeten inderdaad oplijsten waar ze hun commerciële activiteiten uitoefenen. De overheid gebruikt dat om hen te identificeren", zegt Maarten Kesteloot. Hij werkt bij Influo, een marketingbedrijf dat gespecialiseerd is in influencer marketing. Volgens hem is het vrij uitzonderlijk dat bedrijven hun adresgegevens op hun sociale media vermelden. "Ik ben eens gaan kijken op de Instagram van de NMBS en Radio 1, dat staat er niet op."

"Acid heeft wel ergens een punt: dit kan gevaarlijk zijn. Modellen en vrouwen die veel volgers hebben zijn zo veel makkelijker te vinden. Het is de reden waarom de buurlanden die richtlijn hebben aangepast." Kesteloot verwijst naar nog een andere oplossing. "FeWeb, de federatie van web-bedrijven, heeft een regeling opgezet waarbij influencers zich tegen een kleine vergoeding kunnen aansluiten en een adres van FeWeb kunnen gebruiken. Het is mij niet duidelijk waarom dit voor hem niet zou werken."