KIJK. Emotionele getuigenissen van slachtof­fers seksueel misbruik: “Meneer Bonny, ik ben geen kind geweest om verneukt te worden”

De onderzoekscommissie naar seksueel misbruik werd in de Kamer opgericht naar aanleiding van de VRT-documentairereeks ‘Godvergeten’.

Patrick Nieuwkerk, die op zeer jonge leeftijd jarenlang misbruikt is, vraagt om te onderzoeken “hoe jongens als ik als vuilniszakken behandeld zijn en doorgegeven zijn”. “Het begon met een priester en vervolgens kwam ik in een pedofilienetwerk terecht, waarin een senator van een politieke partij en een kinderarts zaten.”

Over de arbitragecommissie die na de vorige commissie over seksueel misbruik in de Kerk werd opgericht om slachtoffers in verjaarde dossiers te vergoeden, zijn de slachtoffers kritisch. Slachtoffers werden toen ingedeeld in categorieën. “Ik ben ingedeeld in de zwaarste categorie, maar we zijn allemaal slachtoffers”, verklaarde Nieuwkerk. “Waarom wil je mij betalen? Om de emoties waar ik niet mee kan omgaan, om mijn eerste zelfmoordpoging, omdat mijn dochter mij niet mag aanraken, omdat ik al zestien jaar alleen woon omdat ik niemand naast mij in bed verdraag?”

Hij verklaarde nog dat hij vijftig tot zestig uur per week werkt om zijn lichaam te vermoeien om toch een paar uur te kunnen slapen. “Ik zal altijd ‘s nachts om vier uur wakker worden. Ik heb ermee leren leven. Ik hou vol omdat ik niet wil dat mijn dochter een vader heeft die zelfmoord heeft gepleegd”, zei hij nog.

“Meneer Bonny (bisschop Johan Bonny, red.) zegt dat hij geen priester is geworden om deze kwestie op te kuisen, wel ik ben geen kind geworden om verneukt te worden”, aldus Nieuwkerk. “Mijn leven kun je niet meer compenseren. Ik wil voldoening voor lotgenoten en wil dat kinderen beschermd worden. We kunnen het misbruik niet stoppen maar we kunnen het wel verminderen.” Hij riep de medewerkers van Justitie op om te luisteren naar signalen van de kinderen. Verder kan hij zich vinden in het voorstel om van 28 december niet langer de dag van de onschuldige kinderen te vieren, maar er de dag van de misbruikte kinderen van te maken. “Dat zou niet alleen goed zijn voor de kinderen, maar zodat de pedofielen die thuis zitten berouw voelen.”

_{Lees verder onder de foto}

Nieuwkerk erkende wel dat vergoedingen nodig zijn voor slachtoffers die het niet breed hebben en hulp nodig hebben. Een van hen is Jan Puype. Hij heeft een vergoeding gekregen, “maar dat geld is snel op als ik twee keer per week naar de psychiater wil gaan. Ik heb het niet breed en ik kan het mij niet permitteren om elke week te gaan, terwijl ik wel vijftien pillen per dag moet nemen.”

Puype schetste de situatie waarin hij terecht is gekomen. “Ik ben mijn gezin kwijt, ben ziek, heb nog steeds nachtmerries en een enorm laag zelfbeeld. Mijn vriendenkring is enorm beperkt”, zei hij. “De schaamte overheerst nog altijd. Ik ben een aantal jaar geleden met mijn verhaal naar buitengekomen en ik had lang het gevoel dat ik alleen was. Terwijl er tegen mijn dader, die nog altijd leeft, 123 klachten zijn ingediend.”

Een derde slachtoffer, Jean Borms, verklaarde in zijn getuigenis dat hij hoopte dat iedereen in de zaal hem goed kon verstaan, want hij heeft moeite met spreken wegens de vele agressie die hij te verduren heeft gekregen. Hij vertelde hoe hij als wees in een instelling van de Broeders van Liefde terechtkwam, waar hij jarenlang door drie broeders is misbruikt, zowel seksueel als fysiek. Omdat hij geen thuis had waar hij terecht kon, kon het misbruik ook tijdens de schoolvakanties doorgaan. Wanneer hij zijn verhaal aan de broeder-prefect vertelde, kreeg hij het verwijt te liegen. Nadien pakten de daders hem nog harder aan. Ook later, toen hij zijn verhaal deed in een geestelijk gezondheidscentrum, werd hij niet geloofd.

Op de school heeft hij niet goed kunnen leren schrijven en rekenen. Lezen gaat, maar de moeilijke woorden niet. Ook kende hij niets van de wereld toen hij de school kon verlaten. Zo werd hij opgepakt nadat hij een supermarkt was buiten gegaan zonder te betalen, hij wist gewoon niet dat dat zo hoorde.

“Ik ben niet gelukkig, ik kan geen relatie hebben. Ik ben alleen, ik heb enkel Jan als vriend (Puype) en een vriendin (wijst naar Ingrid Schildermans, de maakster van ‘Godvergeten’). Elke avond jank ik”, getuigde Borms. “Mijn leven zou er heel anders hebben uitgezien als ik niet misbruikt was. Het heeft een invloed gehad op mijn werksituatie, mijn intiemste relaties, ik ben geïsoleerd en eenzaam. Ik heb veel fysieke ongemakken en moeilijke nachten.”

De slachtoffers hekelen voorts de ‘horen, zien en zwijgen-cultuur’. “Er zijn mensen geweest die mij hadden kunnen redden, als ze niet hadden gezwegen”, vertelde Nieuwkerk daarover.

Ook zijn ze hard voor de leiders van de Kerk. Puype zegt dat hij bij aftredend aartsbisschop Jozef De Kesel is geweest en dat hij zich toen gehoord voelde. Later schreef hij brief aan de bisschop van Brugge Lode Aerts maar hij heeft onlangs pas een antwoord gekregen. Daarin somde hij de straffen op die zijn dader heeft gekregen van de Kerk. Zo mag hij geen publieke functie uitvoeren, moest hij zijn ambtswoning verlaten en moet hij nu huren. Verder zal zijn uitvaart zal enkel in intieme kring moeten gebeuren, las Puype voor uit de brief. Voor een persoonlijke ontmoeting kreeg hij nog geen uitnodiging. “Nog steeds gebeurt er niets”, hekelde hij.

Voor broer en zus Coghe is het belangrijk dat de parlementaire onderzoekscommissie zichzelf “overstijgt, ook over de partijen heen”. Zij zijn de tante en nonkel van een vrouw met een beperking, die op 9-jarige leeftijd is misbruikt in het pedagogisch centrum Sint-Idesbald in Roeselare van de Broeders van Liefde. “De zaak moet tot op het bot worden uitgeklaard, ook op politiek en gerechtelijk vak”, klinkt het.

Lisah is nu een vrouw van 37 jaar, maar was 9 toen ze slachtoffer werd van seksueel misbruik. De beschuldigde, broeder Emile Ceustermans, werd in 2000 vrijgesproken door het Gentse hof van beroep bij gebrek aan bewijs, terwijl er volgens de familie wel voldoende bewijzen waren. De man werd in eerste aanleg in Kortrijk veroordeeld tot vier jaar cel.

Volgens de familie van het meisje zijn er “zeer merkwaardige zaken” gebeurd bij het hof van beroep. Zo hekelt ze het verschil in uitspraak omdat er een grote bewijslast was en het “sterk gemotiveerde vonnis” in de rechtbank van Kortrijk. Verder vindt de familie het opmerkelijk dat er drie raadsleden van CD&V-signatuur zetelden in het hof, en dat procureur Francis Desterbeck - ook van CD&V-signatuur - aangesteld werd. “Bij het hof van beroep nam Francis Desterbeck onmiddellijk een ander standpunt in dan de correctionele rechtbank en vroeg hij zonder motivering de vrijspraak”, aldus de familie Coghe. “Merkwaardig is ook dat de twee opvoedsters hun eerdere getuigenis hebben ingetrokken.”

Volgens zus en broer Coghe heeft voormalig generaal-overste van de Broerders van Liefde René Stockman “jarenlang feiten onder de mat geveegd, daders beschermd en kindermisbruik blijvend gedoogd. Hij ligt mee aan de oorzaak dat andere kinderen slachtoffer werden”.

Ondertussen “kampt Lisah met angstdromen en angstaanvallen, heeft ze angst voor mannen, angst voor zwart, verhoogde epileptische aanvallen en volgt ze jarenlange therapie. Nu ze ouder is en een verlangen heeft naar een relatie, wat niet eenvoudig is gezien haar beperking, is het frappant hoe haar signalen refereren naar het misbruik”, klinkt het nog.

Haar moeder Ria, de zus van de getuigen in de commissie, overleed jaren geleden aan een plots hartfalen, dat volgens haar broer en zus ook te wijten is aan de zaak.

De familie hoopt dat de onderzoekscommissie de zaak grondig onder loep neemt, zowel naar wat er in het pedagogisch centrum is gebeurd, als naar het gerechtelijk onderzoek dat daarop volgde. Griet Coghe verklaarde dat haar vertrouwen in de rechtspraak en de politiek zwaar geschonden is. Ze gaf aan wel te willen getuigen in de hoop dat het vertrouwen “een sprankeltje” hersteld kan worden.