Israël en Hamas bereiken akkoord, "gevechtspauze gaat pas ten vroegste vrijdag in"
Al zeker tot vrijdag worden er geen Israëlische gijzelaars vrijgelaten die in handen zijn van Hamas. Dat zegt de Israëlische Nationale Veiligheidsraad. Eerder raakte bekend dat de Israëlische regering en de extremistische Palestijnse organisatie Hamas een akkoord hebben gesloten. Als Hamas een 50-tal Israëlische gijzelaars vrijlaat, belooft Israël de gevechten enkele dagen te staken. Daarnaast zal Israël 150 Palestijnse vrouwen en kinderen vrijlaten uit gevangenissen.
Oorspronkelijk was er sprake van dat morgenvroeg 10 uur de wapens zouden zwijgen in de Gazastrook. Na weken van onderhandelingen bereikten Hamas en Israël immers een overeenkomst om gijzelaars vrij te krijgen en een tijdelijke pauze in de gevechten in te voeren. Dat wil concreet zeggen: er komen geen (lucht)aanvallen en er vinden geen arrestaties plaats. Ook het luchtverkeer zou 6 uur per dag stil komen te liggen.
Het ziet er echter naar uit dat de gevechtspauze wat langer op zich zal laten wachten. "De onderhandelingen over de vrijlating van onze gijzelaars gaan onverminderd door, maar de vrijlating zal niet voor vrijdag beginnen", klinkt het in een verklaring van de Israëlische Nationale Veiligheidsraad, zonder verdere details te geven.
Concreet: wat staat er in het akkoord?
- Hamas belooft om 50 Israëlische gijzelaars, vooral vrouwen en kinderen, vrij te laten
- In ruil gaat Israël akkoord met een gevechtspauze van vier dagen én de vrijlating van 150 Palestijnse gevangenen die in de Israëlische cel zitten
- De Israëlische gijzelaars worden vrijgelaten in groepen van 10 per dag. Volgens Israël is ook een verlenging van het akkoord mogelijk. Per 10 gijzelaars die extra worden vrijgelaten, komen nog eens 30 Palestijnse gevangenen vrij en een dag extra gevechtspauze
- De gevechtspauze kan ook gebruikt worden om de humanitaire hulp aan Gaza op te schroeven tot 300 vrachtwagens (ten opzichte van 140 vrachtwagens vorige week)
In ruil voor de vrijlating van gijzelaars voert Israël een tijdelijke gevechtspauze in. Er is voorlopig sprake van vier dagen. Verspreid over die vier dagen zal Hamas de gijzelaars vrijlaten. Daarnaast laat de Israëlische overheid ook 150 Palestijnen, waaronder ook vrouwen en minderjarigen, vrij uit haar gevangenissen.
Israël heeft een lijst vrijgegeven waarop 300 namen van Palestijnse gevangenen staan. Het land zal daar dus 150 gevangenen uit selecteren. Het is wel nog niet duidelijk om welke gevangenen het zou gaan. Hamas zegt dat Israël vooral vrouwen zou vrijlaten, maar op de lijst staan slechts 27 vrouwennamen. De rest van de opgelijste gevangenen zijn man en minderjarig.
BEKIJK - Ondanks het akkoord gaan de gevechten in Gaza momenteel gewoon door:
Als Hamas extra gijzelaars zou vrijlaten - bovenop de 50 - dan is Israël bereid het bestand te verlengen. "Per 10 extra vrijgelaten gijzelaars komt er één extra dag pauze", klinkt het bij Israël. Volgens bemiddelaar Qatar wordt binnen de 24 uur bekendgemaakt wanneer de pauze exact ingaat.
In een verklaring van Hamas en Qatar staat ook dat honderden hulpkonvooien, met medicijnen en brandstof, zullen worden toegelaten. In een mededeling van Israël wordt daar niet meteen over gesproken. De VS zegt dan weer "te hopen dat het bestand zou leiden tot een vloedgolf aan humanitaire hulp".
We zijn in oorlog en zullen de oorlog doorzetten
In een reactie in aanloop naar de deal, liet de Israëlische premier Benjamin Netanyahu al weten dat het een "moeilijke, maar juiste beslissing" is. Hij benadrukte wel dat de oorlog tegen Hamas na de pauze niet stopt. "We zitten in een oorlog en we zullen de oorlog doorzetten." De pauze geeft het leger volgens Netanyahu de kans om zich voor te bereiden op de volgende fase van de gevechten.
Logistieke operatie voor Hamas
Nasrah Habiballah, correspondent in Tel-Aviv, duidt in "De ochtend" (Radio 1) dat dit voor een Hamas een grote logistieke operatie is. De radicale groepering wil niet dat Israël te weten komt waar de gijzelaars verborgen zaten. "Het gaat om vrouwen en kinderen die vanuit verschillende plekken verzameld moeten worden. Hamas heeft daarom ook gevraagd aan Israël om die dagen niet over Gaza te vliegen", weet Habiballah.
De namen van de gijzelaars die vrijkomen, zijn voorlopig niet bekend. Net als de Palestijnse gevangenen die vrijgelaten worden. Habiballah: "Geen van die mensen is betrokken bij de acties van 7 oktober of bij acties waarbij doden vielen. Dat is het enige wat we over hen weten."
Wat betekent die gevechtspauze?
Woordkeuze is wel degelijk van belang. Een gevechtspauze is niet hetzelfde als een humanitaire pauze, laat staan een bestand of staakt-het-vuren.
- Gevechtspauze: een relatief langdurige pauze in de gevechten. In Zuid-Gaza mogen geen drones vliegen en in Noord-Gaza mogen 6 uur lang geen drones vliegen. Een vluchtroute tussen noord en zuid wordt geopend en er komt meer humanitaire hulp.
- Humanitaire pauze: is kortstondiger en minderomvattend dan een gevechtspauze. Israël lastte de afgelopen weken af en toe een humanitaire pauze in van een aantal uur om evacuaties mogelijk te maken.
- Staakt-het-vuren: is langduriger en meeromvattend. Voor een bestand is meer toenadering tussen de partijen nodig. Het betekent een effectieve wapenstilstand en heeft een grotere impact op humanitaire hulp.
Israël heeft intussen een lijst van 300 namen gepubliceerd van gevangenen. Die mensen zouden kunnen vrijkomen. Je vindt de lijst op de site van het ministerie van Justitie hier. Uit onderzoek van BBC blijkt de overgrote meerderheid op de lijst man te zijn. Hun misdrijven worden eveneens opgelijst en dat gaat van poging tot moord tot brandstichting.
Volgens cijfers van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch zitten bijna 7.000 Palestijnen in Israëlische gevangenissen, onder hen 200 vrouwen en zo'n 60 minderjarigen. Kinderen kunnen opgepakt worden voor kleine vergrijpen, zoals het smijten van stenen.
De gevechtspauze kan een beetje lucht geven aan de Palestijnen, zo noemt Habiballah het. "Op dit moment is het nergens veilig in Gaza. Het zou mensen bijvoorbeeld de kans geven hun doden te begraven."
Beluister - Het volledige gesprek met Nasrah Habiballah in "De ochtend":
Een gevechtspauze van 4 dagen tussen Israël en Hamas: dit staat in de deal
Begin van meer?
De overeenkomst is de eerste in haar soort sinds de oorlog tussen Israël en Hamas op 7 oktober van start ging. De gesprekken vonden plaats onder toezicht van Qatar, de Verenigde Staten en Egypte.
Vooral de rol van die eerste mag niet worden onderschat. Door de sterke contacten met zowel Hamas als het Westen, kan Qatar zich opwerpen als de ideale bemiddelende partij.
BEKIJK - Netanyahu vóór het akkoord definitief was:
Of dit het begin is van meer langdurige overeenkomsten is niet duidelijk. Netanyahu liet eerder al weten dat hij de militaire acties niet zal stopzetten zolang niet alle gijzelaars veilig thuis zijn.
Toch zijn niet alle regeringsleden tevreden over het akkoord. De minister van Nationale Veiligheid Ben-Gvir liet al weten dat Israël naar zijn mening een "zeer, zeer grote fout maakt" door een akkoord met Hamas te sluiten. Gisteren diende de minister nog een voorstel in om de doodstraf in te voeren voor Palestijnen die deelnamen aan de verrassingsaanval van Hamas op 7 oktober.
Biden verwelkomt bestand
Amerikaans president Joe Biden zegt dat de overeenkomst "het lijden van onschuldige Palestijnen zal verlichten". En hij is "verheugd" dat sommige gijzelaars nu zullen worden herenigd met hun familie "na weken van gevangenschap en een onuitsprekelijke beproeving".
Biden stelt dat er Amerikaanse gijzelaars vrijkomen. In Gaza zouden 10 Amerikanen vastgehouden worden, onder wie de drie-jarige Abigail. "Ik stop niet voordat alle Amerikaanse gijzelaars over de hele wereld vrij zijn", aldus de president. Biden prijst voorts "de toewijding" van premier Netanyahu.
Ook Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen is tevreden over het akkoord: "Elke dag dat deze moeders en kinderen gegijzeld worden door terroristen is er een te veel." De Europese Commissie zal haar uiterste best doen om de pauze te gebruiken voor een humanitaire golf naar Gaza, aldus Von der Leyen.