Te klein, erg verouderd en soms zelfs mogelijk onveilig: veel jeugdlokalen verkeren in slechte staat

"We hebben leden die afhaken, omdat ons lokaal in de winter te koud en vochtig is", zegt Lisa Theunis van de KLJ van Walshoutem bij Landen in Vlaams-Brabant. "We hebben geen deftige isolatie, in de winter is het er heel koud. We hebben één verwarming op gas, maar die werkt niet goed."

Volgens de groepsleidster is er heel wat werk aan het lokaal. "De licht- en elektriciteitsbuizen steken uit, we hebben geen deftig drinkbaar water en we hebben zelfs eens gehad dat de vloer naar boven is gekomen", vertelt ze. "Ook voor de gezondheid is het niet zo veilig, want er is schimmel die maar blijft terugkomen."

Ook de KSA Lotenhulle in Poeke bij Aalter in Oost-Vlaanderen sukkelt met hun lokaal. "De bovenverdieping kunnen we niet meer gebruiken, omdat het dak enkele jaren geleden deels is ingestort", zegt groepsleidster Margaux Willems. "De deuren boven zijn daarom afgesloten. We hebben enkel beneden nog een keuken, de gang en de tuin."

De groep bestaat uit 7 afdelingen van alles samen 110 kinderen. Nu gebruiken ze naast die kleine keuken tijdelijk een schuur en een ander lokaaltje in de buurt, maar dat gaat binnenkort afgebroken worden. "Het is geen optie om ons huidig lokaal te renoveren. Het is te klein en er is te veel werk aan. Je kunt beter een nieuw lokaal bouwen."

De lokalen van de KLJ van Walshoutem en van de KSA Lotenhulle zijn geen alleenstaande gevallen.

Chirojeugd Vlaanderen, Scouts en Gidsen Vlaanderen, KSA, KLJ, FOS Open Scouting en de Ambrassade hebben samen met Viveshogeschool een grootschalige bevraging uitgevoerd bij hun groepen naar de staat van hun lokalen. Van de bijna 2.000 groepen hebben er zowat 850 de vragenlijst volledig ingevuld.

Het onderzoek schetst een weinig rooskleurig beeld van de staat van de jeugdlokalen.

In meer dan de helft van de gevallen zijn het dak, de muren of de vloer in slechte staat. Ook de deuren en ramen zijn in veel gevallen aan vervanging toe.

Bijna 6 op de 10 lokalen zijn niet goed geïsoleerd. Hierdoor geeft zowat de helft aan dat ze hun lokaal moeilijk warm kunnen houden in de winter. Daardoor moeten ze veel meer uitgeven aan energie dan nodig zou zijn bij een beter geïsoleerd jeugdlokaal.

Soms leidt het gebrek aan onderhoud of de fors verouderde infrastructuur ook tot mogelijk gevaarlijke situaties. 1 op de 3 geeft aan dat hun elektriciteit niet veilig is. Net iets meer geeft aan dat hun lokaal niet voldoende brandveilig is.

De laatste decennia zijn de jeugdbewegingen steeds populairder geworden. Ledenaantallen zijn fors gestegen. Tegelijk zijn de lokalen niet mee gegroeid.

Zowat de helft van de bevraagde jeugdbewegingen heeft niet genoeg plaats in verhouding met hun ledenaantal. Dat leidt tot onvoldoende bergruimte voor spelmateriaal en onvoldoende speelruimte. Terwijl spelen en ravotten nu net de essentie zijn van jeugdbewegingen.

FOS Open Scouting De Vleermuis in Dikkelvenne bij Gavere in Oost-Vlaanderen bijvoorbeeld is de laatste jaren fors gegroeid. "Ons lokaal is een 20-tal jaar geleden gebouwd, het is een volledige houten structuur", zegt groepsleider Wolf De Witte. "Het is vooral voor de grootte van onze scouts een beetje te klein. We zijn blij dat we deze locatie hebben dankzij de gemeente, maar het heeft misschien wel al zijn beste tijd gehad."

Bijna 15 jaar geleden is een soortgelijk, maar kleinschaliger, onderzoek gebeurd naar de staat van de jeugdinfrastructuur. In vergelijking met toen is er weinig veranderd.

De toen al verouderde infrastructuur is in veel gevallen gewoon verder verouderd. Waardoor meer muren, daken, vloeren, ramen en deuren in slechte staat zijn dan toen.

"Het gaat vooral over achterstallig onderhoud", zegt Benjamin Verhegge van de nationale KSA-leiding. "We merken dat een groot deel van de lokalen niet meer mee is met de tijd en niet meer voldoet aan de vereisten van een hedendaagse jeugdwerking."

Opvallend is wel dat de brandveiligheid verminderd is. Het voornaamste lichtpuntje in het rapport is de toegankelijkheid voor rolstoelgebruikers. Die is de afgelopen 15 jaar wel toegenomen.

De jeugdbewegingen zelf willen ook de handen uit de mouwen steken. 40 procent plant al verbouwingen. Een klein kwart geeft aan te willen verbouwen, maar nog geen concrete plannen te hebben.

Veelal omdat ze niet beschikken over de nodige middelen of opzien tegen het papierwerk van een langlopende subsidieaanvraag.

De Vlaamse jeugdbewegingen en de Vlaamse Jeugdraad vragen daarom meer ondersteuning. "Concreet willen we inspanningen zien op langere termijn", zegt Verhegge. "Zowel het Vlaamse als het lokale niveau moeten daarvoor samenwerken. Er moet echt een langetermijnvisie komen."

De verschillende lokale groepen die in dit artikel aan bod komen, hebben al constructieve gesprekken lopen met de gemeente om hun lokaal te renoveren, fors uit te breiden of zelfs een nieuw gebouw te bouwen. Soms gaat het om eerste voorzichtig aftastende gesprekken, hier en daar zijn er al vergevorderde plannen.

Volgens Verhegge mag die steun gerust nog wat verder gaan. "Het gaat verder dan investeren in duurzame en kwalitatieve jeugdinfrastructuur, maar ze moeten ook de nodige ondersteuning aanbieden. Zodanig dat we plekken kunnen blijven creëren waar kinderen en jongeren zich thuis voelen."