60 jaar geleden werd John F. Kennedy vermoord: wat weten we daarover (zeker)?
Het is vandaag exact 60 jaar geleden dat John F. Kennedy, de 35e president van de Verenigde Staten, werd doodgeschoten. Dat gebeurde tijdens een bezoek aan Dallas, in de staat Texas. Hoe is dat precies gelopen? En wat weten we over de dader? Een overzicht.
Wat gebeurde er op 22 november 1963?
Rond 12.30 uur 's middags rijdt president John F. Kennedy in een open limousine Dealey Plaza op in Dallas, wanneer er schoten weerklinken. De president was onderweg om ergens een speech te gaan geven, maar daar zal hij nooit aankomen.
Kennedy wordt geraakt door twee kogels, een in het hoofd en een in de nek. Een van de kogels verwondt ook de gouverneur van Texas, John Connally. Die zat voorin met zijn vrouw. Naast de president zit first lady Jackie Kennedy, na de schietpartij zit ze onder het bloed van haar man.
Die wordt in allerijl overgebracht naar het Parkland Memorial Hospital, maar alle hulp komt te laat: een halfuur later wordt JFK doodverklaard. De gouverneur overleeft zijn verwondingen wel.
BEKIJK - Zo vernamen de Amerikanen dat JFK werd vermoord:
Iets meer dan twee uur na de dood van Kennedy legt Lyndon B. Johnson, tot dan vicepresident, de eed af als nieuwe president van de Verenigde Staten, aan boord van het regeringsvliegtuig Air Force 1. Jackie Kennedy staat naast hem, nog altijd in haar bebloede kleren.
Wie was de dader?
Al snel wordt Lee Harvey Oswald, een ex-marinier en aanhanger van het communisme, aangeduid als verdachte. Hij had vanuit de Texas School Book Depository, een hoog gebouw dat uitkeek op Dealey Plaza, het vuur geopend op de limousine met de Kennedy's. Anderhalf uur na de moord wordt Oswald gevat door de politie, nadat hij eerst nog een politieman had doodgeschoten. Hij zegt dat hij onschuldig is.
Maar tot een proces komt het nooit: na twee dagen en twee nachten wordt Oswald onder grote belangstelling van de media overgeplaatst naar een andere gevangenis. Tijdens die overplaatsing wordt hij voor het oog van de camera's zelf neergeschoten door Jack Ruby, een nachtclubeigenaar uit Dallas. Oswald sterft in hetzelfde ziekenhuis als JFK. Ruby wordt ter dood veroordeeld, maar in beroep wordt de straf herroepen. Voor er een nieuw proces kan komen, sterft ook hij.
Wat gebeurde er daarna?
Een paar dagen na de dood van Kennedy richt de nieuwe president Johnson al een onderzoekscommissie op, die de moord moet onderzoeken. Hij wil daarmee de geruchten dat het om een samenzwering gaat, de kop indrukken.
De bijgenaamde "Warren Commission", naar voorzitter Earl Warren, de opperrechter van het Hooggerechtshof, komt tien maanden later tot de conclusie dat Oswald alleen gehandeld heeft. Ze baseert zich daarvoor op rapporten van de FBI, ooggetuigen, amateurbeelden en de autopsie van JFK. Case closed?
Niets is minder waar. Ook na het 888 pagina's tellende rapport van de Warren-commissie zijn veel Amerikanen nog steeds niet overtuigd dat Lee Harvey Oswald er op z'n eentje in geslaagd is om de president van de Verenigde Staten om te brengen. Ook nu denkt nog altijd een meerderheid van de Amerikanen dat het om een samenzwering gaat.
Welke samenzweringstheorieën zijn er?
Tot op vandaag zijn er talloze theorieën over hoeveel schutters er eigenlijk betrokken waren, door hoeveel kogels de president geraakt werd, en wie de eigenlijke opdrachtgever was voor de moord. De Cubaanse regering, de georganiseerde misdaad, of samenzweerders binnen de CIA werden en worden er in de afgelopen zestig jaar en tot op vandaag allemaal van verdacht een rol gespeeld te hebben.
Zelfs een paar maanden geleden nog deed de nu 88-jarige Paul Landis, een voormalige agent bij de Veiligheidsdienst, het stof rond de moord op Kennedy weer opwaaien. Landis verklaarde dat hij vlak na de moord een kogel vond in de limousine, en die op de brancard van JFK legde, zodat die mee zou onderzocht worden als bewijs.
De onderzoekers van de Warren-commissie hadden destijds besloten dat Kennedy en gouverneur Connally beiden geraakt werden door dezelfde kogel. Die conclusie werd deels getrokken omdat er in het ziekenhuis een kogel werd teruggevonden op de brancard van Connally. Landis meent nu dat dat de kogel was die hij had gevonden, en dat die Kennedy in de rug geraakt zou hebben. Die theorie zou ondermijnen dat Kennedy en Connally door dezelfde kogel geraakt werden. Die zogenoemde "single bullet theory" verklaart dan weer hoe de moord werd gepleegd door maar een dader. De verklaring van Landis is dus weer voer voor sceptici.
60 jaar later komen er dus nog altijd nieuwe elementen naar boven over wat er op 22 november 1963 gebeurd is. Al worden bij het verhaal van Landis ook veel vraagtekens geplaatst door betrokkenen. In elk geval toont het dat de discussie rond de moord op Kennedy waarschijnlijk nooit helemaal zal gaan liggen.
