Waar komt "Black Friday" eigenlijk vandaan?

"Black Friday", letterlijk "zwarte vrijdag", is de vrijdag na het populaire Amerikaanse feest Thanksgiving. Op de vierde donderdag van november betuigen Amerikanen massaal hun dankbaarheid voor het voorbije jaar, rond de feestdis, met de hele familie samen.

De dag na Thanksgiving hebben heel wat Amerikanen een vrije dag. En laat winkeliers daar handig op inspelen met "Black Friday": de dag waarop allerlei winkels massaal specifieke kortingen aanbieden. "Black Friday" geldt in de VS al jaren als officiële start van het kerstseizoen. De grote kortingen moedigen mensen massaal aan om cadeautjes en versiering in te slaan. Met vaak hysterische taferelen en lange wachtrijen tot gevolg.

Er bestaan twee theorieën over de oorsprong van de term "Black Friday". De eerste, en oudste theorie, dateert uit de jaren 60. "Black Friday" werd voor het eerst georganiseerd in de stad Philadelphia. Op die dag was er een verkeersdrukte van jewelste, in en rond de stad. "Black Friday" verwijst naar het gewoel van die mensenmassa.

Begin jaren 80 duikt er voor het eerst een andere theorie op. Amerikaanse winkeliers zouden op "Black Friday" voor het eerst in het jaar uit de rode cijfers geraken en effectief winst beginnen te maken. De interpretatie daarvan is niet zozeer letterlijk te nemen: winkeliers die pas eind november winst beginnen te maken, zouden het niet lang uitzingen.

De symbolische betekenis ervan is dat de kerstperiode voor winkeliers van onschatbare waarde is. Rond eindejaar geven we al decennialang veel geld uit, en dat zal niet zo snel veranderen. "Black Friday" is met voorsprong de drukste dag van het jaar voor Amerikaanse winkeliers.

Dat "Black Friday" voor winkeliers behoorlijk lucratief is, hoeft niet te verbazen. Dat een dergelijk commercieel succes vlot gekopieerd zou worden aan deze kant van de oceaan, was een kwestie van tijd. In deze periode van het jaar zijn we massaal op zoek naar cadeaus.

Wat begon als een koopjesdag is snel uitgegroeid tot een koopjesweekend en ondertussen kunnen we al spreken over een koopjesmaand. Talloze winkels en merken adverteren al dagen en zelfs weken met flinke kortingen. Al is niet elke deal even voordelig. Uit onderzoek van Testaankoop blijkt namelijk dat je als consument bij minder dan een kwart van de "Black Friday"-aanbiedingen effectief een goede zaak doet.

Ook hier een "Black Friday" houden, was dus een slimme zet van de grote winkeliers en webshops, maar er is ook kritiek van de kleine winkeliers. Rest de vraag of die dag dan per se Black Friday moet heten. Want eigenlijk is het niet meer dan een gewone koopjesdag. In de VS is de dag namelijk gekoppeld aan Thanksgiving, in Europa helemaal niet.

In die zin is er een verschil met Halloween, het Amerikaanse dodenfeest dat de voorbije jaren ook steeds vaker in ons land wordt gevierd. Ondanks het commerciële kantje gaat de symboliek daarvan, in de periode van Allerheiligen en Allerzielen, op het Europese vasteland niet volledig verloren.