De ‘Brief aan Amerika’ van Osama bin Laden gaat ineens viraal op TikTok: wat is er aan de hand?

Ruim twaalf jaar geleden zonk hij in een verzwaarde lijkenzak naar de bodem van de Indische Oceaan. Eén, twee, drie in godsnaam! Maar Osama bin Laden is terug van weggeweest. Dankzij de Gaza-oorlog. Het gaat ver om te zeggen dat hij een cultfiguur is geworden in het land dat hij het hardste heeft getroffen, de VS. Maar wel lijkt een deel van de Amerikaanse jeugd op zijn minst in hem geïnteresseerd te zijn. Hij heeft gelijk, vinden sommigen zelfs. Video’s van een brief van Bin Laden uit 2002, gericht aan Amerika, begonnen vorige week te circuleren op sociaal medium TikTok. In een mum van tijd was hij 14 miljoen keer gelezen.

De meeste gebruikers van TikTok zijn jonger dan dertig jaar. Lezers van de brief plaatsen Bin Ladens kritiek op Israël en Amerika in de context van de Gaza-oorlog. Tot dodelijke schrik van TikTok, dat maatregelen aankondigde. In de brief legt Bin Laden uit waarom hij de aanslagen van 2001 in New York en Washington heeft georganiseerd. De meeste TikTok-gebruikers waren toentertijd nog niet geboren of ze waren de kleutertijd nog niet voorbij.

Hoe kon het zover komen? Gaan we ooit nog beleven dat Palestijnse jongeren iets zien in Netanyahu? Of Israëlische jongeren in Ismail Haniyeh, voorman van Hamas?

Gekraste kerfstok

In mei 2011 eindigde het leven van de man die op 11 september 2001 aan zijn toch al vol gekraste kerfstok drieduizend moorden toevoegde. Amerikaanse commando’s liquideerden hem, in opdracht van president Obama, in een villa in Pakistan. Hij kreeg een zeemansgraf. Een rustplaats op de wal zou een bedevaartsplek worden, vreesden de Amerikanen.

De leider van Al Qaida zal voor eeuwig een legende blijven. Toch was hij tegen het einde van zijn leven al op zijn retour. De Iraakse afdeling van zijn terreurmultinational Al Qaida begon voor zichzelf en ontwikkelde zich tot de Islamitische Staat. IS stichtte zijn beruchte kalifaat in het noorden van Syrië en Irak. Bij zijn dood behoorde Bin Laden al tot de ‘oude terreur’. Het kalifaat, met zijn uitzinnige wreedheid, spectaculaire successen en eindtijdverwachting, sprak meer tot de verbeelding van jeugdige jihadisten wereldwijd dan het ‘verstofte’ Al Qaida.

Maar anno nu roept Bin Laden toch fascinatie op bij Amerikaanse jeugdigen. Een jonge Amerikaanse vrouw haalde de brief van 2002 op van de website van de Britse krant The Guardian en plaatste hem op haar TikTok-account. Hij leidde sinds 2002 een knikkebollend bestaan op de website. Toen de krant merkte hoe Bin Laden ineens zoveel losmaakte bij jongeren, verwijderde ze de brief, vorige week woensdag. Met beperkt resultaat want met wat spitwerk op Google is hij nog steeds te vinden. Osama bin Laden was uit de dood opgestaan.

Lachen en huilen tegelijk

De Amerikaanse vrouw was vier toen de aanslagen plaatshadden. De jubel over Bin Ladens liquidatie verbaasde haar. Ze hoorde dat Bin Laden jaloers was op de Amerikaanse democratie. Maar in de brief vond ze andere motieven voor de aanslagen, zoals de Palestijnse kwestie.

Bin Laden noemt die inderdaad als hoofdreden voor de aanslagen. Dat de Joden recht zouden hebben op Palestina noemt hij een leugen, die moslims doet lachen en huilen tegelijk. Hij legt uit waarom juist de moslims recht hebben op het heilige land. Het kerndogma van de islam is de eenheid van God. Dat was ook de boodschap van de grote profeten voor Mohammed. Later verwaterde dat geloof. Er traden verminkingen op in de Thora en het Evangelie, al dan niet door streken van de satan. De Koran herstelde die schade.

De moslims erkennen alle profeten, onder wie Mozes. Ze geloven in de echte, niet verminkte Thora. Die belooft Palestina aan de volgelingen van Mozes. Dat zijn volgens Bin Laden dus de moslims. Want die verkondigen de boodschap van Mozes in zijn zuiverste vorm.

Spotgoedkoop verkwanseld

Fel veroordeelt Bin Laden Amerika’s steun aan Israël. Hij somt Amerikaanse wreedheden op in allerlei moslimlanden. De boycot tegen Irak na de oorlog om Koeweit kostte volgens hem anderhalf miljoen Iraakse baby’s het leven. Wat stellen, vraagt hij, die drieduizend doden van 9/11 dan eigenlijk voor? Niet alleen onze vrouwen zullen weduwen worden, dreigt hij. Niet alleen onze kinderen wezen.

En zo gaat het door. De rijkdom van Amerika en Europa komt, zegt de massamoordenaar, van onze olie, onder jullie dwang spotgoedkoop verkwanseld. Jullie bederven het milieu met broeikasgassen. Amerikaanse burgers gaan niet vrijuit. Immers, zij kiezen zelf hun corrupte regeerders.

Wat moeten Amerikanen volgens Bin Laden doen? Zich bekeren tot de islam. En een einde maken aan homoseksualiteit, incest, gokken en het exploiteren van vrouwen voor reclamedoeleinden. En aan andere bestialiteiten.

Kwalen van de VS

Internet heeft ook een latere brief van Bin Laden aan Amerika in de aanbieding. Hij dateert uit de periode-Obama. Sommige gebruikers van sociale media lijken die twee epistels met elkaar te verwarren. Een vergelijking is interessant. In de tweede brief, vooral gericht aan de jeugd, spreekt Bin Laden het Amerikaanse volk grootmoedig vrij.

Die brief is subtieler. Bin Laden gaat in op de kwalen waaraan volgens hem, en ook veel Amerikanen, de VS lijden. Daarmee raakt hij een gevoelige snaar.

De oorzaak van het kwaad noemt hij ook: de grote bedrijven. Zij maken de dienst uit, niet de politiek. Dat gaat ten koste van Amerikaanse burgers en Arabieren, zie Palestina. Die bedrijven hebben de oorlog veroorzaakt tussen Bin Laden en Amerika. Ze zijn een gemeenschappelijke vijand van de Amerikaanse burgers en de Arabieren. En kijk uit, waarschuwt Bin Laden, het verfoeilijke grootkapitaal is behoorlijk Joods!

Obama als een cryptomoslim

De tweede brief verwijt, anders dan de eerste, de Amerikaanse burgers niet meer dan dat zij de verkeerde leiders kiezen en dus medeplichtig zijn. De politiek heeft immers niets te vertellen. Ze loopt aan de halsband van het bedrijfsleven. Daarom oordeelt Bin Laden ook mild over Barack Obama. Hij noemt hem Barack Husayn, net als Amerikaans rechts graag doet om te ‘bewijzen’ dat Obama een cryptomoslim is. Dacht ook Bin Laden dat?

Obama’s politiek deugt volgens hem niet. Maar hij kan ook niet doen wat hij eigenlijk zou willen, denkt Bin Laden. Hij roept de Amerikaanse jeugd op de president te verlossen uit de klauwen van het grootkapitaal. Een revolutie moet het Witte Huis en Barack Husayn bevrijden. Dat is ook goed voor de strijd tegen het broeikaseffect.

Bin Laden vergelijkt Amerikaanse presidenten met managers van een spoorwegbedrijf. Ze mogen de treinen laten rijden, maar over de trajecten hebben ze niets te zeggen. Die liggen vast. In hun beleid kunnen Amerikaanse presidenten niet afwijken van de lijnen die de grote bedrijven hebben getrokken.

Griekse filosofen

De analyse is niet enkel geraaskal, wel eenzijdig. Dat laatste is ook de propagandistische kracht ervan. Negeer de positieve kanten van Amerika en richt de schijnwerpers genadeloos op ondeugden. Benut ook onwetendheid. Voor oudere mensen is 11 september 2001 als de dag van gisteren, voor jongeren niet.

Complotdenkers leveren hun bijdrage aan de warboel. Zij beweren dat er destijds andere dingen zijn gebeurd dan wat mensen met eigen ogen hebben gezien. Tja, zeiden Griekse filosofen niet al dat je je zintuigen moet wantrouwen? Je gelooft de kranten en tv toch ook niet? Waarom dan wel je eigen ogen? Die maanlanding was toch boerenbedrog? En dan die gekheid van corona en klimaat. Elk zinnig mens weet toch dat Oekraïne oorlog voert tegen Rusland en niet omgekeerd? Nou dan! Trouwens, Bin Laden leeft nog en hij heeft nooit bestaan.

Voormalig Nederlands Tweede Kamer-lid Ayaan Hirsi Ali, nu wonend in de VS, haalt uit naar de wokebeweging als verklaring voor de aandacht voor de boodschap van Bin Laden. Op de rechtse tv-zender Fox News hekelt zij “het virus van de wokegeest”. Die bestaat volgens haar uit zwartkijkers die, net als Bin Laden, alleen de negatieve kanten van Amerika benadrukken. Beter onderwijs moet aandacht vestigen op de zegeningen van de VS. Dat geluid is meer te horen in rechtse kringen. Leerlingen krijgen geen historisch besef bijgebracht.

Falend geschiedenisonderricht

Veel jongeren (en niet alleen zij) lezen waarschijnlijk inderdaad zo’n brief van Bin Laden zonder veel historische context. Maar wel met een brandend actuele context, de Gaza-oorlog. De beelden uit Gaza van vluchtelingenkaravanen, explosies, dode baby’s en andere ellende verklaren beter de ontluikende sympathie voor Bin Laden dan falend geschiedenisonderricht.

Als je de passages in de brief over Palestijnen, de vergoelijking van 9/11 en de lofzang op de sharia als kwak­zal­vers­mid­del voor alle problemen schrapt, dan blijft er een Amerikaans politiek betoog over. Het richt zich op een radicaal links en vooral jeugdig segment van de publieke opinie, dat over Palestijnen vooral weet dat ze afgeslacht worden en dat van de sharia geen enkel benul heeft.

Bin Laden vindt geschiedenis wel belangrijk. Hij raadt jongeren aan om Thomas Paine te lezen. Hij was een voorman in Amerika’s onafhankelijkheidsoorlog tegen de Britten. Bin Laden is onder de indruk van deze denker. Hij zou de weeffouten in het Amerikaanse bestel al hebben opgemerkt, eeuwen voordat Bin Laden er zelf op botste. De onafhankelijkheidsoorlog intrigeert hem. Die begon, schrijft hij, met protesten tegen een bedrijf dat een monopolie had op thee. Tegenwoordig zijn er ontzettend veel meer grote bedrijven die de Amerikaanse economie en burgers beschadigen, stelt Bin Laden vast.

Potentiële bondgenoot

Blijft de vraag of de brieven echt van Bin Laden zijn. Maar zelfs als ze dat niet zijn, dan geven ze toch twee verschillende strategische zienswijzen weer binnen het jihadistische milieu: het Amerikaanse volk als vijand of juist als lotgenoot en potentiële bondgenoot. De jeugd voorop.