Verloskunde wordt minder agressief: ‘Inmiddels is het besef gegroeid dat een scheurtje vaak beter geneest’

Hoe evolueert het gewicht van zwangere vrouwen en waarom is dat belangrijk?

“Bij het begin van de zwangerschap hebben meer dan vier op de tien van de Vlaamse vrouwen een ongezonde BMI van boven 25. Het aantal aanstaande moeders met overgewicht en obesitas (een BMI boven 30, DD) stijgt onrustwekkend snel: van 34 procent in 2013 tot 42 procent vandaag.

“Dat is om meerdere redenen problematisch. Overgewicht tijdens de zwangerschap verhoogt het risico op complicaties en zwangerschapsdiabetes. Het aandeel moeders met diabetes tijdens de zwangerschap is gestegen van 3,3 procent tot 8,9 procent. En diabetes tijdens de zwangerschap leidt dan weer vaak tot diabetes later in het leven.

“Bovendien verhoogt diabetes bij de moeder het risico op overgewicht bij het kind. Zo wordt het probleem van generatie op generatie doorgegeven.”

Jullie wijzen ook op een gunstige trend: het aantal epistomieën of ‘knips’ neemt af.

“We komen uit een tijd waarin gynaecologen meer systematisch het perineum inknipten om grotere schade door scheuren te voorkomen. Inmiddels is het besef gegroeid dat een scheurtje vaak beter geneest en minder complicaties geeft dan een knip, en dat het beter is om enkel te knippen als daar duidelijk indicaties voor zijn. Bijvoorbeeld als zuurstoftekort dreigt doordat de baby niet snel genoeg ter wereld komt.

“Het is dan ook een positieve evolutie dat het aandeel knips is gedaald van meer dan 50 procent in 2013 tot 31,9 procent in 2022. Dat illustreert een trend naar een minder agressieve verloskunde.”

Opvallend: het aandeel knips ligt in Vlaanderen 2,5 keer hoger dan in Wallonië, en 1,7 keer hoger dan in Brussel. Hoe komt dat?

“Mogelijk heeft het te maken met de grotere rol die vroedvrouwen in sommige regio’s spelen bij de bevalling. Die zijn al langer terughoudend om te knippen. Maar naar de precieze verklaring is het gissen.”

Nog groter zijn de verschillen tussen kraamklinieken: het aandeel knips varieert van minder dan 8 tot meer dan 61 procent.

“Is dat een gevolg van het beleid in bepaalde ziekenhuizen? Ook hier is verder onderzoek nodig. Wij bezorgen alle kraamklinieken wel hun resultaat, zodat ze zelf kunnen evalueren hoe zij presteren en wat beter kan.”

Maar die info is niet publiek, zodat vrouwen er bij de keuze van een ziekenhuis geen rekening mee kunnen houden.

“Nee, dat is zo overeengekomen met de ziekenhuizen. Maar ik raad vrouwen wel aan om er met hun gynaecoloog over in gesprek te gaan. Hoe ziet die het verloop van een bevalling? Wanneer knipt die en wanneer niet? In het UZ Brussel zijn we een charter aan het opstellen dat vrouwen vooraf kunnen raadplegen en dat inzicht geeft in het beleid. Ook andere ziekenhuizen volgen dat voorbeeld.”

Het aandeel keizersnedes en ingeleide bevallingen stijgt wel. Hoe komt dat?

“De toename van het aandeel ingeleide bevallingen heeft vooral te maken met de toename van overgewicht en de bijbehorende complicaties.

“Moeders worden ook ouder, en vooral bij vrouwen ouder dan 40 is vaker een keizersnede nodig. Wie één keer een keizersnede heeft gehad, krijgt er bovendien later vaker nog één, om scheuren van het litteken in de baarmoeder te voorkomen.

“Ook hier zien we grote verschillen tussen kraamklinieken, van 14 tot 30 procent. Die vallen deels te verklaren doordat sommige ziekenhuizen meer risicopatiënten over de vloer krijgen. Maar in sommige die boven het gemiddelde zitten is dat niet zo. Daar is dus nog ruimte voor verbetering.”