Russ Bray, ‘The Voice’ van het darts, stopt ermee: “Op m’n tiende begon ik al te roken”

Zijn ‘180' komt er wat apart uit, maar met zijn rauwe stem is Russ Bray een legende in de dartssport. Vanwaar dat unieke stemgeluid? “Ik weet het echt niet”, lachte Engelsman in 2021. “Om eerlijk te zijn: ik heb wel lange tijd gerookt. Zo ben ik al op mijn 10de begonnen met roken en stopte ik pas op mijn 53ste. Ook drink ik af en toe een glas whisky. Maar mijn stem is gewoon van nature lager dan die van de meeste mensen.”

Opvallend: Bray had nooit de intentie om caller te worden. “Ik deed in 1993 als darter mee aan een lokaal toernooi. Maar plots kwam de scheidsrechter niet opdagen. Dus stelde ik voor om in te springen en enkele wedstrijden te callen. En zo gebeurde. Uiteindelijk vond ik het fantastisch om te doen. Het was iets compleet anders, iets wat ik nog nooit had gedaan.”

Bray maakte indruk als caller - met dank aan zijn bijzondere stem. Ook de PDC zag zijn talent en gaf hem de kans om reservescheidsrechter te worden op het allerhoogste niveau. Bray twijfelde geen seconde. Zo stond hij in juli 1996 op het podium van de World Matchplay, zijn eerste optreden voor de PDC. “John Lowe speelde in mijn eerste match, Paul Lim in mijn tweede wedstrijd. Zij waren toen nog de enigen die een ninedarter wisten te gooien op televisie”, herinnert Bray zich. “Na het toernooi kwam Tommy Cox, medeoprichter van de PDC, naar mij om te vertellen dat ik geen reservescheidsrechter meer was.” Bray had zijn plek verdiend naast de twee vaste callers.

Bray groeide uiteindelijk uit tot dé caller van de dartssport. “Wat is er veel veranderd”, zegt Bray. “Keith Deller, een goede vriend van mij, werd wereldkampioen in 1983. Hij was de eerste die meer dan 100 gemiddeld gooide op televisie. Nu kan elke professional dat. De top is inmiddels ook veel breder geworden. In de jaren 80 waren er slechts drie of vier darters die een groot toernooi konden winnen. Nu is de top 48 van de wereld in staat om een major te winnen.”

Nog iets dat veranderd is: het prijzengeld. De bedragen gingen de laatste jaren serieus de hoogte in, met dank aan de sponsors en het groeiende aantal kijkers wereldwijd. “Tegenwoordig krijgt de winnaar van het WK 500.000 pond (595.000 euro, red.). Life changing. De jonge darters weten dat ze van deze sport kunnen leven. Je moet niet eens een major winnen om een rijke man te zijn.”

Bray is de meest bekende caller, maar maakt ook geregeld rekenfouten op het podium. “Sommige callers laten het er heel makkelijk uitzien. Ik word oud en ga geregeld in de fout. Dat is ook menselijk”, aldus de Engelsman. “Wat het lastig maakt, is dat spelers twee vragen kunnen stellen: hoeveel ze gegooid hebben en hoeveel punten ze nog over hebben. Bijvoorbeeld: als een darter 142 over heeft, kiest hij vaak voor de route trippel 20, trippel 14 en dubbel 20. Maar als hij bij de tweede pijl per ongeluk trippel 11 in plaats van trippel 14 gooit, krijg ik de vraag hoeveel hij nog over heeft. En na de derde pijl moet ik roepen hoeveel hij in totaal gegooid heeft. Dat maakt het moeilijk.”

“Een scheidsrechter is trouwens meer dan enkel een caller. Je moet ook controle hebben over de spelers. Gelukkig krijgen we veel respect van de darters. Ik vind hen fantastisch. Of er nooit een gevecht is geweest op podium? Neen. Soms is er wel ruzie, maar het is niet zo dat er rake klappen vallen. Jaren geleden moest ik ingrijpen na een match tussen Phil Taylor en Kevin Painter. Phil gooide via de bullseye uit om de match te winnen, terwijl dat niet nodig was omdat Painter niet op een finish stond. En dat vond hij niet leuk...”

Bray geeft finaal nog mee hoe je caller kan worden. “Je hebt de grootste kans door je als schrijver aan te bieden tijdens vloertoernooien (de kleinere toernooien, die niet op televisie worden uitgezonden, red.). Zo kom je in het systeem terecht en krijg je weleens de kans om te callen.”