België wil het kneusje van de NAVO niet zijn
101 Belgische militairen nemen deel aan NAVO-oefeningen in de Baltische staten. Provocaties volgens Rusland, levensnoodzakelijk volgens Litouwen. Maar België kan zo vooral de NAVO geruststellen. Kwestie van op 25 mei in Brussel niet met de billen bloot te staan.
Een blitzbezoek aan het presidentieel paleis in Vilnius en dan het binnenland in, langs velden en idyllische meertjes tot in Rukla.
Koning Filip en de Litouwse president Dalia Grybauskaite bezoeken er het militaire kamp van de NAVO. De ligging is prachtig, maar ook strategisch, pal tussen Rusland en de exclave Kaliningrad. In het midden van deze idylle komt de koude oorlog weer tot leven.
Want volgens de Baltische staten is de Russische dreiging niet te onderschatten. De inlichtingendienst van Litouwen stelt dat het Russische leger in staat is om binnen de 24 uur een aanval te lanceren op de drie Baltische staten tegelijkertijd.
'Er worden nieuwe tactieken toegepast, bijvoorbeeld cyberaanvallen. En vaak is het moeilijk zwart-op-wit te bewijzen wie erachter zit.'
Iron Wolf
Daarom zitten sinds begin dit jaar NAVO-troepen in Polen, Estland, Letland en Litouwen. Zo ook 101 Belgen in het militaire kamp van Rukla, samen met Nederlanders en Noren, onder leiding van Duitsers.
“Wij leveren de logistieke steun”, legt soldaat Van Herck uit, voor wie dit zijn laatste opdracht is voor het pensioen. “Voornamelijk het transport van materiaal en voertuigen. Op dit moment verplaatsen we 12 pantservoertuigen per dag.”
Het transport gaat in dit geval dichter naar de grens met Wit-Rusland, voor trainingsmanoeuvres. Het grootste manoeuvre is Iron Wolf in juni, onder leiding van de V.S.
“De manoeuvres van de NAVO zijn een signaal naar Rusland, maar ook naar de Baltische staten zelf”, zegt Sven Biscop, directeur van het programma 'Europa in de wereld' aan het Egmont Instituut en professor aan de Universiteit Gent. “Wie problemen maakt met 1 lid, heeft problemen met alle 28 NAVO-leden.”
Nepnieuws
Als antwoord op Iron Wolf houdt Rusland haar eigen Zapad-oefeningen in september, in Wit-Rusland. Een traditie die teruggaat tot de Sovjet-Unie.
'Rusland is een actor die macht verliest en net daardoor gekke dingen kan doen'
De angst voor hun grote buur verhoogde in de Baltische staten toen Rusland de Krim annexeerde in 2014 en nauwelijks bedekte steun gaf aan de separatisten in Oekraïne.
Litouws President Grybauskaite benadrukt bij het Belgische bezoek dat ook wij iets aan die NAVO-operaties hebben. "De veiligheid van de alliantie begint in de Baltische staten", wijzend op verhoogde Russische militaire activiteit en "Russische pogingen om verkiezingen in West-Europa te beïnvloeden".
Rusland ziet het anders. Voor hen voert de NAVO geen defensieve, maar offensieve manoeuvres en schuift ze steeds verder op naar het Oosten. Het lijkt een wedloop die doet denken aan de Koude Oorlog, maar minister Vandeput (N-VA) ziet belangrijke verschillen.
“Vroeger waren er twee grote machtsblokken, maar nu zijn er meerdere, denk maar aan China”, zegt minister van Defensie Vandeput. “Er worden ook nieuwe tactieken toegepast, bijvoorbeeld met cyberaanvallen. En vaak is het moeilijk zwart-op-wit te bewijzen wie erachter zit.”
Zo kreeg de operatie in Litouwen al te maken met nepnieuws om de NAVO-soldaten in diskrediet te brengen. Er doken berichten op over een verkrachting door Duitse soldaten, die uiteindelijk op niets gebaseerd bleken. Het Kremlin ontkent en spreekt over "een hysterische vorm van Russofobie”.
'Door de investeringen komen we uit de staartgroep van de NAVO'
Maar de pogingen tot beïnvloeding doen de Litouwers denken aan de start van het conflict in Oekraïne.
“Het verschil is dat Oekraïne geen NAVO-land is”, zegt professor Biscop. “Rusland is binnen gevallen op het moment dat Oekraïne naar Europa overhelde. Maar de Baltische staten wil Poetin niet veroveren. Hij heeft geen belang bij een grootschalige oorlog met de NAVO.”
Punten scoren
Bovendien is Rusland een kernmacht met een groot leger, maar het heeft moeite om dat leger op peil te houden. Volgens het Stockholm International Peace Research Institute deed Rusland vorig jaar voor 69,2 miljard aan militaire uitgaven, dertien keer minder dan alle NAVO-landen samen. Moeten de Russen dan niet eerder bang zijn voor ons, dan wij voor hen?
“Rusland is een actor die macht verliest en net daardoor gekke dingen kan doen”, zegt Biscop. “Maar volgens mij wil Poetin vooral stoerder doen dan dat hij is.”
Voor België draait deze operatie niet enkel om het verdedigen van Litouwen, het kan ook punten scoren bij de NAVO. In februari tikte vicepresident Mike Pence premier Charles Michel op de vingers omdat België in NAVO-verband te weinig investeert. De NAVO vraagt dat alle leden 2 procent van het BBP investeren in defensie, terwijl België in 2016 aan 0,91 procent kwam.
De legeraankopen die de regering plant, zullen dat percentage doen stijgen tot 1,3%. Nog steeds onvoldoende, maar na een onderhoud met NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg liet premier Michel verstaan dat de “output goed” is, doelend op operaties zoals in Litouwen. Niet onbelangrijk, want eind mei is er in Brussel een mini-top van de NAVO.
“We mogen ons niet blindstaren op die 2 procent,” bevestigt minister Vandeput. “Tegelijkertijd kunnen we zeggen dat we door de investeringen uit de staartgroep van de NAVO komen, tot in de Europese middenmoot.”
De verplaatsingen voor deze reportage gebeurden op kosten van het koninklijk paleis en Defensie.