Spectaculaire manoeuvres, wilde plannen en gebroken beloftes bij LDD: ‘We gaan het spel daar in Brussel eens flink op zijn kop zetten’

In oktober 2022 boekt Peter Reekmans, in naam van Jean-Marie Dedecker, een vergaderzaaltje in het parlement. Opvallend, want de burgemeester van het Vlaams-Brabantse Glabbeek en ex-lijsttrekker van Lijst Dedecker zetelt al acht jaar niet meer in het parlement. Wanneer de Kamer wil weten wie de aanwezigen zullen zijn, verandert hij de locatie naar The Hotel in Brussel. Het gesprek moet geheim blijven.

In The Hotel bespreekt de oude kern een wedergeboorte van Lijst Dedecker, de partij die Jean-Marie Dedecker in 2007 oprichtte nadat hij door Open VLD aan de deur was gezet. Met een Mexicaans leger van overlopers, ondernemers, opportunisten en BV’s haalde de ex-judocoach 6,5 procent van de stemmen, goed voor zes parlementszetels. Drie jaar en twee verkiezingen later zakte zijn politieke start-up als een pudding in elkaar, door interne schandalen en de sterke opmars van de N-VA. Maar vijftien jaar na de geboorte van LDD voelen de protagonisten van weleer een nieuw momentum. Ze delen dezelfde analyse: veel burgers spuwen de politiek uit en er gaapt een gat op rechts, tussen de beleidspartijen en Vlaams Belang.

Peter Reekmans: “Van die vergadering is maandenlang niks uitgelekt, maar de N-VA wist wel dat er iets op til was. Op een diner kwam Theo Francken (N-VA) vissen: ‘Wat zijn jullie van plan? Een comeback van LDD zou een stommiteit zijn, hoor. Dan worden de Vlaamse stemmen nog meer versnipperd.’ Ik zei dat ik vragende partij was voor zo’n doorstart. Enkele weken later deed Theo me, in het bijzijn van Jean-Marie, een voorstel: als ik mijn gemeente Glabbeek met zijn gemeente Lubbeek liet fuseren, kon ik bij de N-VA een verkiesbare plaats krijgen. Maar ik ga mijn dorp toch niet verkopen voor een parlementszetel?

“Kort nadien zag ik Gwendolyn Rutten: ‘Ah, Peter, ga je fuseren met Theo en overstappen naar de N-VA?’ Ze kon letterlijk navertellen wat er was gezegd.”

Theo Francken: “Ik voer al dertien jaar de beslissende gesprekken voor de N-VA in onze regio, en ik geef daar nooit commentaar over. Anderen zouden dat beter ook doen.”

In februari 2023 krijgt Het Nieuwsblad lucht van de vergadering tussen de ex-LDD-kopstukken in oktober ’22. De krant schrijft dat Dimitri Dedecker, zoon van Jean-Marie, ook een prominente rol wil spelen.

Dimitri Dedecker: “Dat klopte niet: ik was niet aanwezig bij die eerste vergadering en wilde enkel deelnemen aan de gemeenteraadsverkiezingen in Nieuwpoort (hij komt er op met de partij Gezond Verstand, red.). De nationale politiek was geen optie voor mij: ik had er een degout aan overgehouden door alles wat mijn pa was overkomen. Maar dat krantenartikel zette me wel aan het denken. Elke week werd duidelijker hoe vierkant de politiek draait, ik wilde mee uitzoeken of een alternatief levensvatbaar was. Pa was nog niet gevraagd door de N-VA, dus de weg lag open. En ik wist: hij is oud en moe, waardoor wij meer speelruimte zullen krijgen. Vroeger wilde hij alles zelf in handen nemen. Nu konden wij de kar trekken, met hem erop als grootste figuur. Maar we hadden nog meer namen nodig die we naar een tv-debat konden sturen.”

Jean-Marie Dedecker en Reekmans vragen aan UGentprofessor Herman Matthijs om de haalbaarheid van een doorstart te onderzoeken. Matthijs wijst erop dat de effectieve kiesdrempel niet in elke provincie op 5 procent ligt. In West-Vlaanderen moet een kandidaat voor de Kamer 5,5 procent van de stemmen krijgen om een zetel binnen te halen. In Limburg zelfs 7 procent, vanwege het lagere aantal zetels. Matthijs maakt hun duidelijk dat het moeilijk wordt.

Maar de roep klinkt steeds luider. Jean-Marie Dedecker twijfelt: zijn lijf piept en kraakt, en ook zijn vrouw Christine is vierkant tegen. Maar Reekmans, zoon Dimitri en Rudi De Kerpel – een ondernemer en politicus uit de harde LDD-kern – staan te popelen om erin te vliegen. Dedecker daagt hen uit. ‘Bewijs me dat het mogelijk is: zoek voldoende geld en geschikte kandidaten in alle provincies.’ De drie richten een kernkabinet op, met Dedeckers trouwe medewerker Ignace Vandewalle erbij, en starten gesprekken met ex-medewerkers, politici, journalisten, ondernemers en academici. Dat lekt snel uit. Op 7 juli bevestigt Dedecker in ‘Terzake’ dat hij een comeback van LDD overweegt.

Dimitri Dedecker: “Na die uitzending ontplofte onze mailbox. Burgemeesters en schepenen van lokale partijen lieten weten dat ze interesse hadden. ’s Morgens bood een schepen van een gemeente zich aan, ’s avonds volgde de burgemeester van diezelfde gemeente. Ze waren nochtans van een andere partij. Een ondernemer had drie vrienden verzameld voor een etentje met ons: we gingen van tafel met een paar honderdduizend euro.”

Reekmans: “Mensen van Open VLD, N-VA en lokale dorpspartijen dienden zich aan. Tim De Knyf, bijvoorbeeld, de burgemeester van Sint-Lievens-Houtem. Tijdens een gesprek met De Knyf werd Jean-Marie zo enthousiast dat hij hem vroeg om de Oost-Vlaamse lijst te trekken. Dat was begin augustus. ‘Betekent dit dat je het gaat doen, Jean-Marie?’ vroeg ik. Hij lachte en zei: ‘We móéten het doen, vent!’”

Dimitri Dedecker: “Op 29 augustus zouden we op een vergadering een stand van zaken opmaken. We hoopten dat pa dan de knoop zou doorhakken. Er lag een mooi lijstje van burgemeesters, schepenen, academici en ondernemers die wilden meedoen. We hadden 1 miljoen euro ter beschikking en het partijprogramma was klaar.”

De Wevers droom

Intussen is de N-VA gealarmeerd. Samen met Theo Francken en West-Vlaams boegbeeld Sander Loones gaat Bart De Wever bij Jean-Marie Dedecker thuis op de koffie, op 28 augustus, één dag voor de LDD-vergadering. Dimitri is ook aanwezig en formuleert enkele puntjes van kritiek. ‘De kracht van verandering is mislukt, de N-VA is een traditionele machtspartij geworden.’ Loones onderbreekt hem: ‘Dimitri, Bart is niet vanuit Antwerpen naar hier gekomen om kritiek te krijgen.’ De Wever tracht de Dedeckers te overtuigen van zijn droom, die hij eerder ook al in Humo had verkondigd: een brede volkspartij die in Vlaanderen 40 procent haalt. Hij vindt dat Dedecker samen met de N-VA en de rechterflanken van Open VLD en cd&v de krachten moet bundelen.

Dimitri Dedecker: “Ik wil over dat vertrouwelijke gesprek maar één ding kwijt: wij hebben niks gevraagd, zij boden niks aan. Ze kwamen uitzoeken hoe ver we stonden. De Wever vroeg om ons initiatief stop te zetten. ‘Daarna zien we wel.’”

Na twee uur stapt zoon Dedecker op, de anderen blijven zitten voor een borrel. Even later keert Dimitri terug: hij heeft online krantenartikels gezien waarin anonieme N-VA’ers suggereren dat Jean-Marie Dedecker zijn prijs aan het opdrijven is en ook een verkiesbare plaats voor zijn zoon wil versieren. Dimitri vraagt De Wever en co. op de man af of zij die fluistercampagne hebben aangestuurd. De N-VA-delegatie ontkent en vader Dedecker probeert zijn zoon te sussen.

Dimitri Dedecker: “Ik heb nooit een plek op de N-VA-lijst geambieerd. Jamais! Toch schilderden ze mij af als een fils à papa die zijn vader nodig had om een postje te krijgen.”

Sander Loones: “Het klopt dat vader en zoon Dedecker nooit een post hebben gevraagd.”

Op 29 augustus blaast het LDD-kernkabinet verzamelen bij Rudi De Kerpel, om hun voorbereidend werk voor te stellen en vader Dedecker te overtuigen van een doorstart. Zitten ook mee aan tafel: Open VLD-rebel Els Ampe, gewezen cd&v-senator Rik Torfs, fiscalist Michel Maus en Eva De Bleeker(Open VLD), die een jaar eerder ontslag had moeten nemen als staatssecretaris van Begroting.

Dimitri Dedecker: “Ik was De Bleeker tegengekomen op een feestje, en ze was geïnteresseerd in onze plannen. Ik heb er sterk op aangedrongen dat ze naar onze vergadering zou komen – het was bijna stalken. Na overleg met Egbert Lachaert daagde ze op, maar ze nam een afwachtende houding aan. De Bleeker was perfect voor ons: ze had de waarheid gezegd over de begroting en was daarom ontslagen. Lachaert was meer beschadigd, maar hem konden we neerzetten als de man die als Open VLD-voorzitter nooit zijn donkerblauwe agenda had mogen doordrukken. En we wisten: als we die twee grote vissen binnenhalen, gaan de sluizen bij de liberalen helemaal open.”

Eva De Bleeker: “Ik heb op die vergadering geen engagement uitgesproken. Eigenlijk wilde ik niet gaan, maar Dimitri bleef aandringen. Het was nooit de bedoeling om naar LDD over te stappen. Maar onze partij was op dat moment in crisis na het ontslag van Egbert, en het risico bestond dat ze op het partijcongres van 23 september uit elkaar zou vallen.”

Egbert Lachaert: “Eva had me verteld dat ze die vergadering zou bijwonen. Ik zei dat het een risico was, maar ze is toch gegaan.”

Ignace Vandewalle: “Het eerste contact tussen Jean-Marie en Egbert werd al in juli gelegd, tijdens een dubbelinterview. Daar spraken ze voor het eerst over een mogelijke samenwerking.”

Op de vergadering vraagt Dedecker wie bereid is om te springen. De meeste lokale mandatarissen engageren zich. Ook Els Ampe is enthousiast. De anderen twijfelen. Rik Torfs zegt dat hij alleen komt luisteren, hij pleit voor een bredere centrumpartij. Achteraf geeft Dedecker zijn luitenanten een pluim voor hun werk. Maar hij wil meer zwaargewichten op de lijst, meer ‘vlees aan het been’. Bovendien hangt er een peiling van Doorbraak in de lucht. ‘Laat ons die afwachten,’ luidt de consensus. Ondertussen moet Dimitri Dedecker er alles aan doen om de groep rond Lachaert los te weken bij Open VLD. De twee advocaten kennen elkaar nog van vroeger.

Dimitri Dedecker: “Egbert zei dat hij geen zin meer had om bij de liberalen te blijven, maar dat hij nog iets meer tijd nodig had. De verwachting was dat de bom zou barsten op het congres, waar de partijtop Tom Ongena wilde laten uitroepen tot nieuwe voorzitter. Ook pa was ervan overtuigd dat Lachaert zou overstappen. Daarom liet hij op maandag 18 september aan de N-VA weten dat hij bedankte voor het lijstduwerschap.”

Jean-Marie Dedecker: “Ik wilde me nog één keer smijten als lijsttrékker: bij LDD of de N-VA.”

Reekmans: “Als we de doorstart toen met een persconferentie hadden kunnen lanceren, zouden zich nog meer interessante figuren hebben aangeboden. Het was de bedoeling dat Jean-Marie dan ook een aantal BV’s zou bellen. Goedele Liekens stond bovenaan de lijst, zij was naar verluidt al lastig omdat ze nog geen telefoontje had gekregen. Ook Margriet Hermans stond klaar.”

Goedele Liekens: “Ik heb nooit met die mensen gepraat over een overstap. Maar blijkbaar hebben anderen in mijn plaats gesproken, en gedaan alsof ze mij in een soort pakketje konden meenemen.”

Brussel op z’n kop

Op 18 september pakt Doorbraak uit met een peiling over West-Vlaanderen: Lijst Dedecker scoort 2,8 procent. Die stemmen komen vooral van Vlaams Belang, dat 27,1 procent zou halen als LDD opkomt, en 29,7 procent in een scenario zonder LDD.

Dimitri Dedecker: “Die peiling deed geen deugd. Pa heeft vaak gezegd: ‘Als we 5 of 6 procent hadden gehaald, had ik gesprongen.’ Maar wat is een peiling bij amper 400 respondenten waard?”

Reekmans: “De foutenmarge was 4,5 procent. We hadden dus net zo goed 7 procent kunnen halen. Ik kan niet geloven dat Jean-Marie in zijn eigen provincie onder de 6 procent zou uitkomen. In 2019 haalde hij op de N-VA-lijst nog meer dan 40.000 voorkeurstemmen, als lijstduwer! Hij sprong bijna over Loones, die de lijst trok.”

Twee dagen later zitten vader en zoon Dedecker samen met Lachaert en zijn entourage.

Jean-Marie Dedecker: “Lachaert zei dat hij al vijf liberale Kamerleden had die de overstap zouden maken. ‘Als ik er nog eens vijf vind, heeft de regering-De Croo geen meerderheid meer.’ We spraken zelfs over een scenario waarbij ze tijdens een stemming in de plenaire vergadering zouden opstappen uit de Open VLD-fractie en naast mij zouden komen zitten.”

Dimitri Dedecker: “Op de terugweg zei pa: ‘Mooi begin van de dag, hè? We gaan het spel daar in Brussel eens flink op zijn kop zetten.’”

Meneer Lachaert, hebt u echt gezegd: ‘Als ik nog vijf parlementsleden vind, heeft de regering geen meerderheid meer’?

Lachaert: “Dat kan ik me niet herinneren. Ik heb één keer met vader en zoon Dedecker gesproken. Ze spraken ook met andere mensen rond mij, maar niemand heeft hun ooit iets beloofd. We hebben nooit gezegd dat we zomaar naar LDD zouden overstappen. Ik respecteer Jean-Marie, maar zijn standpunten over onder meer het klimaat zijn niet de onze.”

Waarom waren er in september dan zoveel contacten tussen LDD en uw entourage?

Lachaert: “Zij probeerden een nieuwe liberale partij op te bouwen en stonden onder grote tijdsdruk, omdat Jean-Marie ook met de N-VA onderhandelde. Daarom drongen ze erop aan dat wij zouden overstappen, maar: ik heb expliciet aan de telefoon gezegd dat ik niets kon beloven. Blijkbaar hebben ze die boodschap nooit goed gevat.

”Wel moet ik toegeven dat de situatie in onze partij heel gespannen was in de aanloop naar ons congres. Als het daar fout liep, wilde ik wel dat er nog altijd een levensvatbare liberale partij zou zijn. Maar op het congres heeft onze partij de rangen gesloten.”

Gedonder in Keulen

Op 19 september, daags voor zijn gesprek met de Dedeckers, geeft Lachaert een fors interview aan Humo. Hij zegt dat zijn afscheid als partijvoorzitter een bevrijding was, omdat de top hem onvoldoende steunde en de premier hem niet meer betrok bij het beleid. Hij laat verstaan dat De Croo het ontslag van De Bleeker fout heeft aangepakt en dat Karel De Gucht ‘altijd lastig wordt als hij vindt dat zijn zoon niet genoeg in the picture komt’.

Lachaert merkt ook op dat een massa kiezers politiek dakloos is geworden: ‘In de partijhoofdkwartieren beseft men niet half hoe groot de afkeer is bij de bevolking.’ Exact de analyse die ze bij LDD maken. Lachaert, die na de regeringsvorming van 2020 jarenlang de toorn van De Wever over zich heen kreeg, springt nu mee op de kar van de N-VA-voorzitter met een pleidooi voor een Vlaams front tegen de Franstaligen, die virtueel failliet zijn.

In de Wetstraat worden wenkbrauwen gefronst. Waarom praat Lachaert plots zo vrijuit? Op 23 september, de dag waarop het Humo-interview online verschijnt, houdt Open VLD haar langverwachte partijcongres. Tom Ongena wordt er vlot verkozen, alleen Els Ampe kondigt aan dat ze uit de partij stapt.

Jean-Marie Dedecker: “Lachaert had beloofd dat hij na dat weekend zou beslissen. Maar in plaats van de boel daar in de fik te zetten, bleef hij thuis. Ik wachtte het hele weekend, maar er gebeurde niets. Dat was voor mij de doodsteek. Op maandag liet Lachaert weten dat hij wilde bekijken wat ze binnen Open VLD nog konden doen. Toen was de kous af.”

Dimitri Dedecker: “Op zondagavond had ik nog contact met Egbert. Hij wilde niet de doodgraver van Open VLD zijn, zei hij. Ik stelde voor dat zijn groepje in golven kon komen: eerst Els Ampe en Goedele Liekens, daarna hij en de anderen. ‘Dat is inderdaad een optie,’ antwoordde hij. Maar pa was aangeslagen. Ik zei dat hij beter kon stoppen met nationale politiek als hij geen goesting meer had in LDD.

“Terloops vertelde hij dat Sander Loones hem het lijsttrekkerschap in West-Vlaanderen had aangeboden. De N-VA-top moest dat na het weekend alleen nog goedkeuren. Hij gaf niet de indruk dat hij er ernstig over nadacht, dus ik besteedde er amper aandacht aan. Eerder die week had ik wel een telefoontje gekregen van iemand uit de inner circle van Bart De Wever: de boodschap was dat er niet veel geld meer naar Middelkerke zou vloeien, en pa had 50 miljoen euro nodig van de Vlaamse overheid om een nieuwe brug te bouwen.”

Op dinsdag krijgt Reekmans een sms van politiek journalist Pieter Lesaffer van Het Nieuwsblad: ‘Ik lees dat Jean-Marie donderdag om 11 uur een persconferentie geeft. Gaan jullie het nieuws bekendmaken?’ Reekmans hoort het in Keulen donderen. Hij belt Dimitri, die ook uit de lucht valt.

Dimitri Dedecker: “In de late namiddag kreeg ik pa aan de lijn. Aarzelend bekende hij dat hij voor de N-VA had gekozen. Ik was zwaar ontgoocheld: ons gesprek verliep nogal, euh, geanimeerd (lacht). De volgende ochtend belde hij terug en spraken we af om die avond te gaan eten in zijn favoriete restaurant, Weinebrugge in Brugge.”

Zoon Dedecker nodigt ook Reekmans en De Kerpel uit. Bij een bord garnaalkroketten proberen ze de oude Dedecker nog om te praten, maar het is te laat. Hij heeft eerder die dag al een interview gegeven aan Het Laatste Nieuws en hij weet dat De Wever diezelfde avond zijn parlementaire fractie aan het inlichten is. Dedecker heeft het moeilijk met de ontgoocheling van zijn zoon en vrienden. Hij vraagt de rekening en stapt vroegtijdig op. De anderen verdrinken hun verdriet.

Dimitri Dedecker: “De Wever heeft die avond zijn parlementairen voorgelogen, om hen de komst van mijn pa te doen slikken. Hij beweerde dat het zwart op wit stond dat LDD in geen enkele provincie lijsten zou indienen, en dat ‘de zoon niet meekwam’. Maar dat was niet waar: wij hadden nog kunnen doorgaan zonder mijn pa.”

Reekmans: “In die cruciale week heeft de N-VA de druk op Jean-Marie zwaar opgevoerd. Hij kreeg een deadline om te beslissen. Raar, want de andere lijsttrekkers werden pas anderhalve maand later bekendgemaakt. Ik ben ervan overtuigd dat Lachaert niet alleen met ons praatte, maar ook met de N-VA. Hoe konden ze anders van alles op de hoogte zijn?”

Dimitri Dedecker: “De N-VA heeft op het perfecte moment toegeslagen.”

Loones: “Dat was toeval. Jean-Marie had het lijstduwerschap geweigerd, dus we wisten dat we niet te lang mochten wachten om hem een tegenvoorstel te doen.”

Weg met het cordon

Bent u lang kwaad geweest op uw vader?

Dimitri Dedecker: “Ik heb een maand niet met hem gesproken. Ik vond het wreed dat we het slechte nieuws van een journalist moesten vernemen. Maar ik heb ook gezegd: ‘Ik ga niet kwaad blijven, dit mag niet tussen ons komen.’ Je kunt zeggen dat hij ons maanden voor niks heeft laten draven, maar het was wel één van de boeiendste periodes uit mijn leven. Pa heeft zijn beslissing maandenlang uitgesteld, maar ik weet zeker dat dat niet was om zijn prijs op te drijven. Het was écht een verscheurende keuze.”

Reekmans: “Voor mij blijft dit de grootste politieke ontgoocheling van mijn leven. Ik ben ook zwaar in het rood gegaan. Ik moest mijn job als ondernemer en burgemeester combineren met al die gesprekken. Twee weken geleden kwam de weerbots: een kleine hartaanval. Ik loop nu rond met een stent.”

Dimitri Dedecker: “Ik ben ervan overtuigd dat Lachaert nooit écht de intentie heeft gehad om over te stappen. Hij wilde alleen zijn prijs opdrijven bij Open VLD. Zelfs zijn entourage geloofde hem. Het maakt me ook kwaad dat Eva De Bleeker nu wéér het gelag moet betalen, omdat zij aanwezig was op die ene vergadering. Ze is daar keihard over aangepakt op het partijbestuur. Het kost haar wellicht een goeie plaats op de lijst.”

Vandewalle: “Egbert heeft op drie paarden gewed: LDD, de N-VA en Open VLD. Uiteindelijk is hij in zijn eigen stal gebleven.”

Meneer Dedecker, heeft de N-VA u onder druk gezet door te zeggen dat het Vlaamse geld voor Middelkerke zou opdrogen?

Jean-Marie Dedecker: “Nee, ik ben op geen enkele manier gechanteerd. (Ook Sander Loones benadrukt dat tegenover ons, red.) Het klopt dat ik 50 miljoen nodig heb voor die brug in Middelkerke. Ik word al vijf jaar goed geholpen door de Vlaamse regering. Dat ik op de N-VA-lijst sta, is goed voor mijn gemeente.”

Vandewalle: “Jean-Marie zat in een onmogelijke situatie: hij moest ofwel zijn vrouw teleurstellen, ofwel zijn zoon. Begin september is hij met Christine op vakantie gegaan: hij had gehoopt om haar te overtuigen, maar dat is niet gelukt. Ze hield voet bij stuk. Het was een aartsmoeilijke beslissing die hem maandenlang heeft verscheurd. Als Bart De Wever je dan het lijsttrekkerschap aanbiedt, weiger je niet. Hij wilde niet het risico lopen om zijn carrière in mineur af te sluiten.”

Reekmans: “Jean-Marie had de geschiedenis kunnen ingaan met een laatste grote overwinning: wij gingen de Open VLD opslorpen en vervangen door een rechts-liberale VVD. We wilden het bindmiddel zijn tussen de N-VA en Vlaams Belang, om het cordon sanitaire eindelijk te doorbreken. Met ons erbij had de N-VA niet kunnen zeggen: ‘We vinden geen derde partij die mee wil regeren.’”

© Humo