Jaar na gedwongen ontslag bij VRT pleit Annick Ruyts voor meer menselijkheid: "Bij mij is zout in wonde gestrooid"

"Een van de zwartste dagen in de geschiedenis van de VRT", klonk het een jaar geleden bij de vakbonden van de openbare omroep. Op 29 november 2022 werden zo’n 50 werknemers ontslagen in het kader van een transformatieplan. Phara de Aguirre twitterde destijds over "bijltjesdag". "In de ene gang tranen bij collega's die een vergaderverzoek gekregen hebben, in de andere gang opluchting bij collega's die er geen kregen."

Een van de mensen die zo’n verzoek in haar mailbox vond, was Annick Ruyts. Zij werkte 33 jaar voor de VRT en maakte docureeksen als "Grenzeloze liefde" en "We are from Belgium". Op het moment van haar ontslag was ze eindredacteur van het Canvas-programma "Alleen Elvis blijft bestaan". Een jaar na datum schuift ze aan tafel bij de Aguirre in "De afspraak" om haar nieuwe boek "Bedank voor bewezen diensten" voor te stellen. 

Ruyts’ ontslag kwam als een donderslag bij heldere hemel. "Het was helemaal onverwacht – voor mezelf dan toch, want we wisten dat er 50 mensen moesten vertrekken. Daar werd al maanden over gespeculeerd. Over de criteria waarop ze mensen zouden kiezen, kregen we geen antwoorden."

Antwoorden die ook tijdens haar ontslaggesprek uitbleven. "Er zaten twee mensen die ik nog nooit had gezien of gesproken, laat staan ermee gewerkt. Dat is niet het moment in je carrière waarop je mensen wil ontmoeten die je zeggen dat je weg moet. Je wil geïnformeerd worden, en bedankt worden voor wat je hebt betekend."

Wat volgde was een periode van diepe rouw, getuigt ze. "De eerste drie maanden had ik watten in mijn hoofd: ik verloor alles, kon niet nadenken. Onmiddellijk na mijn ontslag zei ik ‘werkloos zijn is geen taboe’, maar toen ging ik met een vriendin naar het theater en kreeg ik de vraag wat ik deed. ‘Ik ben werkloos’ was vreselijk om te zeggen." 

Niet alleen was het moeilijk om uit te spreken, werkloosheid was ook geen pretje om te ondergaan. "Mensen denken: ‘Die is 2,5 jaar uitbetaald, geniet, pak het ervan’. Maar in plaats daarvan verloor ik al mijn structuur, werd mijn volledig volle agenda leeg, verloor ik het sociaal contact van collega’s en de mensen die je op de tram tegenkomt."

En dan is er nog je identiteit die wegvalt, vertelt ze verder. "Werk is een manier om zingeving voor jezelf te geven – in mijn geval ook nog eens door mooie interviews proberen te maken met "Alleen Elvis blijft bestaan". En er was als ik heel eerlijk ben ook de status. Ik vond het heerlijk om te zeggen dat ik eindredacteur was. Ik werkte er zo lang, was een van de trouwste soldaten van het huis, was met mijn werk vergroeid."

Lastig zou haar ontslag altijd zijn geweest, maar het is vooral de manier waarop die haar het meeste parten heeft gespeeld. "Er werden 50 mensen in bulk buitengezet, terwijl het om 50 individuen ging die met hart en ziel voor de VRT hebben gewerkt. Als je het dan toch moet doen, doe het dan warm en menselijk. Nu werd er zout in de wonde gestrooid, en dat heeft mijn verwerkingsproces bemoeilijkt."

"Er is geen goede manier om iemand te ontslaan", zei Ruyts’ echtgenoot achteraf. Uitdaging genoeg voor de voormalige eindredactrice om naar betere manieren op zoek te gaan, met haar boek "Bedank voor bewezen diensten" als resultaat. 

Daarin benadrukken bijvoorbeeld HR-specialisten om meer dan één babbel met een ontslagen werknemer te voeren. "Tijdens mijn ene gesprek werd meteen gesproken over een ontslagpremie, mijn C4… Ik reed naar huis met een mapje dat een week op mijn bureau heeft gelegen, ik wist niet wat er was gezegd." 

Intussen is Ruyts aan de beterhand. "Ik ben er nog niet 100 procent uit, maar het gaat wel al veel beter." Ze is vandaag zelfstandige. "Ik dacht: ‘Not again’, de enige die mij nog kan ontslaan ben ikzelf."

Aan werkgevers die ooit voor de opdracht komen te staan volk te laten gaan, houdt ze een warm pleidooi om de menselijkheid nooit uit het oog te verliezen.

Aan de mensen die ontslagen worden, geeft ze graag de volgende woorden mee: "Je werkt ergens en je denkt ‘ik kan alleen maar dat’. Ik dacht dat ik enkel televisie kon maken. Nu weet ik: ik ben goed in verhalen vertellen, in schrijven, in communiceren. Die dingen zijn van mij. Ze kunnen mij ontslaan, maar mijn kwaliteiten pakken ze nooit van mij af."