Waarom de regering worstelt met de krantenbedeling: vijf vragen

Waarover gaat de discussie?

Kort gesteld: 125 miljoen euro per jaar, vier jaar lang, om kranten en tijdschriften over heel het land te bezorgen. De voorbije jaren had Bpost het contract daarvoor in handen, wat het postbedrijf een stevige én zekere inkomstenbron opleverde. Maar de afgelopen dagen werd duidelijk dat die bron droog zou komen te staan.

Bij de gunning voor de periode 2024-2027 kwamen concurrenten PPP en Proximy namelijk veel beter uit een beoordeling door de FOD Economie. Vooral het bod van PPP voor de krantenbedeling was een heel stuk goedkoper dan wat Bpost ervoor aanrekende. En dus stond in de sterren geschreven dat Bpost naast het contract zou grijpen.

Maar vooral de groenen en de PS zagen dat niet zitten. Zij willen de tewerkstelling bij Bpost overeind houden, en hebben grote twijfels bij PPP. Die twijfels hebben ertoe geleid dat nu de hele krantenconcessie in vraag wordt gesteld.

Wat is er mis met PPP?

Het is op zijn minst opmerkelijk te noemen. PPP scoorde op vlak van prijs – het belangrijkste criterium in de toekenninsprocedure – veel beter dan Bpost, terwijl de kwaliteit maar een beetje lager zou liggen. Volgens cijfers waarover De Tijd berichtte, zou PPP 18 cent per bezorgde krant aanrekenen – bijna de helft van Bpost, dat 32 cent vraagt. Proximy, de derde kandidaat, rekent 30 cent aan.

Hoe kan PPP zoveel goedkoper zijn? Volgens de Franstalige uitgevers omdat de dienstverlening van PPP allesbehalve vlekkeloos verloopt. Maar binnen de regering wordt vooral met argwaan gekeken naar de arbeidsomstandigheden binnen het distributiebedrijf. PPP is een prijsbreker en werkt vooral met goedkope en tijdelijke contracten. Bpost heeft daarentegen een goed uitgebouwd kader met veel vaste personeelsleden.

“Wil je als regering dat systeem ondersteunen?”, klinkt het op een Vivaldi-kabinet. “Een race to the bottom met sociale wantoestanden, dat is toch niet wat deze regering wil? Wij horen dat de aanwervingen van PPP problematisch zijn, maar dat zie je natuurlijk niet in hun dossier.”

Bij de PS klinkt ook nog een ander argument: PPP is betrokken bij een dossier naar verboden marktafspraken bij de vorige krantenconcessie, samen met Bpost en uitgevers DPG Media en Mediahuis. Maar anders dan Bpost zou PPP geen steun hebben verleend aan het onderzoek.

Waarom verzetten vooral Ecolo en PS zich?

Het dossier heeft een communautair randje. De redenering achter de subsidie is dat die de bezorging van kranten en tijdschriften betaalbaar houdt, ook in afgelegen gebieden die zonder krantencontract misschien niet meer beleverd zouden worden. Maar dat probleem speelt eigenlijk enkel in Wallonië – in Vlaanderen zijn er geen zulke afgelegen gebieden meer.

Voor de PS speelt er nog meer mee. Zij hebben altijd de tewerkstelling bij Bpost verdedigd. Omdat het een grote, stabiele werkgever is. Maar ook om de vakbonden te paaien, en omdat veel werknemers van het postbedrijf tot het kiespubliek van de Franstalige socialisten behoren.

Kan de regering alsnog het contract aan Bpost geven?

Neen. De krantenconcessie wordt toegekend via een Europese aanbesteding. PPP en Proximy komen daar duidelijk als de beste kandidaten uit. Die beoordeling negeren en Bpost alsnog het contract geven, zet de deur open voor juridische procedures. Maar de regering is niet verplicht om het contract toe te kennen. Als de concessie in zijn huidige vorm wordt stopgezet, zullen de uitgevers zelf kunnen kiezen met wie ze samenwerken voor de bezorging. Daar zou Bpost van profiteren, omdat ze dan toch nog kunnen meedingen.

Worden kranten en tijdschriften nu duurder?

Als de subsidie wegvalt, stijgt dan de prijs voor papieren kranten en tijdschriften? Die vraag is op dit moment onmogelijk te beantwoorden. DPG Media, moederbedrijf van De Morgen, wil alvast niks kwijt. De situatie is te onduidelijk om helderheid te kunnen bieden.

Als de krantenconcessie definitief geschrapt wordt, zullen de uitgevers zelf afspraken moeten maken over de bezorging. Dan komen de kandidaten voor de concessie elkaar onvermijdelijk weer tegen. De kans bestaat dat bijvoorbeeld Bpost op zoek gaat naar kostenbesparingen om de prijzen te kunnen drukken en zo een goedkopere bezorging te kunnen aanbieden aan de mediabedrijven.

Maar evengoed zou het krantencontract verder kunnen leven in een andere vorm. De PS wil dat de subsidie van 125 miljoen per jaar omgevormd wordt naar een fiscale korting voor abonnementen op kranten en tijdschriften. In dat geval hoeven die producten misschien niet duurder te worden om de kosten te dekken.

De liberalen zien de subsidie liefst helemaal verdwijnen. “Een extra belastingkorting, terwijl de btw op kranten en tijdschriften al 0 procent bedraagt? Is dat niet van het goede te veel?”, klinkt het bij voormalig minister Vincent Van Quickenborne (Open Vld), die al jaren van het krantencontract af wil.